Filmrecensie: Man of Steel

Waar staat die ‘S’ voor?, wil journalist Lois Lane weten als ze tegenover Superman zit in een verhoorkamertje van het leger. ‘Het is geen ‘S’ op mijn wereld is dit het symbool voor hoop,’ antwoordt Kal-El, bij de buren in Kansas beter bekend als Clark Kent, de naam die zijn aardse ouders voor hem verzonnen toen ze hem als baby vonden in de raket waarmee hij ter aarde kwam. Maar die ‘S’ staat natuurlijk niet voor hoop, in de wereld van regisseur Zack Snyder (Watchmen, 300) staat ie voor ‘Serious’, want Man of Steel is een zeer serieuze interpretatie van Supermans origin story.

Er zit welgeteld één grap in de film, tenzij je het grappig vindt dat Perry White, hoofdredacteur van de krant the Daily Planet, door de zwarte acteur Laurence Fishburne wordt gespeeld.

Eerlijk gezegd was ik een beetje huiverig om Man of Steel te gaan kijken, want die origin story van Superman die kennen we nu wel. Moeten daar weer doorheen? Gelukkig maakt Snyder een paar interessante keuzes. Hij begint met een lange proloog op de planeet Krypton waar Jor-El (een met dikke frons op zijn gezicht spelende Russel Crowe) de raad van Krypton probeert te overtuigen dat de planeet op ontploffen staat. Generaal Zod (Michael Shannon) probeert een coup te plegen om de planeet te redden, maar wordt daarvoor afgestraft en naar de phantom zone gestuurd. Als de planeet ontploft, en de kleine Kal-El naar aarde reist, zijn Zod en zijn handlangers de laatste overlevenden van Krypton.

Machtsorgasmen
Als 33 jaar later Zod onze aarde bereikt op zoek naar Kal-El, moet Clark voor het eerst optreden als Superman. De vraag is dan: kiest hij voor de mensen op de aarde die hem wantrouwen of kiest hij ervoor zich aan te sluiten bij Zod, zijn planeetgenoten. Als blijkt dat Zod vooral genocide van de aarde voor ogen heeft, lijkt de keuze die Superman maakt voor de hand liggend. Maar het verhaal is ietwat genuanceerder dan dat: de mensen op Krypton werden niet op natuurlijke wijze geboren maar in broedkamers gekweekt met een voorgeprogrammeerde taak. Zod voert uiteindelijk alleen zijn programma uit, wat hem in deze versie eerder een slachtoffer van genetische manipulatie maakt en genuanceerder dan de eendimensionale versie uit Superman II waarin Terence Stamp toch vooral machtsorgasmen nastreeft door mensen voor hem te laten knielen.

Hetzelfde, maar dan anders
Snyder kiest ervoor om veel van Clarks verleden in korte flashbacks en niet-chronologisch te vertellen. Da’s goed, want dat oproeien van de superjongen werd al heel mooi verteld in de film van Richard Donner uit 1978. En op televisie deden ze er in Smallville geloof ik tien jaar over om Suup überhaupt te laten vliegen. Gaap. In Man of Steel toont Snyder een intrigerend tafereel op de basisschool. Terwijl Clark in de klas zit worden opeens zijn krachten geactiveerd: plotseling kijkt hij met zijn röntgenblik naar zijn klasgenootjes en ziet allemaal bewegende skeletten. Vol angst rent hij de klas uit om zich in een kast op de gang te verstoppen. Clarks moeder weet hem te bedaren en leert hem te focussen zodat hij geen slachtoffer is van zijn bijzondere gave maar ze in kan zetten wanneer hij wil. Het zijn trouwens de scènes tussen Clark en zijn moeder die de film van een enige emotie voorzien, dankzij subtiel acteerwerk van Diane Lane. Voor de rest is Man of Steel toch vooral van plastic, al doet Henry Cavill het als Suup niet slecht en stijgt hij meters uit boven de vertolkingen van Dean Cain (Lois & Clark) en de Kenpop die ook wel Tom Welling genoemd wordt (Smallville).

Ook een aardige toevoeging aan het verhaal van Kent is dat hij jarenlang over de aarde zwerft omdat hij niet weet wat hij met zijn krachten aan moet. Vader Kent (Kevin Costner) heeft hem er altijd opgewezen dat hij in de kleine gemeenschap die Smallville is de aandacht niet naar zich toe moet trekken. Maar Clark is een goede jongen en laat in zijn omzwervingen een spoor van heldendaden na.

Een spoor dat Lois Lane (Amy Adams) volgt en naar Clark leidt. Een van de dingen die me altijd dwars heeft gezeten aan het verhaal van Superman is zijn bril en het feit dat Lois Lane, wat toch zo’n beetje de slimste journaliste van het westelijk halfrond hoort te zijn, nooit door de bril van Kent heen kijkt en ziet dat hij en Suup dezelfde persoon zijn. Daar heeft Snyder dus ook een oplossing gevonden. Of Snyder, het verhaal komt uit de koker van David S. Goyer en Christopher Nolan, wat verklaart waarom Superman de grimmige Batman-benadering heeft gekregen die Nolans films ook hebben. Why so serious? Ik vermoed dat het de enige kant is die men bij DC nog denkt op te kunnen wat hun helden betreft. Maar Man of Steel laat vooral vraagtekens zetten bij een te serieuze benadering van Superman. Die past toch beter bij Bruce Wayne’s uit de hand gelopen jeugdtrauma. Het verhaal van Superman heeft humor nodig om hem geloofwaardig een vliegende start te geven.

Maar The Dark Knight is Man of Steel zeker niet. Ook bereikt deze film niet het hoge niveau van superheldenfilms als Spider-Man 2, X-Men 2 en The Avengers. Daarvoor mist Man of Steel humor en draaft Snyder te veel door als het om de gevechtsscènes gaat. (Als Zod en Suup dwars door het zoveelste gebouw vliegen en het pand tegen de vlakte gaat, weten we het wel een keertje.) Ook zullen die hard-fans moeite hebben met hoe Superman uiteindelijk Zod uitschakelt, want dat is niet zoals we onze favoriete padvinder van Krypton kennen uit de strips. Los van dit moment betwijfel of ik over een paar maanden nog iets van Man of Steel kan herinneren. De vrolijke dagen van Christopher Reeve zijn ver achter ons, laat ik het zo zeggen. Dit is Superman in het post 9-11 tijdperk en dat zullen we weten ook.

O nee, 3D!
In tegenstelling tot Star Trek Into Darkness heb ik me dit keer niet gestoord aan het feit dat de film 3D is, al voegt deze techniek wederom niets toe aan de filmbeleving. Nou goed, er is één scène waarin het 3D-effect nut lijkt te hebben, namelijk als Superman Zod achtervolgt door de lucht. In sommige scènes, bijvoorbeeld wanneer Clark en zijn moeder het graf van pa Kent bezoeken, leidt de 3D alleen maar af van de emotie. Er treedt in dit shot juist een sterk kijkdooseffect op: de acteurs lijken uitgeknipt te zijn van de achtergrond. En meteen ben je als kijker uit het verhaal gegooid.

Kortom: Man of Steel is het kijken waard en een aardige basis voor de franchise. Maar erg beklijven doet het allemaal niet. Als ik sterren of zoiets zo uitdelen, dan zeg ik max 3 van de 5 brokjes kryptonite als eindbeoordeling.

Vanaf 20 juni in de bioscoop.