Wel of geen donor zijn?

Sinds het debat en de invoering van de nieuwe donorwet, ben ik hard gaan nadenken over het wel of niet donor zijn.

De nieuwe donorwet is een teken van deze tijd: je moet heel duidelijk aangeven dat je ergens niet aan mee wilt doen, in plaats van dat mensen je vragen of je er aan mee wilt doen. Een beetje zoals de cookiewet: geef aan je niet wilt dat je privacy geschonden wordt. Wel jammer dat door cookies te weigeren de site die je wil bezoeken niet meer werkt. Zoiets.

Ruim tien jaar geleden nam ik het besluit dat ik geen donor wilde zijn. Hoewel ik niet geloof in een leven na de dood, en dat ik mijn lichaam dus niet meer nodig heb als ik voor eeuwig mijn ogen sluit, vond ik het toch lastig om mijn organen af te staan.

Deels komt dat omdat ik vermoed dat mijn organen voor niemand van nut zijn, doordat ik chronisch medicijnen slik. Maar laatst besloot ik dat de medici daar dan maar over moeten beslissen of mijn weefsel door de beugel kan of niet.

Uiteindelijk heb ik recent dus mijn registratie veranderd en aangegeven dat ik wel donor wil zijn. De reden hiervoor is de levensles van Spider-Man: With great power, comes great responsibility en het gesprek dat ik daarover had met filosoof Ad Verbrugge. Dat gesprek staat uitgebreid in mijn boek Mijn vriend Spider-Man en ik haal het vaak aan als ik een lezing geef over fancultuur, want het is een mooi voorbeeld van hoe we iets van onze helden kunnen leren.

In het kort komt het erop neer dat jij en ik, mensen zonder superkrachten, wel degelijk iets kunnen met het motto dat Spider-Mans drijfveer is.

Filosoof Ad Verbrugge: ‘De moraal van oom Ben sluit goed aan bij de ideeën van Aristoteles. Aristoteles begrijpt de mens als een zoön politikon, als een sociaal wezen dat samenleeft in een polis (gemeenschap) en daar ook zijn hoogste vervulling in vindt. Aristoteles ziet de mens dus in relatie tot de wereld waar hij deel van uitmaakt; die wereld dient hij mede in stand te houden.

Aristoteles is een van de grondleggers van de deugd-ethiek, waarin het gaat om het tot bloei brengen van onze edelmoedige natuur. De volkomen deugd wordt rechtvaardigheid genoemd. Rechtvaardigheid is het goede doen voor de ander. Kortom, een zoön politikon vindt zijn hoogste vervulling en geluk door het doen van rechtvaardige daden. Daar raak je aan de levensles van Ben. Bij Aristoteles is de plaats die je binnen de polis inneemt van belang. Dat betekent dat degene die meer macht heeft, meer moet doen, maar daarom ook meer privileges geniet. Aristoteles denkt dus niet vanuit gelijkheid, hij denkt vanuit evenwicht.’

Dat laatste gaat natuurlijk niet op voor Spider-Man, die geen rijkdommen heeft en doorgaans een slechte reputatie bij het publiek bezit. Toch zie ik wel in dat je Peters verantwoordelijkheidsgevoel kunt zien als wat Aristoteles beoogde. Door zijn superkracht heeft hij een soort verplichting naar de gemeenschap toe en zijn persoonlijke geluk wordt mede bepaald door het vervullen van die verplichting.
Hoe kunnen we dit toepassen in ons eigen leven?

‘Iedereen doet het zijne,’ antwoordt Verbrugge. Je kunt de Spider-Man verhalen zien als een allegorie. Je kunt Spider-Mans les zien als aansporing om uit te zoeken wat jouw kracht of talent is en die proberen in te zetten voor de maatschappij, het goede. Een journalist kan bepaalde zaken bloot leggen.

Filosofie is dus bij wijze van spreken Verbrugges superkracht. Hij probeert ideeën uit te leggen die een bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij. Daarnaast is hij al meer dan tien jaar bezig met de vereniging Beter Onderwijs Nederland.

Ik vind dus dat ik mijn organen ter beschikking van anderen wil stellen omdat het een manier is om anderen te helpen. Het is leven naar een ideaal waar Spider-Man voor staat.

Eigen rechter
Wat ik wel heel erg jammer vind, is dat de nieuwe wet geen ruimte geeft voor eigen inbreng. Je kunt welisaar bepaalde organen uitsluiten, maar ik zou bepaalde mensen graag willen uitsluiten omdat ik vind dat ze mijn organen niet verdienen. Denk dan bijvoorbeeld aan mensen met een zwaar strafblad: verkrachters, moordenaars en drugsdealers. En andere gasten die niet zuiver op de graad zijn, zoals Halbe Zijlstra, Erdogan en Donald Trump.

Dat laatste geldt helaas ook voor enkele mensen in mijn naaste omgeving. Mensen zonder wie de wereld een beetje beter zou zijn. Die wil je toch niet in leven houden door orgaantransplantatie?

Een vriendin opperde laatst namelijk dat je op een bepaalde manier voortleeft in het lichaam van een ander als je orgaan daarin wordt opgenomen. Een interessant idee waar ik nog nooit over na had gedacht. Zit je DNA immers niet in iedere cel van je lichaam? En zit de essentie van wie je bent niet opgeslagen in je DNA? Ik zou niet willen voortleven in bovengenoemde sujetten. Stel dat je lever of hart in een Poetin wordt gestopt?

Je mag in onze maatschappij niet voor eigen rechter spelen, daarom zal deze clausule er dus waarchijnlijk nooit komen. Eigen rechter spelen is immers iets van de Punisher doet en dat geldt niet voor Spider-Man. Die redt zelfs misdadigers als Kingpin als daar een aanslag op gepleegd wordt.

Toch, zouden we niet meer zeggenschap moeten krijgen over wie onze organen krijgt en vooral, wie niet?