Soms wil ik jullie gewoon een paar mooie illustraties laten zien die ik in de bladen tegenkom. In de VPRO gids staat de rubriek KIJKEN waarin mensen uit de media aan het woord komen over hun kijkgedrag. Bij deze korte interviews staat altijd een mooie illustratie.
Dit keer van Mireille Schaap en Gees Voorhees. Mooie tekeningen van Wonder Woman met Twin Peaks en Clueless. Voorhees tekende Jennifer Hoffman in een patatje met.
De anonieme Britse street artist Banksy schilderde in 2007 een kunstwerk op een muur in Bethlehem waarop een Israëlische soldaat de papieren van een ezel controleert. De muurschildering riep verschillende reacties bij de stadsbewoners op. Veel Palestijnen zagen dit als een belediging: zij vinden dat ze voor ezel worden uitgemaakt, aangezien de locatie van het kunstwerk met de ezel alleen maar een Palestijn kan worden bedoeld. De burgemeester van Bethlehem vond het echter een prachtig kunstwerk: ‘Banksy geeft de onderdrukte Palestijnen een stem.’
Een taxichauffeur nam het initiatief om de muurschildering uit te zagen en op eBay te koop te zetten. De documentaire van Marco Proserpio laat zien hoe dat is gegaan en hoe het stuk muur van vier ton verscheept is en gebracht naar gerenommeerde musea, naar kunstverzamelaars en hoe dit stuk street art uiteindelijk te koop wordt aangeboden op een kunstveiling. Spoiler: tegenwoordig staat het ergens in een duur winkelcentrum volledig uit de oorspronkelijke context.
Eigendomsrecht
Wat ik interessant aan The Man Who Stole Banksy vind, zijn de vragen die de documentaire oproept. Van wie is street art eigenlijk? Vaak worden deze kunstwerken ongevraagd door anonieme kunstenaars gemaakt. Dus is de kunstenaar nog wel de eigenaar of is dat degene die de muur bezit, oftewel de eigenaar van het pand? Of is straatkunst van ons allemaal? En zo ja, mag iemand dat dan zomaar uitzagen en verkopen? Hoort straatkunst, misschien nog wel veel meer dan andere soorten kunst, alleen te hangen op de unieke plek waar Banksy het geplaats heeft?
Ook interessant vind ik dat hetzelfde werk verschillend geïnterpreteerd kan worden. De een ziet het als een belediging van het Palestijnse volk, de ander juist als een beeld dat eindelijk aan de wereld laat zien hoe het Palestijnse gebied bezet is door de Israëliërs.
Conserveren
En dan zijn er nog mensen die juist vinden dat street art bewaard moet worden door het nageslacht. Die halen de kunstwerken van straat om deze tentoon te stellen en te bewaren. Het is nog maar de vraag of de oorspronkelijke kunstenaars daar blij mee zijn, want het werk wordt nu uit zijn oorspronkelijke context gehaald. En is het mooie van street art niet juist dat het werk vergankelijk is? De afbeelding wordt in de loop der tijd uitgebleekt door zonlicht, waardoor ze uiteindelijk verdwijnt. Panden worden uiteindelijk gesloopt. Het kunstwerk leeft op die manier mee met de buurt. Het verandert langzaam, net als de bewoners die er dagelijks langskomen.
Marco Proserpio interviewde bewoners uit Bethlehem, advocaten, kunstliefhebbers en kunsthandelaren. In het uiteindelijke resultaat worden bovenstaande boeiende vragen door de partijen verschillend beantwoord. Met andere woorden: de kijker mag zijn eigen conclusies trekken. Iggy Pop praat de boel vakkundig bij elkaar. Het segment over Keith Haring in de jaren tachtig had wat mij betreft uit de film gelaten mogen worden, zodat de film wat korter en meer to the point was geweest.
The Man Who Stole Banksy draait vanaf 2 mei in de bioscoop.
Regisseur Piet Kroon maakte van de stripavonturen van Heinz, de rode kater met licht filosofische inslag, een avondvullende animatiefilm. ‘Als het ingewikkeld wordt, loopt Heinz liever een straatje om.’
‘Heinz is een beschouwelijke figuur die over straat loopt en de dingen die hij meemaakt komen hem min of meer aanwaaien. Soms reageert Heinz daar op en soms helemaal niet,’ vertelt René Windig (1951), samen met Eddie de Jong (1950) de geestelijk vader van het stripfiguur Heinz. Ze maakten de gagstrip die van 1987 tot 2000 in kranten en tijdschriften werd gepubliceerd. ‘”Heinz is Homerus en Carmiggelt in één,” zei iemand in NRC ooit, maar dat citaat hadden ze dan weer van ons,’ zegt Windig lachend. ‘Die twee kent niemand meer, maar Homerus is de Ilias, een groots avontuur, en net als Carmiggelt maakten wij iedere dag een stukkie of een moppie.’
De prettig gestoorde strip Heinz zit vol absurde humor, woordspelingen, zinspelingen naar literatuur en stripfiguren uit de jaren vijftig zoals Kapitein Rob en Eric de Noorman. Voor regisseur Piet Kroon (1960) is het maken van de film een passieproject: ‘Ik vind Heinz een heel leuke strip die volgens mij ook erg Nederlands is, met een bepaald soort droge, zuigende humor die veel te maken heeft met het werk van Wim T. Schippers. Dat is een van mijn helden dus het is ontzettend leuk dat hij het personage Oom Wim heeft ingesproken. Schippers onderzoekt hoe lang hij iets kan laten duren voordat mensen boos weglopen. Ook in Heinz gaan ze soms heel lang door op een bepaalde grap. En ze spelen met clichés.’
Heinz, de graphic novel
Sinds er in 2000 een eind kwam aan de strip, zijn er af en aan pogingen gedaan om een film te maken. Het storyboard, gemaakt door Windig & De Jong, verscheen nog als graphic novel. ‘Toen er een nieuw elan bij het filmfonds was om de lange Nederlandse animatiefilm te gaan stimuleren, vroeg toenmalig intendant Willem Thijssen of ik nog een project wist. Toen heb ik Heinz voorgesteld en Burny Bos benaderd,’ zegt Kroon. De productie ging in 2017 van start in samenwerking met meerdere productiehuizen in Nederland en België, waaronder Submarine en KaChing Cartoons. Kroons korte animatiefilms DaDa en T.R.A.N.S.I.T wonnen internationaal veel prijzen. Daarna werkte hij jarenlang in Hollywood. Hij was onder andere storyboard artist van films als The Iron Giant en Shrek 2 en regisseerde de animatiesequenties van Osmosis Jones. Voor Heinz schreef Kroon ook het scenario. Toch liet de strip zich niet makkelijk vertalen naar een avondvullende animatiefilm.
Kroon: ‘De strip draait om losse gags, en iedere aflevering bestaat uit drie tot vier plaatjes. De humor zit in wat er tussen de plaatjes gebeurt. Die humor zit in het hoofd van de lezer en is voor iedereen dus anders. Als je een film maakt, moet je daarom ontzettend veel dingen invullen. Wat ik bedenk komt niet altijd overeen met wat de Heinz-fan vind. Ik vind dat de stem van cabaretier Ruben van der Meer goed past bij hoe ik het personage Heinz heb ingevuld, maar online was daar veel gemopper over.’
‘Heinz de stripfiguur verschilt nogal van de versie in de film,’ geeft Eddie de Jong toe. ‘Als je op het Weteringplantsoen loopt, zie je een buste van Simon Carmiggelt. Iedereen weet dat het Carmiggelt is, ook al lijkt het beeld er niet echt op. Deze film is een soort standbeeld voor Heinz, alleen lijkt hij niet helemaal precies.’
De stripmakers vinden dat prima. Windig: ‘Dat is helemaal niet erg. Een film is iets anders dan een strip.’
Tegendraads
‘Heinz is geen actieheld en als het ingewikkeld wordt, gaat hij liever een straatje om,’ zegt Kroon. ‘Het filmverhaal draait om de vernietiging van wereldsteden. Heinz raakt daar bij betrokken omdat hij zijn kind kwijt is. Om zijn eigen leventje weer op orde te krijgen, moet Heinz in godsnaam dan maar iets doen aan de vernietiging van de wereld. Die spanning tussen zijn kleine avontuur versus het grote, meeslepende filmavontuur, vond ik heel interessant. Het is ook in de tegendraadse geest van de strip. De film eindigt weliswaar in New York als een Amerikaanse blockbuster met grote clichés, maar aan de andere kant is het juist een film die zich niet aan de regels houdt. Een voorbeeld: in de climax valt de actie stil omdat Oom Wim tussendoor naar het toilet moet.’
Heinz de film bestaat uit een mix van grafische stijlen: de achtergronden zijn vaak driedimensionaal en fotografisch, terwijl de personages juist relatief plat zijn getekend. De layouts en achtergronden zijn ontworpen en uitgevoerd door het Belgische productiehuis Fabrique Fantastique. Co-producent en artdirector Tom van Gestel en zijn team creëerden een verknipte hutspotversie van Amsterdam. Kroon: ‘Je kunt niet letterlijk de locaties uit de film nalopen, maar het is een soort greatest hits van Amsterdam.’
De illustraties binnen de fantasiesequenties zijn weer getekend door René Windig. Zo zit het handschrift van een van de tekenaars toch in de film.
Zijn we met Heinz een stapje dichter bij een volwassen Nederlandse animatie-industrie gekomen? De animatiewereld is in de afgelopen jaren ten goede veranderd, vindt Kroon. Toen hij Nederland verliet, werkten filmmakers allemaal individueel aan hun eigen animaties. ‘Waarom zou je anderen een deel van je subsidiegeld geven, dacht men toen. Tegenwoordig is er veel meer samenwerking en worden er meer verschillende soorten animaties gemaakt. Heinz is ook weer een stapje in de goede richting omdat het een tegendraadse film is die zich op volwassenen richt en niet op kinderen.’
https://www.youtube.com/watch?v=rFatC27EZkg
Heinz draait vanaf 18 april in de bioscoop.
Dit artikel is geschreven voor en gepubliceerd in VPRO GIDS #18 (2019).
De prachtige VPRO Gids-cover van illustrator Tzenko Stoyanov doet me niet alleen denken aan pulpcovers van sciencefiction pockets, ook doet deze illustratie me afvragen wat ik eigenlijk weet over het heelal en de ruimte.
Het meeste wat ik denk te weten heb ik namelijk geleerd van Star Wars en Star Trek. Maar dat is toch eigenlijk gelul in de ruimte, of niet?
Heinz de animatiefilm kwam 18 april 2019 uit, geregisseerd door Piet Kroon. Een mooie reden om eens aan tafel te schuiven bij striptekenaars René Windig en Eddie de Jong, de twee mannen die jarenlang de strip Heinz hebben gemaakt en de stripkat hebben bedacht.
Wat vinden zij van de film? Hoe is Heinz ontstaan? En welk bier drinken zij in de vlog? Alle vragen worden beantwoord.
Captain Marvel, de nieuwste Marvelfilm, zag ik weliswaar al op 28 februari, tot 5 maart 15:00 uur mocht ik er niets over zeggen.
Net als alle andere journalisten had ik zwijgplicht opgelegd door Disney. Hoe dat precies zat, vertel ik in deze vlog. En wat ik van Captain Marvel vind natuurlijk. Is het een feministische film? En zo ja, is dat erg?
Wederom mocht ik te gast zijn bij het geekprogramma Next Level Heroes. Bas, Bardo en ik zouden een flinke boom opzetten over de beste series uit de jaren tachtig.
Toen die boom echter stond, of eigenlijk door het lange gesprek een bos was geworden, besloot de redactie het programma in tweeën te monteren. In deze aflevering is de onthulling van het affiche van de komende editie van Heroes Dutch Comic Con op 23 en 24 maart. Volgende week gaan we helemaal los op onder andere Knight Rider!
Het artwork van de officiële Heroes Dutch Comic Con poster wordt elke editie gemaakt door een gerenommeerde comic artist. De poster voor aankomende voorjaarseditie is ontworpen door niemand minder dan Daniel Acuña. Acuña, is één van Marvels populairste artiesten van dit moment. Vooral zijn spraakmakende covers voor comics als Sam Wilson: Captain America en X-men zijn wereldwijd bekend. Daarnaast illustreerde hij de bekendste Marvel comics, zoals Captain America en The New Avengers. Momenteel werkt hij aan Black Panther.
Reading X-Men ’95 by artists Terry Dodson & John Paul Leon, I come across a panel of a beautiful redhead that looks exactly like actress Gina Gershon.
A moment later I realize this is supposed to be Jean Grey of the X-Men. Did the artists use Gina Gershon as a reference for Jean Grey? How great would it have been if she’d been in an X-Men movie? Speaking of X-Men movies: who would you cast as Jean Grey?
Donderdag 17 januari was ik te gast in de studio van Bas van Teylingen voor een nieuwe aflevering van Next Level Heroes. Samen met Bardo Ellens hebben we de trailer van Spider-Man: Far From Home geanalyseerd.
Ik vond het weer erg leuk om als Spidey-expert op te mogen treden in het programma. De editor heeft de ruwe opname van 90 minuten weten terug te brengen naar de redelijke lengte van minder dan 53 minuten. Een hele prestatie.
Ook raakte ik in gesprek met René over de pan en scantechniek waarop films op televisie en videotape te zien waren. Als een film in cinemascope gedraaid was, bleef daar op televisie en op video vaak maar de helft van het beeld van over. In deze vlog vertel ik daar meer over aan de hand van het prachtige boek Film Art: An Introduction van David Bordwell en Kristen Thompson.
De eerste vlog van het nieuwe jaar is altijd weer even wennen. Maar ik wilde jullie toch even de hoogtepunten uit de Kerstfilmgids van de VPRO gids laten zien.
Ondertussen verlang ik terug naar de tijd dat we nog video’s huurden in de videotheek – een instituut dat nu vrijwel tot het verleden behoort. En hoe jammer is dat! Wat zou daar een goed alternatief voor zijn vind je?
