Het is alweer jaren geleden dat ik op een verloren zondag een zapbui had en terechtkwam in een van de documentaires van Ed van der Elsken (1925 – 1990) waarvan er door de VPRO een reeks die middag werden uitgezonden.
Een van die documentaires was Van der Elskens afscheidsfilm (Bye, 1990): ernstig ziek van de prostaatkanker sprak hij een afscheidswoord in en keek daarbij recht in de cameralens. Hij keek mij dus aan en ik was geraakt door dit openhartige en ontwapenende moment. Sindsdien is de naam Van der Elsken altijd in mijn achterhoofd blijven steken. Hij maakte dan ook erg interessante foto’s. Daarom was ik gisteren met Linda in het Stadsarchief Amsterdam om de tentoonstelling Amsterdam! Ed van der Elsken, oude foto’s 1947-1970 te bezoeken.
De expo is naar aanleiding van de herdruk van het gelijknamige fotoboek dat recent opnieuw is uitgebracht en dat indertijd werd samengesteld door Van der Elsken en grafisch ontwerper Anthon Beeke. Eind mei werd het fotoboek opnieuw uitgegeven door Top Notch in samenwerking met Lecturis en Uitgeverij Bas Lubberhuizen. Top Notch is in 1995 opgericht, het platenlabel is marktleider in de Nederlandse hiphop. Ook verschijnen er regelmatig films en boeken bij het label.
Ruim 300 negatieven zijn door het Nederlands Fotomuseum opnieuw ingescand en bewerkt voor de unieke heruitgave van het boek. De opmaak van het boek was in handen van het Anthon Beeke collectief, geheel in lijn met de originele opmaak.
Het is mooi om een tijdsbeeld van Amsterdam in de jaren veertig tot en met zeventig terug te zien. Met name omdat Van der Elsken een voorliefde had om markante figuren vast te leggen. In de audiotour komen enkele geportretteerden aan het woord en hun verhalen zijn erg leuk om te horen. Jammer alleen dat men een acteur heeft ingehuurd om de voice-over van Van der Elsken in te spreken. Ik had begrepen dat er opnames zijn waarin hij zelf toelichting geeft op zijn foto’s.
Van der Elsken haalde inspiratie uit zijn eigen omgeving. Zijn onderwerp was letterlijk op straat te vinden, soms zelfs door simpelweg uit zijn eigen raam te kijken, zoals die ene foto die hij van de hoer achter het raam maakte bewijst. Die werkte namelijk aan de overkant van zijn huis. Ik vind dat een mooi gegeven. Je hoeft niet ver te reizen of jezelf in allerlei bochten te wringen om je onderwerp te vinden.
Het meest opvallende moment uit het boek vond ik overigens een tekst over de bezetting van het Maagdenhuis. Daar wordt toch vaak in grote woorden over gesproken als het grote studentenopstand van Nederland. Uit het boek blijkt dat het eigenlijk vooral een balorige actie was om verveling tegen te gaan.
Nog te zien t/m 14 september.
