Paul Verhoeven: ‘Filmmaken is slavenwerk’

Vanavond kunnen we genieten van Zomergasten met Paul Verhoeven. Misschien wel de meest eigenzinnige en bijzondere Nederlandse filmmaker ooit. Hij heeft het als een van de weinigen geschopt tot Hollywood en maakte klassiekers als Robocop en Basic Instinct.

Toch, als we dit onderstaande interviewfragment mogen geloven, houdt hij helemaal niet van filmmaken. In ieder geval niet van de fase van het draaien zelf. Alles ervoor en de montage vindt hij prachtig. ‘Slavenwerk is het,’ zegt Verhoeven. Wanneer je aan het draaien bent, heb je geen ruimte voor een privéleven. Je komt altijd geld en tijd tekort, aldus de man die het kan weten.

Verhoeven de auteur
Je mag Verhoeven als auteur beschouwen. Een auteur die een filmoeuvre heeft opgebouwd met vaste thema’s. In zijn films zijn sexualiteit, religie en de dood een terugkerend thema. Ook komen er altijd sterke vrouwen in voor. Dit geldt voor de films Keetje Tippel, Spetters, De Vierde Man, en de latere films Basic Instinct, Showgirls en Zwart Boek. Het zijn vrouwen die bereid zijn alles op te offeren om hun doel te bereiken. Ze zijn geraffineerd, gevaarlijk en op overlevingstocht.

Ook het thema dubbele identiteit komt veelvuldig voor. De rol van René Soutendijk in De Vierde Man is hier een mooi voorbeeld van. Ze is de eenzame weduwe wiens geliefden altijd ongeluk overkomen, maar wordt door de ogen van Gerard Reve (Jeroen Krabbé) gezien als een geraffineerd serpent die bewust het ongeluk over de mannen heen stort. In de Amerikaanse films Robocop en Total Recall bezitten de mannelijke hoofdpersoon een dubbele identiteit waar ze mee worstelen. Robocop (Peter Weller) ontdekt dat hij ooit een man van vlees en bloed was en moet met flarden herinneringen aan dat verleden en zijn huidige staat van zijn in evenwicht zien te vinden.

Niets verhullen
Oorlog, en dan met name WOII, is ook een favoriet onderwerp van de cineast. Seks en geweld worden vaak onverbloemd in beeld gebracht in zijn films. Daarbij hebben Verhoevens films altijd iets (onnodig) goors in zich. Van het roeren door poep in Turks Fruit tot het bleken van schaamhaar in Zwart Boek. Verhoeven toont wat andere regissurs zouden verhullen of suggereren. ‘Dat doe ik omdat ik een aversie heb tegen suggestie. Ik vind dat we al lang genoeg om het geweld heen hebben gelopen. (..) Het is juister het geweld, het seksuele misbruik, onder ogen te zien en te zeggen: ook dat bestaat,’ vertelde de filmmaker eens in een interview.

Ik ben erg benieuwd naar de uitzending van Zomergasten vanavond. De aankondiging op de site belooft in ieder geval veel mooi filmwerk:

In Zomergasten vertelt Nederlands bekendste regisseur Paul Verhoeven (Amsterdam, 1938) op zondag 22 augustus over de beelden die hem in zijn leven en werk beïnvloed hebben. Met fragmenten van Marilyn Monroe in Some Like It Hot, regisseur Alfred Hitchcock in zijn nadagen en de Duitse expressionist Otto Dix. Verder zien we o.a. de spectaculaire wagenrace uit Ben Hur en de zorgvuldig voorbereide presentatie van Colin Powell voor de VN Veiligheidsraad. Maar de avond gaat ook over de grootsheid van het geweld in het heelal, de muziek van Rammstein en natuurlijk over Verhoevens fascinatie voor de figuur Jezus.

VPRO’s Zomergasten 20:15 Ned 2.

Update Maandag 23 augustus: Na de uitzending

Ik vond het een groot plezier om 3 uur lang Verhoeven aan het woord te zien. Mooie fragementen en interessante parallellen tussen Verhoevens werk en Riefenstahls nazipropaganda. Ook leuk om te zien hoe een scène uit de strip Dick Bos uiteindelijk terecht is gekomen in Basic Instinct.

Father and Daughter blijft een prachtige animatie. Heel fijn dat ze deze in zijn geheel hebben vertoond.

Wat ik wel erg jammer vond was de onwaarschijnlijke haast waarmee presentator Jelle Brandt Corstius alles erdoorheen jaste. Telkens als we op een interessant onderwerp kwamen was het alweer tijd voor een volgend fragment. Misschien moeten ze volgend jaar minder fragmenten toelaten zodat er dieper op ingegaan kan worden. En ook dat psychologiseren van de koude grond vond ik vervelend. Dus omdat je ooit een verschrikkelijk beeld in je jeugd hebt gezien, beïnvloedt dit je dat de rest van je leven? Ja, dat zal zeker zijn invloed hebben gehad. Maar om alles zo een-op-een te stellen… zó eenvoudig zitten de dingen toch niet in elkaar, dunkt mij. Wat mij betreft volgend jaar een andere presentator.

En wat vind jij van deze memorabele aflevering?