Film: Bond mag met pensioen

Recentelijk schreef gastauteur Jeroen Mirck een terecht lovende recensie over de nieuwe Bond-film Casino Royale. Daniel Craig overtuigt hierin als een Bond van deze tijd en actrice Eva Green zet een atypische Bond-girl neer. Toch vraag ik me af of na bijna 45 jaar Bond-films het niet eens tijd wordt om het doek te laten vallen. Bond heeft zijn beste tijd langgeleden gehad. Toen de boeken van Ian Fleming succes kregen, besloot de schrijver een keer per jaar een nieuwe aflevering te schrijven. Het zou in principe hetzelfde verhaal worden, maar dan met een paar nuanceverschillen. Die opzet hebben de filmproducenten ter harte genomen, want nadat de formule volledig was uitgedacht met de derde flick Goldfinger, was elke nieuwe Bond-film een gerecyclede kopie van de voorgaande. De plot was hetzelfde, alleen de meisjes, de schurk en de locaties zagen er iets anders uit. GSM
Een hoop elementen die de Bond-films in het begin bijzonder maakten, zijn nu erg achterhaald. Exotische locaties zijn binnen handbereik in het tijdperk van Google Earth en goedkope tickets. Er worden zelfs hele wedstrijdige televisieprogramma’s op deze locaties opgenomen: Expeditie Robinson, Peking Express. Oogstuiterende stunts zien we in bijna alle actiefilms: een aflevering van 24 bevat bijna net zoveel actie als een hele Bond-film). En over mooie vrouwen struikel je in de media, of het nu televisie, film of interpret is. En iedereen heeft tegenwoordig zelf al Bond-like gadgets. Misschien dat daarom zo veelvuldig wordt gegrepen naar de gsm in Casino Royale. De vele parodieën die in de afgelopen jaren op het witte doek verschenen hebben Bonds coolness eigenlijk ook niet veel goeds gedaan. Om over de vele kopieën nog maar te zwijgen (dus zullen we het maar niet hebben over Onmogelijke Missies van Tom Cruise. Moeder
Met de komst van Pierce Brosnan kreeg Bond al een make-over: de emancipatie was ook niet aan de wereld van Bond voorbij gegaan. Niet alleen was M een vrouw (sommige theorieën omtrent Ian Fleming verhalen dat M voor Ian inderdaad Mother betekende, aangezien zijn moeder een nogal overheersende vrouw was), ook Moneypenny liet zich niet meer zo maar inpakken door de geliefde seksist. De Bond van de jaren zestig moest zich aanpassen aan de jaren negentig. Hij kreeg nog net geen schort voorgebonden en een luier in zijn handen gedrukt. Hoewel Brosnan het helemaal niet onaardig deed als Bond, werd voor mij bij iedere nieuwe aflevering steeds duidelijker dat 007 zijn beste tijd had gehad. Hij was achterhaald door de tijd en overbodig gemaakt als filmheld. Toen in de laatste film een deel van de stunts ook nog werden overgenomen door doorzichtige digitale animaties, verdween daarmee het laatste bestaansrecht van de filmreeks. De Bond-films hadden voorheen altijd als stokpaardje dat de stunts – hoe extravagant ze ook waren – werkelijk werden uitgevoerd.
Bond begins
Daarbij had Bond alles al tig keer gedaan en viel er weinig verandering te verwachten in de toekomst. En wie geen toekomst heeft kan alleen nog maar terugblikken. De producenten konden met Casino Royale dus maar een kant op: terug tot de bron. Letterlijk in de zin dat Casino Royale het eerste boek was dat Ian Fleming over Bond schreef, en figuurlijk in de zin dat de begindagen van James als geheimagent worden verhaald. In feite hebben de filmmakers dus iets geleerd van Batman Begins waarmee Warner Bros. een op leven na dode franchise opnieuw wist te reanimeren. Casino Royale is een prima actiefilm geworden, maar is vooral interessant op de momenten dat wordt afgeweken van de sleetse Bond-formule. Dat geldt vooral voor het tweede deel van de film: als Bond het opneemt tegen Le Chiffre aan de goktafel en de romance tussen Vesper en James zijn hoogtepunt bereikt. Net als bij de films Licence To Kill en On Her Majesty’s Secret Service, is Bond het meest interessant als we hem als mens zien. Iemand die bereid is zijn carrière in de wind te slaan om een vriend te wreken of door verliefd te worden.
Eigenzinnig
Overigens is de scène aan de goktafel natuurlijk wel een typisch James Bond sjabloon, we mogen hier echter de stevige factor die Daniel Craig is niet over het hoofd zien. Hij weet een eigenzinnige draai te geven aan Bond. De eigenzinnigheid van Casino Royale is voor een deel ook te danken aan de frisse verschijning van Eva Green, die meer een klassieke femme fatale neerzet zoals we die kennen uit film noir. Ze is een atypisch Bond-meisje dat zowel de glamour heeft van weleer als dat ze als hedendaagse vrouw stevig in haar schoenen staat. Toch is de gokscène niet zo spannend als ze had kunnen zijn en zoeken de filmmakers het vooral in de actie rondom deze scène dan in de confrontatie tussen Bond en Le Chiffre zelf. Door de afwijkende elementen is Casino Royale boeiend genoeg als Bond-film. Wat mij betreft zou de film een waardig afsluiter zijn en wordt er na deze 21e aflevering een punt achter de serie gezet voordat de nieuwe frisheid opnieuw een sleets sjabloon wordt. Gezien de recettes is er weinig kans van dat de producenten van ophouden weten. Ook heeft Craig al getekend voor meerdere films.Zie ook Jeroen Mircks recensie.