Laten we, om te beginnen, een moment stilte in acht nemen voor de niet zo lang geleden overleden acteur Heath Ledger. Ledger was als een kameleon. Hij kroop volledig in de huid van het personage waardoor je altijd alleen het karakter zag en niet de acteur erachter. Ledger toont het grote bereik van zijn vakmanschap voor een laatste keer in The Dark Knight, door een formidabele Joker neer te zetten.
Dat de Joker een psychopathische moordenaar is, weten trouwe Batman-lezers onder andere uit het verhaal A Death in the Family, waarin hij de tweede Robin doodslaat met een koevoet. Het merendeel van de Batman-verhalen is de Joker echter niet veel meer dan een vervelende grappenmaker. Jack Nicholson bracht ons een eigengereide interpretatie van het personage in Batman van Tim Burton. De rol van de megalomane moordenaar leek hem op het lijf geschreven en borduurde voort op eerder gespeelde personages als Jack Torrance uit The Shining (Stanley Kubrick, 1980). Niets ten nadele van Jack Nicholson, maar door de grappen en grollen ging er nergens een dodelijke dreiging uit van zijn Joker.
Angstaanjagend en onvoorspelbaar
Ledgers Joker daarentegen is vleesgeworden anarchie: hij creëert chaos door mensen in extreme situaties te brengen waarin de regels van alledag niet meer gelden. Zijn motieven zijn ondoorgrondelijk en daarom onvoorspelbaar. De Joker heeft duidelijk plezier in het moorden – dat maakt hem angstaanjagend en levensbedreigend. Om Ledgers Joker lachen we uit pure doodsangst.De relatie tussen Batman (Christian Bale) en de Joker wordt duidelijk verwoord door de schurk: ‘You complete me.’ Batmans aanwezigheid maakt het bestaan van de Joker zinvol. Ze staan respectievelijk voor Orde versus Chaos. Een onstabiel evenwicht dat met de juiste druk van de Joker kan doorslaan in een alles vernietigende chaos.
Papa is boos
Bijzonder sterk is het feit dat de geschiedenis van de Joker in het ongewisse wordt gelaten. Regisseur Christopher Nolan (die ook Batman Begins uit 2005 maakte) verklaart niet waar de grimmige grappenmaker vandaan komt. Al geeft de Joker zelf maar al te graag uiteenlopende verklaringen voor zijn uiterlijk op het moment dat hij de monden van zijn slachtoffers met een mes bewerkt tot de herkenbare grijns. Als de Joker op zoek naar Harvey Dent een fundraiser binnenstormt, pakt hij een van de rijke mannen uit de menigte vast. ‘Weet je,’ verzucht hij, ‘je doet me aan mijn vader denken. Ik haatte mijn vader!’ Daarna zet de Joker een mes op de mond van de man.
Two-Face
In tegenstelling tot de geschiedenis van de Joker vormt de oorsprong van Harvey Two-Face de ruggengraat van het verhaal. Nauwgezet zien we hoe de rechtschapen openbare aanklager Dent (Aaron Eckhart) via een duister pad naar zijn gespleten persoonlijkheid wordt geleid.De warmbloedige vertolkingen van de cast en de goed uitgedachte karakters maken dat je meeleeft met iedere tegenslag die de personages te verduren krijgen. Gotham City mag dan een groots canvas zijn voor de avonturen van Batman, het zijn uiteindelijk een paar sleutelfiguren waar het drama om draait. Zelfs de bijrollen van Gary Oldman (Commissioner James Gordon), Michael Caine (Alfred de butler) en Morgan Freeman (Lucius Fox) staan als een huis. Maggie Gyllenhaal vertolkt de rol van de mooie Rachel Dawes.
The Dark Knight zet door zijn rauwe realiteit alle voorgaande Batman-films in de schaduw. Er is niets terug te vinden van de speelse en toch wat kinderachtige interpretaties van Joel Schumacher, of het sprookjesachtige Gotham City van Tim Burton. Nolan toont ons een grimmige wereld. Hierin slaat Batman de Joker bijkans dood om hem te doen opbiechten waar hij Dent en Rachel gevangen houdt. De film heeft vanwege het explosieve geweld dan ook een keuring gekregen voor zestien jaar en ouder.
De prijs van gerechtigheid
Nolan neemt Batman heel erg serieus en maakte van The Dark Knight een bombastische film waarin de morele waarden van Batmans acties onder een microscoop worden gelegd. Welke opofferingen brengt zijn heldendom met zich mee? Hoeveel slachtoffers is de geheime identiteit van Bruce Wayne eigenlijk waard?Batmans acties tegen de onderwereld roepen extreme tegenreacties van de criminelen op, met als summum de Joker himself. Nolan weet de morele dilemma’s te verweven in een dramatisch verhaal dat nooit vaart verliest en enkele verrassende wendingen bevat. Wie zich overgeeft aan Nolans serieuze instelling, staat een bijzonder meeslepend epos te wachten. Met The Dark Knight is de superheldenfilm volwassen geworden.
Ook verschenen op EeuwigWeekend.nl.
Lees ook:
11 reacties op “Filmrecensie: The Dark Knight”
Mooie recensie, Mikey! Mijn notes on the Joker (recentelijk geschreven, nog vóórdat ik jouw recensie las):
Nicholsons Joker is barok, slick, sardonisch – de vleeswording van de comic-figuur. Die van Ledger is verontrustend, smoezelig en griezelig geflipt – de vleeswording van chaos zelf. In het verleden van deze Joker geen vat met zuur: hij hééft simpelweg geen verleden – zoals hij ook geen motieven lijkt te hebben. Nolans schurk stelt zich tegenover Batman eerder op als een etterige faun dan een Nemesis – Batman is niet zijn aartsvijand omdat hij Batman is, maar omdat hij orde schept waar de Joker “just wants to see the world burn”. Het hele wezen van de Joker zit in die zin. Batman is meer een beer op de weg (naar de totale brandhaard) dan de sublimatie van alles wat de Joker stuk wil scheuren. De vreemde nonchalance en het stuitende gebrek aan haat waarmee hij op de “duistere ridder” jaagt, maken ‘m ongrijpbaar: deze man (?) zou letterlijk het universum vernietigen als hij de kans kreeg, al zou hij, mocht hij tussen het ronddansen & handenwrijven & boosaardig grinniken door even nadenken, niet eens kunnen uitleggen waaróm hem dat plezier verschaft. Deze Joker is geen wrokkige psychopaat maar een bijkans onstuitbare oerkracht.
@Merel: Mooi gezegd!
…alleen verkeerd gequote (aiai – schande!). Het moet natuurlijk zijn: “just wants to WATCH the world burn”. Wereld van verschil, nietwaar?
@Merel B.: Ach, hoe je het ook bekijkt, uiteindelijk brandt ie toch…:)
@Mike: Daar heb jij dan weer gelijk in.
By the way, TDK wordt niet Ledgers zwanenzang – die Terry Gilliam-film waar hij mee bezig was gaat tóch door (zijn rol wordt, ik stel me voor ’n beetje zoals dat ook Palindromes gebeurt, of misschien als in I Am Not There, overgenomen door 3 andere acteurs, waaronder maestro Depp). Ik ben benieuwd – jammer alleen dat deze flic een dermate stompzinnige titel draagt dat ik die in geen 100 jaar ga onthouden. En het is níet Doctor Magoriums Wonder Emporium – dat klinkt nog net iets smeriger. Maar het lijkt er wel op. Yuk.
@Merel B: Dat is nieuws voor me. Die Gilliam. Al betwijfel ik dat de scenes die Ledger al gedraaid had zijn optreden als de Joker kunnen overtreffen. Volgens mij was Ledger op de top van zijn kunnen met TDK.
[…] deze stripliefhebber de bioscoop in voor wat verkoeling en een spannend nieuw avontuur van Batman: The Dark Knight.In deze tweede flick van het wonderteam Christopher Nolan en Christian Bale neemt de duistere […]
[…] een paar vette oliebollen, The Dark Knight op dvd, een snufje Top 2000 en knallend vuurwerk boven de stad werd 2008 afgesloten. Geen Youp, […]
[…] The Dark Knight (Christopher Nolan). Over The Dark Knight heb ik al uitgebreid geschreven in deze recensie. Nolan heeft met zijn tweede Batman-film een cinematografische opera gemaakt: bombastisch, […]
[…] Recensie The Dark Knight […]
[…] vorig jaar voor de meeste stripliefhebbers het jaar van The Dark Knight, dit jaar zou heel goed kunnen toebehoren aan de filmadaptatie van de graphic novel Watchmen. Op […]