In mijn schoen vond ik een Playmobildoosje met daarin Sinterklaas en Zwarte Piet. Dankjewel, Linda… euh Sinterklaas!
Al vanaf het moment dat ik in Het Parool een foto zag staan van een Zwarte Piet-figuurtje van Playmobil, wilde ik deze al hebben. Ik verzamel doorgaans geen speelgoed, maar ik vermoed dat deze vorm van Zwarte Piet binnenkort tot het verleden behoort. Ik denk niet dat de Playmobil Zwarte Piet nog lang in het assortiment heeft zitten, gezien hoe fel dit jaar de discussie omtrent de assistent van de goedheiligman is opgelaaid.
Het setje wordt voor mij dan symbool voor hoe we vroeger Sinterklaas vierden. Tradities veranderen. Als Piet inderdaad alle kleuren van de regenboog gaat hebben in de toekomst, en er rode, groene en blauwe Pieten met Sinterklaas op pad gaan, dan heb ik, voor de komende generaties toch nog een traditionele Piet in bewaring thuis.
Vorig jaar vond ik het een nogal onzinnige discussie, want ik had zelf als kind Zwarte Piet nooit als racistisch ervaren. De laatste tijd besef ik dat ik niet voor anderen kan uitmaken wat ze als racistisch ervaren, ook als hetgeen wat ze als racistisch ervaren niet als zodanig bedoeld is.
In mei schreef ik over mijn Nederlanderschap en de vraag wat mij eigenlijk een Nederlander maakt. Het Sinterklaasfeest is een klein deel van het antwoord, want daar ben ik mee opgegroeid. (Al wordt Sinterklaas overigens niet exclusief in Nederland gevierd.)
Zo zwart als roet
Uiteraard heb ik ook naar de documentaire Zwart als roet van Sunny Bergman gekeken. En zoals bij haar eerdere werk, heb ik daar gemengde gevoelens bij. Ik vind het goed dat er films over maatschappelijke discussies gemaakt worden die tot nadenken stemmen. En Bergmans film doet dat. Maar tegelijkertijd laat Bergman vooral de weg zien die zij aflegt, haar film blijft vooral steken in particuliere ervaringen, waarvan die van de filmmaakster als leidraad dienen. Hoewel ze tijdens haar reis ook zaken aanstipt die voor ons allemaal interessant zijn, zoals de onbewuste vooroordelen die we hebben ten opzichte van anderen. Ook verbaasde het me dat in 1987 Sesamstraat al aandacht had voor de racistische aspecten van Zwarte Piet. Ik wist niet dat de discussie al zo lang speelt.
Ik vond het interessant om de mensen van de Anti-Piet-organisatie aan het woord te zien, maar vond dat er weinig ruimte was voor het andere geluid. Van de pro-Pieten werden vooral de mensen geciteerd die zich racistisch via sociale media hebben uitgelaten. De heren van de pietitie kwamen weliswaar aan het woord, maar een erg duidelijk verhaal hadden ze niet. Dat kan natuurlijk ook aan de montage van de film liggen, want de regisseur bepaalt wat we wel en niet zien van een interview en kan de beeldvorming van dat gesprek dus op een heel simpele manier manipuleren.
Ik denk dat Sunny Bergman wel teveel in een film wilde stoppen, iets wat ze in een interview met de VPRO Gids ook toegeeft. Om ook nog eens de representatie van minderheden in Hilversum erbij te halen en daar enkele NPO-bobo’s op aan te spreken, vond ik wat te veel van het goede. Vooral omdat niet verder wordt uitgelegd wie die mensen uit het groepje zijn.
Wat ik dus vooral miste in Zwart als roet, was duiding door onafhankelijke stemmen. Dat had de film mijns inziens meer waarde en gewicht gegeven.
11 reacties op “Sinterklaas en Zwarte Piet”
Fijn om eens een gematigde mening te lezen.
@Oud Zeikwijf: Over de zwartepietendiscussie bedoel je? Ja, de gemoederen lopen vaak heel hoog op, helaas.
Bergmans films gaan altijd over hoe zij dingen ervaart, hoe ze daarin haar mening vormt en bijstelt door de gesprekken die ze heeft. Een mooie vorm van subjectief documentaire maken. heb deze nog niet gezien, maar staat wel op mijn ’te kijken’ lijstje. Door iemand te zien zoeken zoek ik vaak zelf mee.
De pieten discussie is juist dat wat traditie moet blijven, racisme leeft en zit nog steeds in onze maatschappij verweven, Piet als stereotype is daar een mooi aanknooppunt voor om juist de jongere generaties bewust te maken van het verleden, xenofobie en wat het doet met mensen(zoals in sesamstraat).
@Daan: Ben het met je eens dat subjectiviteit heel effectief zijn in documentaires, maar in dit geval miste ik wat objectieve duiding. Ben benieuwd hoe jij dat ervaart als je de film bekijkt.
Genuanceerd stuk Michael. Ik deel jou gevoel dat er soms, zeker door de buitenlandse media, wordt gedaan alsof wij allemaal bewust praktiserende hardcore-rascisten zijn, omdat wij ‘het Sinterklaasfeest’ vieren. Ik wil graag rekening houden met gevoelens van anderen, maar dit vooroordeel komt denk ik voor een hoop Nederlanders/Sinterklaasliefhebbers hard aan. Er wordt een schuldgevoel aangepraat, voor iets wat in onze ogen een ‘onschuldig feest’ is. Bovendien vind ik het inmiddels een gigantische ego-discussie geworden. Waarbij zowel ‘voor’ en ’tegen’ allang de werkelijke kern van de zaak uit het oog zijn verloren, maar allemaal hun persoonlijke egostrijd voeren. een uit de hand gelopen discussie ten kosten van een mooie traditie. Als het Sinterklaasjournaal op een dag paarse Pieten had geïntroduceerd, zonder al deze ophef, had iedereen het prima gevonden!
@Len: Ja, buitenlandse media zijn er nogal boven op gedoken. Ik snap wel dat als je niet bekend bent met Sinterklaas, het feestje wat vreemd overkomt. Zoals Bergman laat zien als ze met Zwarte Pieten door Londen gaat lopen. Maar in Engeland is ‘black face’ dan ook verboden. Het is altijd moeilijk andermans traditie te doorgronden als je er zelf niet heel erg bekend mee bent, maar daarom des te beter om met een oordeel te wachten tot je goed geinformeerd bent. Ik denk net als jij dat het overgrote deel dat Sinterklaas viert daar geen racistische bedoelingen mee heeft. En dat er genoeg mensen zijn die daar op een genuanceerde wijze met elkaar over willen praten. Jammer genoeg laten de media dan vooral ‘de extremisten’ aan het woord. Iets waar Bergman zich deels ook schuldig aan maakt in deze documentaire.
Het is en blijft een rare discussie, maar het laat wel zien dat een kleine groep iets op een bepaalde manier ervaart en dit gaat uiten, op een manier die ineens een heel land op zijn kop zet, waarbij er doodsbedreigingen geuit worden, pieten bewapend worden en gebeurtenissen, die voor kinderen een feest behoren te zijn, ontsiert worden door protesten (tegen, maar ook voor). En dat vindt ik bijzonder jammer. Het is een zaak die blijkbaar zo gevoelig ligt, dat er niet rustig over gepraat kan worden en blijkbaar kunnen volwassenen niet hun persoonlijke gevoelens aan de kant zetten, zodat de kinderen een leuke tijd hebben. Dat vindt ik erg jammer. Mooi dat je dit playmobil poppetje hebt en bewaart. Ook ik heb nooit enige discriminerende of racistische gedachten gehad bij Zwarte Piet en als ik de nieuwe pieten zie, is het gewoon niet hetzelfde. Ik zal er nooit aan wennen…
@Marcel: Ik vind het ook erg jammer dat kinderen hier iets van mee hebben gekregen. Ik was dan ook niet blij met demonstraties tijdens de intocht in Gouda o.a. Dat we over Sinterklaas en Piet praten en kijken hoe het anders kan, prima, maar laten de volwassenen dat gesprek inderdaad op een vreedzame wijze voeren, zonder dat de kids daar iets van merken.
Ik vond het een interessante docu maar ze heeft het heel persoonlijk gehouden. Net zoals ze doet bij haar andere docu’s. Ze ging wel in gesprek met die mannen van de Pietitie maar die kwamen er niet zo goed vanaf :). Ze had misschien een goed gesprek kunnen aangaan met een piet-fan. En de toevallige ontmoeting met Russell Brand in dat park… ik vraag me af of dat in scene was gezet…. Ik ben het met Sunny eens dat we ermee op moeten houden als mensen er zich beledigd door voelen. Ik wil best uitkomen voor mijn mening maar ik ga niet demonstreren. Zoals met alle ontwikkelingen zal die ook geleidelijk aan gaan. Dat heeft tijd nodig en je kunt dat niet nu direct afdwingen denk ik….
@Elsbeth: Die scene in Londen vind ik sowieso raar. In Engeland is Black Face verboden, dus nogal logisch dat mensen daar zo fel reageerden op Zwarte Piet. Uit de context lijken veel tradities raar, dus die scene was vooral stemmingmakerij. Wat Brand betreft zou je goed gelijk kunnen hebben. Viel me ook op dat bij artikelen over de docu vaak een foto van die ’toevallige’ ontmoeting werd afgedrukt, terwijl het eigenlijk niet belangrijk is voor het verhaal.
[…] tussen zwart en blank groot is. Waarschijnlijk groter dan hier, maar Nederland is al te klein als het om Zwarte Piet gaat. Huidskleur maakt uit. Het zou mooi zijn als we in een wereld zouden leven zonder racisme en […]