Andy Warhol in het Stedelijk Museum

Andy in WarHollandDe expositie Andy Warhol: Other Voices, Other Rooms hangt op dit moment in het Stedelijk Museum in Amsterdam. De expositie is samengesteld door gastcurator Eva Meyer-Hermann en concentreert zich voornamelijk op het multimediale aspect van Warhol en op zijn leven. Andy Warhol is dit jaar twintig jaar dood. Hij stierf in 1987 aan complicaties van een galblaasoperatie. In 1968 wist hij een aanslag te overleven: de radicale feministe Valerie Solanes schoot Warhol neer in de Factory – de studio waar Warhol werkte. Valerie had zelf kleine rolletjes gespeeld in meerdere films van de kunstenaar en verklaarde na haar arrestatie dat ze wraak wilde nemen op Warhol omdat hij vrouwen met zijn films zou vernederen. (Wie meer wil weten over deze schietgrage feministe, verwijs ik graag door naar de film I shot Andy Warhol.)Het kunstmerk Andy Warhol is natuurlijk niet kapot te krijgen. Dat hebben de afgelopen twintig jaar wel bewezen. Wie niet bekend is met zijn Campbell soepblikken, kent vast de portretten van Marilyn Monroe en anders de muziek van The Velvet Underground – de band van Lou Reed die door Warhol is ontdekt. ‘And action!’
In de expositie Other Voices, Other Rooms ligt de nadruk vooral op Warhols film- en televisiewerk en zijn leven. Er hangen ook wat tekeningen en zeefdrukken op papier, maar dit soort museumstukken zijn in de minderheid. Naar ik vermoed omdat gastcurator Meyer-Hermann een andere kant wilde belichten van het werk van Warhol en de Marilyns en andere schilderijen zijn immers overbekend. In het Parool zei Meyer-Hermann over haar keuze het volgende:

”Ik ben vooral op zoek gegaan naar Warhol, de kunstenaar, naar zijn artistieke ziel. Warhol, het fenomeen, is bekend: de cultus die om hem heen is ontstaan als de Pope of Pop, dat complex van glamour en sterrendom, de oppervlakte inderdaad. Voor mij is Warhol vooral een kunstenaar, van top tot teen!”

De kracht van Warhols films ligt in de concepten van de werkstukken. Weinig mensen zullen het geduld kunnen opbrengen om acht uur lang naar het Empire State Building te kijken (de film Empire bestaat uit een shot van het betreffende gebouw) of de gehele nachtrust van beat-poëet John Giorno in Sleep uit te zitten. Het idee om dit soort taferelen op film vast te leggen was in die tijd echter origineel en daardoor interessant. Dat laatste geldt zeker voor de screentests die hij maakte. In het Stedelijk is hier een speciale ruimte voor ingericht, waar op iedere muur een screentest groot wordt geprojecteerd. Op die manier kun je de bewegende portretten levensgroot bekijken. Willekeur
Als filmmaker onderscheidde Warhol zich niet door een professionele filmesthetiek, maar juist door het gebrek daaraan. Zijn films lijken vooral amateuristisch. Het technische aspect is niet belangrijk, de films draaien om de registratie van wat zich voor de camera afspeelt. In de film The Velvet Underground & Nico filmde Warhol een jamsessie van de band. De camera draait vanaf statief terwijl Warhol op willekeurige wijze verschillende cameratechnieken inzet. Hij zoomt lukraak in of maakt het beeld onscherp, zonder dat de handelingen in dienst staan van het vertellen van een verhaal. Het lijkt eerder een cameraoefening dan een doelbewuste registratie van een repetitie van de VU.Zouden we dit beschouwend willen duiden, dan kunnen we theoretiseren dat de handelingen wijzen op een autonome camera die als een nieuwsgierig oog inzoomt op wat hem op dat moment interessant lijkt. Anderzijds valt net zo goed te beweren dat het camerawerk geheel losstaat van hetgeen geregistreerd wordt, alsof het aanstaan van het apparaat tijdens de jamsessie een toevallige bijkomstigheid was.
Instant message
Het televisiewerk van Warhol – hij maakte tussen 1979 en 1987 in totaal 42 afleveringen voor New Yorkse kabelzenders en voor MTV – vertelt een ander verhaal. Warhol TV geeft aandacht aan de beloftes en trends van toen en is daarmee een goede illustratie van het idee dat televisie vooral een venster biedt op de huidige wereld. In de show van Warhol zien we bandjes uit New York die toen misschien hot waren, maar die we nu allang vergeten zijn. Andere sterren als Brooke Shields, Liza Minelli en Grace Jones hebben de vergetelheid vooralsnog weten te vermijden. Warhols televisie biedt instant messages waarvan het merendeel nu verjaard is. Fysiek zappen
In het Stedelijk zijn vele aflevering op verschillende schermpjes te zien die in rijen van twee zijn opgesteld. Je kunt van het ene scherm naar het andere lopen, waarmee je dus in staat bent om fysiek te zappen. Datzelfde geldt voor de zaal die gevuld is met schermen waarop constant verschillende films van Warhol worden vertoond. De zaal geeft een aardig overzicht van zijn oeuvre en biedt de bezoeker de mogelijkheid om er doorheen te wandelen. Een ware ruimtelijke media-ervaring.Persoonlijke noot
Other Voices, Other Rooms is een bijzondere expositie die geïnteresseerden in Warhol veel te bieden heeft. Voor mij is de expositie een mooie aanvulling op de tentoonstelling die ik Edinburgh zag, waarin het schilderwerk van Warhol juist wel centraal stond.De expositie is nog te zien tot en met 13 januari 2008. Hieronder een fragment van Warhols film The Velvet Underground & Nico:Lees ook over de Warhol-expositie in Edinburgh en de Expo van Lou Reed’s New York.