Peter van Straaten (1935-2016)

Deze post schrijf ik met een bezwaard hart, want vandaag is bekend gemaakt dat tekenaar Peter van Straaten is overleden. Daarmee is misschien wel de beste tekenaar van Nederland niet meer onder ons.

In ieder geval is nu een van mijn helden overleden, want ik heb altijd erg van Van Straatens tekeningen gehouden.

Als geen ander was Peter van Straaten in staat menselijke tekortkomingen met zoveel mededogen te verbeelden. Al zijn tekeningen zijn raak en door de schetsmatige, ietwat krasserige stijl altijd meteen herkenbaar als een tekening van Van Straaten. De tekenaar/cartoonist/schrijver hield ons een spiegel voor. Dankzij zijn feilbare personages konden we om onszelf lachen.

Tot mijn spijt heb ik Peter nooit langer gesproken dan korte gesprekjes hier en daar en is het nooit gekomen van een goed interview. Ik had hem heel graag willen spreken over zijn vakmanschap, wat hij dacht tijdens het tekenen en het toch iedere keer tot zulke scherpe observaties wist te komen. Hij kwam op mij over als een zachtaardige man met wie je graag een biertje of wijntje drinkt op een lauwwarme zaterdagmiddag.

Mijn gedachten gaan uit naar zijn nabestaanden. Ik hoop dat zij enigszins troost kunnen vinden in de ontelbaar veel geluksmomentjes, glimlachjes en schaterlachen die Peters werk bij mensen losmaakte.

Hieronder het officiële in memoriam dat uitgeverij De Harmonie vandaag opstuurde.

In Memoriam: Peter van Straaten (1935-2016)

In zijn woonplaats Amsterdam is op donderdag 8 december op 81-jarige leeftijd de tekenaar, cartoonist en schrijver Peter van Straaten overleden. Zijn werk is geliefd en veelomvattend: van politieke prenten, cartoons en strips, toneelstukken, erotische tekeningen tot vele bundels met proza. Een groot deel van zijn leven tekende Peter van Straaten voor Het Parool (van 1958 -2012), later ook wekelijks voor de Volkskrant en een geïllustreerde column in NRC Handelsblad.
Van Straatens laatste tekening verscheen dinsdag 2 augustus 2016 in de Volkskrant. Op 27 september jl ontving Peter van Straaten voor de vijfde maal de Inktspotprijs, de prijs voor de beste politieke tekening van het jaar.

De carrière van Peter van Straaten beslaat meer dan een halve eeuw waarin hij duizenden tekeningen maakte voor landelijke en regionale dagbladen, weekbladen en boeken alsook theater- en filmaffiches. Zijn werk is vele malen in boekvorm verschenen en jaarlijks, sinds 1994 tot heden, worden zijn tekeningen gebundeld in Peter’s Zeurkalender.

Na het gymnasium in zijn geboortestad Arnhem studeerde Van Straaten aan de Kunstnijverheids- school, de huidige Rietveld Academie in Amsterdam. Zijn loopbaan begon als reportagetekenaar bij Het Parool, waarin later de geliefde strip Vader & Zoon is verschenen. De strip verscheen maar liefst 7000 keer in Het Parool. Van 1988 tot 2012 publiceerde Van Straaten in dezelfde krant elke dag een cartoon onder de titel Het dagelijks leven. Vanaf 1969 tot 2014 verscheen wekelijks een politieke prent in Vrij Nederland. Hiermee won Van Straaten vier keer de Inktspotprijs voor de beste politieke tekening van het jaar en recent voor de vijfde maal met zijn Volkskranttekening: ‘Ik ben geen vluchteling, ik woon als twintig jaar naast u.’

Als schrijver publiceerde Van Straaten vanaf 1968 het feuilleton Agnes over een alleenstaande moeder en haar opgroeiende zoon (gebundeld in twaalf boeken), brieven en columns samen met Eelke de Jong en Rijk de Gooyer, een kinderboek (Een jongen en zijn boom, 1998) en ook een aantal toneelstukken waaronder Een lichte lunch (1987).

Zijn omvangrijke oeuvre is vele malen bekroond. In 2006 ontving hij de Gouden Ganzenveer en in 2010 werd hem de Jacobus van Looy-prijs toegekend, een prijs voor dubbeltalenten. In 2011 ontving Van Straaten een eredoctoraat aan de Rijksuniversiteit Leiden vanwege de wijze waarop zijn cartoons het menselijk gedrag inzichtelijk maken. Zijn erepromotor, hoogleraar klinische psychologie, Willem van der Does gebruikt al jaren de cartoons van Peter in colleges en in zijn boeken Zo ben ik nu eenmaal! en Dat moet mij weer gebeuren.

Peter van Straaten laat een oeuvre van tientallen publicaties en duizenden tekeningen na. Hij was getrouwd met kunstenaar Els Timmerman.