Vandaag is het vier mei, dus om 20:00 uur wordt de Nederlandse burger (ook de buitenburger) geacht twee minuten in acht te nemen, te zwijgen en de helden en slachtoffers van voorgaande oorlogen te herdenken. En als niemand het op een schreeuwen zet op de Dam vanavond, zal de dodenherdenking als vanouds vredig verlopen.
Ik heb het niet zo op massale herdenkingen. Ik ben er niet tegen, hoor. Het lijkt me prima als een natie een moment afspreekt om dit te doen, zodat het in ieder geval gebeurt. Toch doe ik er niet aan mee. Ik zal me die twee minuten heus wel rustig houden, uit respect voor de slachtoffers en de mensen die wensen te herdenken. De radio gaat zacht; ik zal geen aria op het balkon ten gehore brengen.
Maar herdenken doe ik op mijn manier, op een tijdstip dat ik wenselijk acht. Ik hou niet van massahysterie noch van massahypnose. En als herdenken zo van hogerhand wordt opgelegd, lijkt het mijns inziens meer om een toneelstukje te gaan dan om de doden zelf.
Het kan als mens geen kwaad om zo nu en dan stil te staan bij de mensen die er niet meer zijn. Doden uit je eigen omgeving of slachtoffers van wandaden uit de geschiedenis. Sterfelijkheid is wat ons bindt.
Ik ben niet iemand die geregeld bij een graf staat. Ik geloof niet in een leven na de dood, dus het staat in mijn ogen nogal theatraal om bij een graf op bezoek te gaan waar eigenlijk niets meer te vinden valt. Maar ieder zijn methode.
Herdenkingen zijn dikwijls stille momenten die zich onverwachts aandienen. Zo’n moment dat je even voor je uit staart en aan je opa moet denken bijvoorbeeld. Soms heb ik dat bij een kopje Rooibos thee die hij altijd in huis had, omdat hij dacht dat dit de enige theesmaak is die ik lust. Soms komt hij ter sprake in een gesprek met mijn vader.
Vaker denk ik aan mensen die nog leven maar niet meer in mijn leven zijn. Dat is toch ook een beetje alsof ze dood zijn.
2 reacties op “Herdenk op je eigen manier”
Dit is zo’n bericht waarbij ik al een paar dagen op een reactie zit te broeien. Tot en met de dodenherdenking van dit jaar had ik er zelf een goed gevoel bij 2 minuten stil te houden bij de herdenking op televisie. Op één ding na. Ik verbaasde me er altijd over dat niet alleen de slachtoffers van de WO II werden herdacht, maar ook alle slachtoffers die daarna zijn gevallen bij bijvoorbeeld vredesmissies.
Tot ik in Trouw een degelijk artikel las over de rellen die er door de jaren heen geweest waren rond dodenherdenking. De rel van dit jaar over wel of geen aanwezigheid van de PVV was zeker geen uitzondering.
Het bleek dat ook de gevallenen van de politionele acties in Indonesië van 1947 worden herdacht. En daar heb ik toch echt wel moeite mee. Bij die acties heeft Nederland immers regelrechte oorlogsmidaden begaan. Die gevallenen herdenken is wel een hele aparte manier om met oorlogsmisdaden om te gaan.
Eén van die misdaden wordt vandaag beschreven op bladzijde 105 van Teletekst. Nederlandse militairen doodden alle mannen in het dorp Rawagedeh.
Hoe gaat Nederland met deze misdaden om? Ik heb er niet of nauwelijks iets over geleerd tijdens de geschiedenislessen op school. Over oorlogsmisdaden werd helemaal niet gesproken. En als in 2010 nabestaanden een rechtzaak tegen de Nederlandse staat beginnen wordt wel erkend dat er oorlogsmisdaden zijn gepleegd, maar verschuilt de regering zich achter het feit dat deze misdaden inmiddels verjaard zijn.
Tsja, dat herdenkt voor mij persoonlijk toch heel anders vanaf volgend jaar.
Daar zeg je wat, Michel. Ik weet daar ook niet het mijne van, het is een complex vraagstuk. De strip van Erik Heuvel over dit onderwerp schijnt wel wat licht op de zaak, maar wie de goeden of de slechten zijn in een dergelijke situatie is lastig aan te geven. Indonesie wilde onafhankelijkheid, NL wilde dat niet geven, dus dat er een conflict kwam is logisch. Bedoelen ze bij de gevallenen van de politionele acties ook niet de Indonesiers? Dat maakt het al logischer dat daar ook aan gedacht wordt.
En hoever moet je teruggaan met herdenken? Moeten we ook de slachtoffers die de VOC heeft gemaakt meetellen? Lastige vragen zijn het.