De afgelopen dagen was er nogal veel gedoe rondom vrouwelijke stripmakers. Die werden namelijk volledig genegeerd in de shortlist voor de grote prijs van stripfestival Angoulême. Dit is het belangrijkste stripfestival van Europa.
De Grand Prix de la ville d’Angoulême is een jaarlijkse prijs die uitgereikt wordt aan een auteur van voor het geheel van zijn oeuvre en voor zijn bijdrage aan het stripverhaal. De winnaar is de juryvoorzitter in het volgende jaar.
De jury had dertig stripmakers uitgekozen die kans maken op deze oeuvreprijs, maar kon geen enkele vrouw bedenken die ook op die lijst thuis zou horen. Dat was veel stripmakers een schop tegen het zere been, en mensen als Daniel Clowes, Joann Sfar en Riad Sattouf bedankten voor de eer en wilden niet meer op de lijst staan.
In Le Monde zei Franck Bondoux, de directeur van het festival: ‘Het idee van de prijs is om een auteur te onderscheiden voor zijn gehele oeuvre. Als je naar de lijst kijkt, zie stripmakers die een zekere mate van volwassenheid van een zekere leeftijd staan. Helaas zijn er maar weinig vrouwen in de geschiedenis van het beeldverhaal. Dat is de realiteit. Als u naar het Louvre gaat, zal u daar ook weinig werk van vrouwen aantreffen.’ Ook deze uitspraak was tegen een zeer been. Nu heeft Bondoux gelijk dat vrouwen jarenlang in de minderheid waren wat strip maken betreft. Maar de laatste pakweg tien jaar zijn vrouwelijke stripmakers steeds prominenter aanwezig. En dan heb ik het vooral over vrouwen als scenarist en/of tekenaar, want aan de productie kant hebben vrouwen altijd een grote rol gespeeld bij het maken van strips. Als inkleurder, letteraar en redacteur bijvoorbeeld.
Maar ook als ‘auteur’ kent de stripgeschiedenis aardig wat vrouwen, al zijn het in verhouding wel minder dan mannen. Check deze lijst maar eens. Of deze top 50 stripvrouwen van CBR uit 2015. Ik kan me niet voorstellen dat hier geen vrouw tussen zit die kans maakt op zo’n oeuvreprijs.
De grote prijs van Angoulême wordt sinds 1974 uitgereikt en sinds dien kregen een vrouw deze, namelijk Florence Cestac in 2000. Nu zet het festival wel eens vrouwen in het zonnetje, zoals ze op de eigen site aangeven, dus het is niet zo dat vrouwen in Angoulême zijn genegeerd in de afgelopen jaren:
If one wants to judge the Festival’s actions with regards to female authors in this day and age, one should turn towards its Official Selection (which takes into account books published during the past year). In this year’s Festival, female authors represent a quite significant proportion of the Selection (25% of books whereas their representation among all comic book authors is of less than 15%).
Nooit meer slapen
Ik werd vrijdagmiddag geïnterviewd door Adinda Akkermans voor het programma Nooit meer slapen. Van ons 15 minuten durende gesprek is een klein fragment in het radio-item gebruikt. Adinda sprak ook met Aimée de Jongh, een van de Nederlandse stripmakers die zich fel uitsprak tegen deze hele kwestie. Tegen Wouter Adriaensen van Stripgids zei ze: ‘Ik vond het belachelijk. Het is natuurlijk wel zo dat er in de westerse stripwereld nauwelijks vrouwen zijn met het oeuvre van ‘een Alan Moore’. Maar er staan ook tekenaars op de lijst die net zo lang bezig zijn als bijvoorbeeld Marjane Satrapi. Die had er gewoon bij moeten staan. En aangezien er ook enkele Japanse tekenaars genomineerd zijn, verwondert het mij des te meer dat veel belangrijkere vrouwelijke stripmakers uit dat land er niet bij staan.’
In de toekomst zie ik haar naam ook nog wel eens op de shortlist van de Grand Prix staan, al is het daar nu nog wel even te vroeg voor.
Maaike Hartjes had wel min of meer begrip voor het feit dat het stripfestival stripmaaksters over het hoofd heeft gezien, aldus NRC: ‘Aan de ene kant begrijp ik hoe dit kan gebeuren. De stripwereld was tot voor kort een mannenbolwerk. Maar de afgelopen vijf jaar is er een emancipatieslag gemaakt. Er zijn heel veel vrouwelijke striptekenaars bij gekomen. Daarom vind ik dat het stripfestival niet weg kan komen met zo’n lijst met alleen maar mannen.’
9 reacties op “Ophef over het negeren van vrouwelijke stripmakers”
Als je zegt dat je je niet kunt voorstellen dat er daar geen vrouw tussen zit die kans maakt op de oeuvreprijs, noem dan eens een naam. Of nee: noem er eens drie. Ik hoor het graag van je!
Mag ik uit je opmerking opmaken dat je het wel eens bent met het beleid van Angouleme? Wat je vooral ziet aan eerdere winnaars is hoe de focus van dit festival ligt bij Franstalige makers en strips. Een erg beperkte focus als je het mij vraagt. (Ook als je het mij niet vraagt trouwens, het is wat het is.) Sterker nog: volgens mij is probleem van de grote prijs van Angouleme niet alleen dat ze niets weten van stripmaaksters, ook lijken ze verdomd weinig over de grens te kijken. Van alle winnaars zijn er maar een paar uit de VS of Japan. Nu ben ik de eerste om toe te geven dat ik stripmakers niet oordeel op geslacht, en dat ik dus niet zo uit mijn hoofd alle stripmaaksters uit de wereld kan opnoemen. Maar hier heb je een paar namen om je aan te vergapen: Rumiko Takahashi, Posy Simmonds, Marjane Satrapi en als alleen schrijvers ook mogen: Ann Nocenti, een van de beste schrijfsters in de Amerikaanse comicindustrie.
Tja, in sommige beroepsgroepen heb je nu eenmaal veel minder vrouwen aan het werk dan in andere. Ik denk dan onder anderen aan (film)regisseurs en (top)koks. Terwijl je juist in die laatste categorie veel meer vrouwen dan mannen zou verwachten…
Maar goed, de kans dat vrouwen een oscar winnen of drie sterren van Michelin krijgen is daardoor al een stuk kleiner. Hetzelfde geldt voor een stripprijs. Wat mij betreft is men in Angoulême spijkers op laag water aan het zoeken.
@Frank: Je hebt natuurlijk een punt en je kunt die ophef over de lijst op Angouleme zien als een storm in een glas water. Dat gezegd hebbende is het wel goed dat zo’n storm een keertje raast, want het is belangrijk dat dit soort kwesties zo nu en dan worden aangekaart. Bovendien is het de taak van een groot stripfestival om te werken aan de beeldvorming van het beeldverhaal. Dat er minder stripmaaksters dan makers zijn is evident en dat ze vaak over het hoofd gezien worden ook. Aan dat laatste kan een stripfestival dus iets doen.
In antwoord op je vraag: nee hoor, ik vraag het niet omdat ik het eens ben met het beleid in Angouleme, maar omdat je de lezers van je blog opzadelt met een lijst met namen en je vervolgens aan ons overlaat wie jij denkt dat er best kans zou kunnen maken op een (nominatie voor de) oeuvreprijs.
Ik dacht: voor de draad ermee. Dat scheelt me weer een hoop zoekwerk. Dat er veel vrouwen zijn in de overzeese comics branche is me nu wel duidelijk geworden.
Ik was juist benieuwd naar met welke namen de lezers op de proppen zouden komen. Wie zou jij graag genomineerd willen zien voor de Grote Prijs?
Cosey, vanwege zijn enorme en compleet eigen oeuvre en Christophe Blain, omdat hij als relatief jonge stripmaker steeds op zoek is naar interessante nieuwe invalshoeken, zoals The weapons of mass diplomacy en de strip over meesterkok Alan Passard.
Je noemt twee goeie keuzes maar ik bedoelde eigenlijk welke VROUWEN zie je graag genomineerd worden voor die prijs, want daar hadden we het over.
Jij?