Bioscoop Het Ketelhuis, mekka van de Nederlandse film, viert verjaardag met debat, talkshow en de Vlaamse(?) komedie Dirty Mind.Eind maart bestaat Bioscoop Het Ketelhuis, gelegen in het Amsterdamse cultuurpark Westergasfabriek, op de kop af tien jaar. Op 29 maart 1999 begonnen als ‘noodbioscoop voor de Nederlandse film’ is Het Ketelhuis inmiddels uitgegroeid tot een spraakmakend filmtheater voor de Nederlandse en Europese kwaliteitsfilm. Als podium voor de vertoning van en debat over de Nederlandse film wordt Het Ketelhuis ook wel ‘de kantine van de Nederlandse film’ genoemd.Hoewel Het Ketelhuis niet direct mijn favoriete bioscoop in Amsterdam is, dat zijn voor mijn Tuschinski en The Movies op een gedeelde eerste plaats, vind ik het er prettig toeven. De zalen zijn redelijk comfortabel, de kantine maakt een gezellige indruk. Tot de verjaardagsfestiviteiten van Bioscoop Het Ketelhuis behoort de Nederlandse première op van Dirty Mind, een Vlaamse komedie van regisseur Pieter van Hees én het speelfilmdebuut van cabaretier Wim Helsen. Regisseur en hoofdrolspeler zullen de première bijwonen. De première op zaterdagavond 28 maart 20.30u. Vanaf 16 april is Dirty Mind in de Nederlandse bioscopen te zien. Wel een beetje vreemd dat er nu juist voor een Vlaamse film is gekozen om het tienjarig bestaan van Het Ketelhuis te vieren. Niet dat ik iets tegen de Vlaamse tongval heb, in tegendeel zelfs, maar dit roept toch de vraag op of er geen geschikte rolprent van nationale bodem beschikbaar was om een première te beleven. Kennelijk niet. Toch jammer. Debat Donderdagavond 26 maart vanaf 20.30u staat Het Ketelhuis in het teken van het Voorjaarsoverleg: een debatavond over actuele kwesties in de vaderlandse filmpolitiek. Op de agenda staat onder meer het omstreden filmfondsbeleid om sommige productiehuizen voor te trekken.Vrijdagavond 27 maart om 20.30u presenteert film- (maar tegenwoordig vooral) tv-recensent Hans Beerekamp onder het motto ‘Tien Jaar Film in Nederland’, een talkshow over wat er de afgelopen tien jaar bleef en verdween: van Carice van Houten tot Theo van Gogh.Bron: MVSP Publiciteit.
Een complexe graphic novel als Watchmen verfilmen is een immense taak. Aan de ene kant heb je de liefhebbers van de strip die het gelaagde verhaal zo getrouw mogelijk weergegeven willen zien. Aan de andere kant heb je de bioscoopbezoeker die nog nooit de strip heeft gelezen en gewoon een boeiende film wilt zien. De laatste groep heeft het meeste te mopperen bij deze stripverfilming.Watchmen, geschreven door Alan Moore en getekend door Dave Gibbons, kwam in een serie van 12 afleveringen uit voordat de graphic novel in zijn geheel werd uitgegeven. Sindsdien geldt Watchmen als een mijlpaal in de Amerikaanse stripgeschiedenis. De graphic novel speelde in op de tijdsgeest: halverwege de jaren tachtig heerste er angst voor een escalerende koude oorlog. In de allegorische wereld van Watchmen spelen superhelden een belangrijke rol in de strijd om wereldmacht. De Amerikanen hebben Dr. Manhattan (in de film gespeeld door Billy Crudup) als ultieme wapen: hij kan moleculaire structuur van alles veranderen. Ook The Comedian (Jeffrey Dean Morgan) knapt de vuile klusjes voor de Amerikaanse regering op. President Nixon is nog steeds aan de macht en sinds 1977 zijn alle superhelden door hem vogelvrij verklaard. Als de oude helden een voor een worden vermoord, gaat de vigilante Rorschach (Jackie Earle Haley) op onderzoek uit.Psychopaten, stoeipoezen en kostuumfetisjisten Watchmen zit propvol interessante ideeën die vóór die tijd en sindsdien weinig zijn nagevolgd door stripmakers. Moore onderzoekt nauwgezet uiteenlopende aspecten van het superheldengenre. In zijn wereld zijn de helden soms psychopaten (zoals het personage Rorschach), opgedirkte vechtpoezen (zoals Silk Spectre) of mensen met een kostuumfetisj (Nite Owl, die ‘hem’ in de film alleen overeind lijkt te krijgen als hij in uniform is). Heel andere types dan welke we normaliter aantreffen in superheldenstrips.Trouwe adaptatie Wie de strip kent ontkomt tijdens het kijken van deze avant-gardistische superheldenfilm niet aan het maken van vergelijkingen. De liefhebbers van de graphic novel hebben in dat opzicht niet veel te klagen: regisseur Zack Snyder (die eerder de strip 300 succesvol verfilmde) houdt zich nauwgezet aan de brontekst. De belangrijkste scènes uit Watchmen zitten in de film, zij het soms ietwat aangepast en ingekort. Wel heeft Snyder het einde veranderd en daarmee het verhaal versimpeld en logischer gemaakt. De overwegend grimmige toon van de graphic novel is overgenomen in de film. Terwijl de meeste superheldenfilms het genre altijd met een lichte dosis humor benaderen, valt er met de psychopaten in Watchmen weinig te lachen. Tenzij je een wel erg cynisch gevoel voor humor hebt.Misschien blijft Snyder de strip zelfs iets te trouw. De flashbackstructuur die de achtergrond van de superhelden duidelijk moet maken, haalt vaak de vaart uit de film. Hetzelfde geldt voor de momenten dat de karakters filosoferen. Dergelijke dialogen misstaan in de strip geenszins maar houden de film op en doen gekunsteld aan.Prachtige tableaus Watchmen is een overdonderend, visueel spektakel geworden. Snyder is in de geweld- en seksscènes overigens opvallend explicieter dan in de strip. Veel actie wordt door slowmotion beelden extra benadrukt. De digitale toverdoos heeft overuren gemaakt. Met wisselend succes: de echtheid van adembenemende tableaus wordt aangetast door de enkele digitale shots die er nep uitzien. Zo zijn de shots in Vietnam waarin Dr. Manhattan en The Comedian flink huishouden duidelijk voor een green screen gedraaid.Maar dergelijke zwaktes vergeet je meteen wanneer Snyder op effectieve wijze de toon van scènes weet te zetten door nummers te gebruiken van Bob Dylan, Simon & Garfunkel en Jimi Hendrix. Door de herkenbare liedjes wordt de alternatieve wereld van Watchmen haast natuurlijk versmolten met de feitelijke Amerikaanse geschiedenis. Het mooiste voorbeeld hiervan is de titelsequentie vol driedimensionale stills die bondig de historie van de superhelden verhaalt, terwijl ‘The Times They Are A Changin’ van Bob Dylan te horen is.Bottom line: In het genre van de superheldenfilm is de film Watchmen een uniek en bijzonder uitstapje. Snyder is erin geslaagd de geest van de graphic novel te vertalen naar het witte doek – geen geringe prestatie. De filosofische en alternatieve blik op de wereld van de superheld is een feest voor de liefhebber, maar het is de vraag of het grote publiek hierop zit te wachten. De graphic novel lezen voordat je de bioscoopzaal binnenstapt zal de kijkervaring verbeteren.Watchmen draait vanaf 5 maart in de Nederlandse bioscopen.Deze recensie verscheen ook op EeuwigWeekend.nl.Lees ook:
Half mei starten de opnames voor Gangster Boys, de allereerste Turks-Nederlandse speelfilm. Op dit moment is de casting in volle gang. Dat meldt Independent films vandaag die de film in 2010 zal uitbrengen. Regisseur Paul Ruven (Filmpje!) is hard op zoek naar Turkse acteurs voor de twee hoofdrollen. Gangsterboys zal een comedy worden over twee sympathieke jonge Nederlands-Turkse gangsters-in-spe, die het gangsterdom idealiseren. Als ze hun eerste grote opdracht verknallen, krijgen ze genadeloos met echte gangsters te maken en komen ze voor de keus: wel echte gangsters worden zoals in The Godfather of kiezen voor de liefde en een muziekcarrière? De opnames van Gangserboys beginnen half mei.Producent René Huybrechtse, produceerde eerder films als Shouf Shouf Habibi en De Dominee. Gangsterboys werd geschreven door Orhan Sahin.
Was vorig jaar voor de meeste stripliefhebbers het jaar van The Dark Knight, dit jaar zou heel goed kunnen toebehoren aan de filmadaptatie van de graphic novel Watchmen. Op het web is de film die hier 5 maart in premiere gaat, alom aanwezig.(Lees de recensie van Watchmen hier.)
Het web Er is op dit moment geen ontkomen aan op het web: overal kom je blogposts, video’s en andere publicaties tegen vol teasers, spoilers en glimpen van de nieuwe film Watchmen. Aangezien ik dinsdag de film ga zien, besloot ik de graphic novel maar weer eens van de plank te halen. Natuurlijk ben ik niet de enige. Verre van dat. Zo schrijven Atom Freeman & Carr D’Angelo op CBR News na het herlezen van ieder hoofdstuk een blogje. Wil Wheaton (Wesley Crusher in Star Trek: The Next Generation en übernerd) las de strip meerdere keren, zag deze week de film al in een speciale screening en schreef een verslag en recensie.
En verder struikel je natuurlijk over Watchmen als je op YouTube gaat kijken. Daar vond ik een interessant interview met Alan Moore, de schrijver van de comic die zoals altijd niets wil weten van de stripverfilming. In dit fragment laten de videomakers Moore een stukje voorlezen. Bijna een cliché bij het interviewen van stripmakers. Een cliché dat zelden goed uitpakt. Ook nu heeft het iets knulligs als de grootmeester uit eigen werk voorleest. Kijk maar:
Dave Gibbons, de tekenaar van Watchmen, staat overigens een stuk positiever tegenover de hele adaptatie van regisseur Zack Snyder (een interview met Snyder vind je hier.) Verder zijn er behalve de trailers natuurlijk genoeg video’s op het web te vinden om je lekker te maken. Zoals dit nepjournaal, zogenaamd uit 1970, over Dr. Manhattan:
Ik ben als fan van superheldenstrips en de verfilmingen daarvan erg benieuwd naar Snyders interpretatie van de strip. Maar het herlezen valt mij enigszins zwaar. Watchmen is zo’n comic die je gelezen moet hebben omdat hij een mijlpaal is in de geschiedenis van de Amerikaanse strip. Dat maakt niet automatisch dat deze graphic novel plezierig lezen is. Moore heeft een complex verhaal geschreven dat uit meerdere lagen bestaat en ook nog eens zelfreflexief is. Het uitgangspunt van de strip – stel dat er in onze wereld echt superhelden zouden bestaan, hoe zou het hen dan vergaan? – was toen de strip in 1986 uitkwam baanbrekend boeiend en tegelijkertijd grotesk, want slaan al die in apenpakjes aangekleden goeddoeners niet een verschrikkelijk modderfiguur in een realistische omgeving?
Moore bepleit dan ook dat superhelden in onze wereld allesbehalve zuiver op de graad zouden zijn. Natuurlijk worden de sterkste helden ingelijfd door de Amerikaanse regering (hetzelfde zien we in The Dark Knight Returns van Frank Miller, waarin Superman niet meer is dan een goed getraind schoothondje van de Amerikaanse president die te pas maar vooral te onpas zijn tanden laat zien aan ‘vijanden’ van de vrijheid.) Natuurlijk zijn volwassen mensen die in een carnavalskostuum rondlopen niet helemaal lekker tussen hun oren. Een figuur als Rorschach is obsessief en beschouwt zijn missie als het hoogste goed. Persoonlijke verzorging of een privé-leven zijn dan niet belangrijk. En The Comedian kan alleen zijn taak als reallife Captain America uitvoeren door zich als een schoft te gedragen en nihilistisch in het leven te staan. Hoewel figuren als Nite Owl en Silk Spectre wat meer gestoeld zijn op klassieke jaren veertig helden, zijn de meeste superhelden uit Watchmen dus niet bepaald inspirerende voorbeelden voor de kinderen.De film
Het is niet mijn intentie om een uitvoerige analyse te geven van de strip. Het web staat immers vol met speudo-intellectuele analyses. (Op WatchmenComicMovie.com staat een lijst van analyses.) Hoewel die analyses vaak interessant leesvoer zijn, beperk ik me in mijn voorbereiding voor de viewing van dinsdag met het bekijken van enkele online video’s en het doorworstelen van de brontekst – de Watchmen graphic novel. Gefascineerd door iedere plotwending die Moore mij voorschotelt, me verbazend over de interessante plekken waarheen hij het superheldenconcept neemt, maar me tegelijkertijd ergerend aan de zwaarwichtigheid en de pretentie die in ieder stripkader, iedere dialoog en iedere verwijzing schuilgaat. Dit maakt Watchmen log en zorgt ervoor dat deze graphic novel zwaar op de maag ligt. Watchmen zal wat dat betreft nooit mijn favoriete strip worden. Ik hoop dat Snyder er een onderhoudende film van heeft weten te maken. De eerste berichten zijn gelukkig gunstig. En aan de diverse videofragmenten te zien, hebben Snyder & co gevoel voor spektakel en oog voor de vele details uit de strip:Lees ook de filmrecensie van Watchmen en:
Deze week zijn in Letland de opnamen begonnen van de Elfstedentochtfilm De Hel van ’63. Er zal ook gedraaid worden in Lapland en Friesland. Tussen 23 februari en 27 februari worden de opnames voortgezet in Friesland. Daarna vertrekken cast en crew voor een maand naar Lapland, waarna nog twee weken, tot half april, in Friesland gefilmd wordt. Vanaf december 2009 is de film in heel Nederland in de bioscoop te zien. Waarschijnlijk niet toevallig viert de Vereniging De Friesche Elf Steden haar 100-jarig bestaan dit jaar. De film wordt geregisseerd door Steven de Jong, bekend van o.a. de Kameleon-films, De Scheepsjongens van Bontekoe en de Snuf de Hond-films. De cast bevat enkele bekende Nederlandse koppen die hun schaatsen uit het vet mogen halen: Cas Janssen, Chris Zegers en ook Cees Geel zal zijn gezicht weer eens op het witte doek laten zien. Dramatisch schaatsen Zoals de titel aangeeft, zal de film gaan over de moeilijkste Elfstedentocht aller tijden, die van 1963. Even het verhaaltje in het kort: Ondanks het barre weer besluit het bestuur van het Friese Elfstedencomité, onder druk van de media, met de kleinst mogelijke meerderheid van stemmen, dat de Elstedentocht doorgaat. Tussen de duizenden die een startbewijs veroveren bevinden zich soldaat Henk Buma (Cas Janssen), boerenzoon Sjoerd Lelkama (Lourens van den Akker), arbeider Kees Ferwerda (Chris Zegers) en verpleegkundige Annemiek (Chava voor in ’t Holt). Alle vier hebben zo hun reden om deze tocht der tochten te rijden. Door de dramatische en heroïsche gebeurtenissen zal deze Elfstedentocht, ook voor Henk, Sjoerd, Kees en Annemiek, als een van de meest legendarische de geschiedenis ingaan.Echt Hollands, hoor Eigenlijk is het gek dat het zo lang geduurd heeft dat er een film kwam over de Elfstedentocht. Er vallen immers weinig heroïsche verhalen te vertellen van Nederlandse helden waarbij er niet flink bloed is vergoten. Denk maar aan de door Balkendende geroemde VOC-mentaliteit en films over het verzet uit de Tweede Wereldoorlog hebben we nu ook wel genoeg gezien. Dan maar weer een sportfilm met echte Hollandse ontberingen als weer, sneeuw en ijs.
Afgelopen weekend traden oude vrienden Paul Simon en Art Garfunkel weer eens samen op. Simon speelde ik het zojuist heropende Beacon Theatre in New York en kondigde na ongeveer negentig minuten Garfunkel op het podium aan. Samen brachten ze ‘The Sound of Silence’, ‘The Boxer’ en ‘Old Friends’.Het duo trad weer voor het eerst op sinds hun reünietoer uit 2004.
Ik was er niet bij, maar gelukkig zijn bestaat het publiek bij concerten allemaal uit amateur-filmers tegenwoordig. Een videoregistratie van het optreden is dus al snel op YouTube te vinden. Hoewel de geluids- en beeldkwaliteit ver onder maat zijn, werd ik toch geraakt toen ik onderstaand fragment zat te kijken.Het duo Simon & Garfunkel is wat mij betreft een harmonieuze stem uit het verleden die de positieve vibe die deels heerste in de jaren zestig representeert. Een tijd van verandering en hoop. Ook toen was ik er niet bij – ik ben zelf een product uit eind jaren zeventig – maar op de een of andere manier hebben de jaren zestig hun weerslag ook op mij gehad. Muziek uit die tijd kan ik erg waarderen en draai ik graag. Het gedachtengoed van verandering, de wens om vrede en het stoppen van nutteloze oorlogen, zijn tegenwoordig net zo relevant als toen.
The Graduate
Mijn eerste echte kennismaking met de muziek van het duo was met de film The Graduate uit 1967 waarvoor ze de soundtrack maakten. Deze film van Mike Nichols is een boeiende klassieker die gaat over het verzet tegen de oudere generatie. In The Graduate zien we hoe Benjamin Braddock (Dustin Hoffman) na zijn eindexamen in het zwarte gat valt na de studie. Na zijn afstuderen leeft Benjamin in een vacuüm van verveling: dagenlang dobbert hij rond op een luchtbed in het zwembad, zoals hij doelloos door het leven drijft. Benjamins toekomstplannen zijn vaag: ‘Ik wil dat mijn toekomst ánders is’, vertrouwt hij zijn vader tijdens zijn afstudeerfeestje toe. Ondertussen verleidt Mrs. Robinson (Anne Bancroft), de stuurloze Benjamin tot een verhouding.
Uiteindelijk wil Benjamin ontsnappen aan het verstikkende milieu van zijn ouders; hij gaat niet naar graduate school, zoals zijn vader wil, en hij kiest voor een toekomst met Elaine (Katharine Ross). Daarmee maakt hij een eind aan de affaire die hij heeft met Mrs. Robinson, haar moeder. Die leidt een ongelukkig leven sinds ze haar studie kunstgeschiedenis opgaf omdat ze zwanger werd.
Ambigu einde
De kinderen willen voor zichzelf een andere toekomst dan voor hun ouders, die vast zitten in een standaardleven en ongelukkig huwelijk – gedoemd om tot het einde der tijden samen te blijven. Het jonge stel wil een betere toekomst voor zichzelf. Elaine trouwt met een ander, een jongen die wél door haar ouders als ideale schoonzoon wordt beschouwd, maar kiest na de huwelijksvoltrekking alsnog voor Ben.Mike Nichols laat aan het einde van de film echter in het midden of dit Benjamin en Elaine gaat lukken. Wanneer Benjamin Elaine voor het huwelijksaltaar heeft weggeroofd, rijden ze weg in de bus, hun toekomst tegemoet. Het is echter de vraag of ze de valkuilen waarin hun ouders zijn gestapt kunnen vermijden. Als de spanning van het moment uit hun lijven is weggeëbd, zwijgen ze. Alsof ze elkaar niets meer te vertellen hebben. Het nummer The Sound of Silence onderstreept dit idee. Voor mij zijn Simon en Garfunkel de stemmen die bovenstaande rebelsheid vertolken. Ook nu ze ruim de leeftijd hebben van de ouders van Benjamin Braddock. Want, ook al komen onze dromen niet altijd uit, ze nastreven ervan zijn we aan onszelf verplicht. Het is die hoopvolle boodschap die ik terughoor als ik naar Simon & Garfunkel luister. Daarnaast klinkt het gewoon goed wat die twee samen maakten.
Maar daar genoeg over. Tijd om te luisteren (en te kijken) naar deze jeugdige oude knakkers.
Gisteravond zat ik met lief in De Balie om het korte filmprogramma aldaar te ervaren. Dit keer was het thema van KRT de liefde – hoe kan het ook anders, een dag voor Valentijnsdag. Een van de shorts die eruit sprong was SpringLove van Jaap Hermans.
SpringLove werd door Hermans gemaakt in het kader van het Straight 8 filmfestival: makers over de hele wereld maken daarvoor een 8mm-film. Voorwaarden zijn dat de film in de camera wordt gemonteerd en dat deze ongezien wordt opgestuurd. Alle shots moeten dus in de gewenste volgorde gedraaid worden, daar er achteraf geen montage mogelijk is. Een goede oefening in ouderwets film maken, waarbij alles minutieus uitgedacht moet worden. Het festival ontwikkelt de filmrol. Dit had tot gevolg dat de film van Hermans op Cannes werd vertoond zonder dat de filmmaker zijn product ooit had gezien. De tien beste films worden namelijk op het prestigieuze festival in Frankrijk vertoond.Het zijn zowel het concept als de uitvoering van SpringLove die deze korte film zo geslaagd maken. In tegenstelling tot veel van de andere liefdesshorts uit het programma in De Balie betrof het hier namelijk een origineel idee dat op een fijne manier is uitgevoerd.
Een andere film die opviel was de Franse film Home Team van Mirabelle Kirkland. Hierin krijgen een stel hopeloze mannen les van Pat hoe ze met hun vrouw om moeten gaan. Let wel: Pat komt uit de wereld waarin vrouwen als ondergeschikt worden gezien.
Korte films zijn vaak te lang
De rest van het programma was onderhoudend, maar niet echt opzienbarend. De film Zucht van Margien Rogaar, een NPS Kort over ontluikende liefde, was vooral mooi gedraaid. De ziekte waar de meeste korte films last van lijken te hebben is dat ze te lang duren, alsof de filmmakers geen frame van hun liefdeswerk durven af te snijden. Dat is jammer, want kort is vaak beter. Gelukkig duurt Springlove maar drie minuten. Langer kon ook niet, want dat is de lengte van een 8mm-filmrol.
Het is een bescheiden festival dat Duistere Openbaringen, afgelopen week gehouden op een versleten industrieterrein in Eindhoven. Toch was ik nieuwsgierig naar de kleine Nederhorrorproducties die daar vertoond werden. Na een dagje amateuristische meuk heb ik voorlopig mijn buikje vol, al zaten er ook een paar pareltjes tussen, zoals Zombeer en Taxandria. Hieronder de interessantste inzendingen van het festival op een rij. Volgens de organisatie richt filmfestival Duistere Openbaringen zich op Nederlandse en Vlaamse producties met een duister thema. Het merendeel van het programma van zaterdag 7 februari bevond zich in het horrorgenre. Kortom: veel psychopaten en enkele zombies die op death metal de buurtbewoners in mootjes hakken/opeten.
Tales from 13th Street
Bijzonder goed geproduceerd is de korte verhalenreeks Tales From 13th Street. Van de twee shorts die hiervan werden vertoond was Brother’s Keeper (regie: Martijn Smits) niet voor niets gekozen tot beste film van het festival. (Jan Doense – ook wel bekend als mr. Horror – was de voorzitter van deze jury, dus hij kan het weten.) In Brother’s Keeper vermoorden twee broers op rituele wijze vrouwen in naam van God – wie anders? Als een van de broers erachter komt dat hij al jaren misleid wordt vindt er een ware broedertwist plaats. Hieronder een fragment:
De films van 13th Street kennen goede productiewaarden, een strakke regie en een redelijk origineel script. Redelijk, want het is duidelijk dat de inspiratie komt van Tales from the Crypt en dat soort horrorreeksen. De specialeffects en make-up van deze producties zijn van bovengemiddelde kwaliteit. Daarmee vormen ze een schril contrast met het meer amateuristische aanbod in het filmprogramma van Duistere Openbaringen. Opvallend veel beginnende horrorfilmmakers snijden weg op het moment dat er eigenlijk een specialeffect nodig is. Hierdoor vindt veel ‘gore’ buiten het filmkader plaats. Natuurlijk speelt bij horror ook de kracht van de suggestie een grote rol; maar het is bij deze films evident dat het wegsnijden geen artistieke maar een noodzakelijke keuze is, ingegeven door onvermogen. Goede specialeffecten produceren vereist immers vakkennis die dikwijls ontbreekt.Zoniet bij Tales From 13th Street – al moet ik daar eerlijkheidshalve wel bij vermelden dat deze shorts door professionele makers geproduceerd zijn. Beide films waren al eerder te zien op het Nederlands Filmfestival en wonnen daar Shocking Shorts Awards. Wat dat betreft is Duistere Openbaringen ook een festival van herhaling: een deel van het filmprogramma was al elders op filmfestivals te zien. Dit heeft ook zijn voordelen, zoals in de vertoning van Taxandria.
Taxandria Zo was de film Taxandria – het officiële speelfilmdebuut van Mark Weistra – eerder dit jaar ook al op het IFFR te zien. Toen heb ik hem gemist, maar met Duistere Openbaringen kreeg ik een herkansing om dit intelligente, psychologische filmverhaal te aanschouwen.Taxandria draait om Wessel (Mark Sloof) die zijn zieke oma verzorgde tot het moment dat zij stierf. We volgen hem en zijn broers en zus in de dagen dat oma in het huis ligt opgebaard. Wessel is indirect schuldig aan de dood van zijn grootmoeder. Hij begeeft zich in het huis (we komen nooit buiten wat het claustrofobische effect versterkt) en dwaalt tegelijkertijd door het heden en het verleden, waardoor langzaam wordt ontvouwd wat er precies heeft plaatsgevonden en welke rol het meisje van de thuiszorg in dit drama heeft gespeeld.De ontstaansgeschiedenis van Taxandria is al even beeldend als de film zelf. Regisseur Weistra stond op het punt een horrorfilm in Polen te draaien toen Bridge Entertainment de financiering van de film introk. Omdat cast en crew het echter zo goed met elkaar konden vinden, besloten de regisseur en acteur Mark Sloof alsnog een productie te draaien. Ze schreven een synopsis, maar ontbeerden de tijd om een volledig script uit te schrijven. De scènes van Taxandria werden daarom voor het merendeel geïmproviseerd opgenomen. Het resultaat is een mooi gefotografeerde, ietwat claustrofobische film die tot het laatste frame blijft boeien. De doorgewinterde cast speelt heel naturel en geloofwaardig. Met onder meer Rifka Lodeizen, Steve Hooi en Sophie van Oers. Uiteindelijk werd Taxandria gemaakt voor een schamele 12.000 euro.
Man + Bier= Zombeer
De grappigste horrorshort van de dag was toch wel Zombeer van Barend de Voogd en Rob van der Velden. Als brouwmeester Herman in de ketel vol Mokums Blond valt, verandert hij in een zombie. Hetzelfde lot wacht iedereen die vanaf nu van het bier drinkt. En laat het nu net Koninginnedag zijn. De beelden aan het einde van de film van op holgeslagen zombies die zich tegoeddoen aan feestende Amsterdammers is kostelijk. Eindelijk eens een originele Koninginnedag. Laat het koekhappen maar zitten.
Zoals gezegd was het niveau van het merendeel van de vertoonde korte films niet hoog. Nu valt er natuurlijk een hoop tegenieten van slechte horrorproducties en te leren trouwens – een ware cursus ‘zo moet het dus niet’. Soms slaan wannabe filmmakers zodanig de plank mis dat hun producties een vertoning buiten de huiskamer niet waard zijn. Een ontdekking, als je het zo kunt noemen, is die van de Friese Ed Wood. Nou ja, na het zien van de twee video’s van Erik Zijlstra, doe je met deze vergelijking de slechtste Amerikaanse filmmaker aller tijden tekort. Het is te hopen dat deze aftereffectsknutselaar nooit meer een camera vasthoudt, want zijn veel te lange, pretentieuze, onzinnige video’s moeten uitzitten is pas ware horror.Dit relaas staat ook op EeuwigWeekend.nl.
Hoewel de gemoedstoestand van de Nederlandse filmmaker Dick Maas me over het algemeen koud laat, wilde ik toch graag het net binnengekomen nieuwsbericht met je delen. Regisseur Dick Maas en producent Tom de Mol weigeren acte de presence te geven bij de uitreiking van de ‘Stimulans Voor Succes Prijs’, voor hun film Moordwijven, uit onvrede met het huidige beleid van het Filmfonds. Dick Maas: ‘We weigeren mee te doen aan een poppenkast ter meerdere glorie van het Filmfonds, terwijl we op hetzelfde moment verwikkeld zijn in rechtzaken en beroepsprocedures tegen datzelfde fonds.’Wat blijkt: volgens producent Tom de Mol zijn bepaalde filmprojecten van hem en Maas door het Filmfonds afgewezen op ‘onheuse gronden’. Hij meldt dat de twee nieuwe speelfilms van Dick Maas, Sint, een actie-thriller over een moordende Sinterklaas en De Rekening, een psychologische thriller met Pierre Bokma en Gijs Scholten van Aschat, dreigen te stranden door het zwalkende beleid van het filmfonds. Maas: ‘We voldoen aan alle regels en toch krijgen we niet de noodzakelijke bijdrage voor Sint. We worden gedwongen weer naar de rechter te stappen. Het is allemaal zonde van de tijd en energie.’Naar verluidt werd Moordwijven drie keer afgewezen voor subsidie. Het Filmfonds tastte pas in de buidel na een aangespannen beroepsprocedure.Rechterlijk bevel Opmerkelijk is het volgende citaat uit het persbericht: Tom de Mol: ‘Bestuur en directie passen regels volkomen willekeurig toe en onze projecten worden steevast op onheuse gronden afgewezen. Ook de Stimulans Prijs vond pas doorgang nadat we een advocaat hadden ingeschakeld.’ Dus als ik het goed begrijp hebben de heren een procedure aangespannen om deze prijs te krijgen vanwege het succes van de film Moordwijven en nu weigeren ze de prijs tijdens het feestje aan te nemen. Ik zeg: interessante pr-truc. Want helemaal weigeren doen ze deze prijs waar 75.0000 euro aan verbonden is, niet. Ze zullen het Fonds verzoeken de prijs op te sturen. Maas: ‘We zijn wel boos, maar niet gek.’ De ‘Stimulans Voor Succes Prijs’, wordt 12 Januari uitgereikt tijdens de Nieuwjaarsborrel van het Nederlands Fonds voor de Film. Tot slot Niet iedereen mag zomaar financiering voor zijn filmproject aanvragen. Daar bestaan bij het Fonds allerlei regels voor. Op de site van het Filmfonds staat dat ‘Aanvragen worden beoordeeld door deskundigen. Voor iedere filmcategorie is een aparte commissie. De staat van dienst van de makers, de kwaliteit van het scenario, en de vertoningsvooruitzichten zijn de belangrijkste criteria. Het Fonds wil een zo groot mogelijke verscheidenheid aan filmsoorten en -genres stimuleren.’ Zou het misschien kunnen dat, ondanks het feit dat de films van Dick Maas succesvol zijn wat betreft het bioscoopbezoek, de deskundigen van het Filmfonds de kwaliteit van zijn scripts onder de maat vinden en daarom geen subsidie toekennen?
Parodieporno met een vleugje Kevin SmithVoordat ik deze recensie schreef, luisterde ik naar de laatste twee afleveringen van Kevin Smiths Smodcast. Voor het eerst sinds lange tijd spraken Smith en producent Scott Mosier weer wat Smodcasts in. Wat was er aan de hand? Omdat de recettes van Zack and Miri Make a Porno erg tegenvielen durfde de regisseur bijna zijn huis niet te verlaten. Ook was hij even niet aanwezig op het internet. Dat laatste is uitzonderlijk aangezien hij bijna iedere dag wel even virtueel zijn gezicht laat zien op een van de vele sites die onder de vleugels van het View Askewniverse (Smiths productiemaatschappij) vallen.Ook al haalde Zack and Miri Make a Porno uiteindelijk een bescheiden 10 miljoen dollar binnen in het eerste weekend en stond de film in de derde week van december op 36 miljoen dollar, de film die 24 miljoen dollar kostte doet het lang niet zo goed als verwacht. Zou dat iets te maken hebben met het feit dat conservatief Amerika een afkeer heeft van alles waar het woord porno in voorkomt? In tv-spotjes werd het laatste deel van de titel immers angstvallig weggelaten. Ook een première tijdens het Halloween-weekend heeft de recettes geen goed gedaan. Toch moet de hoofdreden in de film zelf gezocht worden, want Zack and Miri Make a Porno valt tegen. Dit zeg ik als fan van Kevin Smith overigens met pijn in het hart. In zijn bescheiden oeuvre van acht films reflecteert een van de eigenzinnigste geesten van Hollywood, en vind ik veel herkenbare verwijzingen naar door mij gekoesterde popcultuur, veel prikkelende humor en originele verhalen.
Romcom met een twist
Alle films van Smith gaan over vriendschap en het zoeken naar en vinden van Ware Liefde, zo ook Zack & Miri. Wanneer beste vrienden en huisgenoten Zack (Seth Rogen) en Miri (Elizabeth Banks) afgesloten worden van water en stroom omdat ze de rekeningen niet meer kunnen betalen (want hé, er moeten ook online nepkutten worden gekocht), besluiten ze om een pornofilm te maken om daarmee alle schulden af te lossen. Ze trommelen een groepje amateurs bij elkaar om Swallow My Cockuccino op te nemen. Zack & Miri denken dat twee vrienden makkelijk met elkaar naar bed kunnen gaan zonder dat dit consequenties heeft voor de vriendschap. De kijker weet wel beter, want die is inmiddels bekend met het stramien van de romantische comedy: een jongen en een meisje draaien om elkaar heen totdat uiteindelijk het hoge woord eruit komt en ze elkaar de liefde verklaren.
De ‘crew’ & ‘cast’ van Swallow My Cockuccino.
Elizabeth Banks
Het is prijzenswaardig dat Smith in dit stoffige en voorspelbare genre het maken van een pornofilm centraal stelt. Meg fucking Ryan eat your heart out. Ook mogen we Smith op onze blote knieën danken dat hij Elizabeth Banks als Miri heeft gecast. Zij is het licht in deze film. Banks weet de volmondige en grofgebekte dialogen van Smith vloeiend uit te spreken. De scenarist en regisseur overlaadt zijn dialogen met – voor christenen en andere conservatieven – grove taal. De vele ‘fucks’ zijn niet shockerend, maar hebben in de scripts van de katholieke Smith juist iets ondeugends, zoals grofgebektheid bij een guitig kijkend jongetje iets charmants kan hebben. En dat geldt in het bijzonder als Banks deze woorden uitspreekt, meer nog dan bij de andere castleden.Ook het open spel van Banks werkt aanstekelijk. De scène waarin ze voor het eerst seks heeft met Zack – een van de spaarzame hoogtepunten in de film – is de camera vooral op haar gezicht gericht. Banks expressie vertelt het verhaal volledig. Het is een teder moment dat ontdaan is van iedere valse emotie. Banks verfijnde spel combineert goed met de grovere motoriek van Rogen. Dit is de eerste film met Rogen die ik zie daar ikSuperbad en Knocked Uplinks heb laten liggen. Erg goed gecast vind ik Rogen niet. Opmerkelijk als je je bedenkt dat Smith juist aan hem dacht toen hij de rol van Zack aan het papier toevertrouwde. Rogen doet duidelijk zijn best, maar de kijker engageren lukt hem niet. Op den duur begint zijn schreeuwerige aanwezigheid zelfs te irriteren.
Banks en Rogen.
Parodieporno
De bijacteurs zijn over het algemeen beter dan Rogen. Vooral Craig Robinson (The Office USA) en Jason Mewes passen perfect in het wereldje van Smith. De casting van (ex-) pornosterren Traci Lords en Katie Morgan is passend. En nu we het toch over porno hebben: ervan uitgaande dat porno hoort op te winden, zien we in Zack & Miri de slechtste soort porno die je je maar kunt voorstellen. Nu werkt onbeholpen amateur porno vaak op de lachspieren; de parodieporno die we in Smiths film voorgeschoteld krijgen is puur comedy. Om een indruk te geven: tijdens de eerste neukscène in de koffiebar krijgt Jason Mewes een zak koffiebonen over zich uitgestrooid. De artistieke meerwaarde hiervan is mij even ontgaan.Mewes steelt overigens volledig de show tijdens de seksscènes. Als acteur is Mewes vooral bekend als de stoner en dealer Jay uit de films van Smith en ook al zal hij nooit een Oscar winnen voor zijn acteerprestaties, hij weet in Zack & Miri als geen ander met een strak gezicht een foute pornoacteur neer te zetten. Vintage Kevin Smith
Er zitten een paar goed getimede scènes in Zack and Miri Make a Porno die als vintage Kevin Smith bestempeld kunnen worden. De scène waarin Zack zijn liefde aan Miri bekent terwijl zij op de wc zit, is ondanks de setting, erg romantisch en wist bij deze recensent enkele warme gevoelens los te maken. Een staaltje mannenromantiek op z’n sterkst, vooral omdat het nergens te soft wordt: daar zorgt de volledig naakte Mewes wel voor die tussendoor heel droog een bepaalde masturbatietechniek demonstreert. Hier geeft Smith dus een originele draai aan een verplicht onderdeel van de romantische comedy.Briljant is ook de schoolreünie waar Zack & Miri naar toe gaan. De discussie tussen geliefden Brandon en Bobby Long (Brandon – Superman -Routh) over het feit dat Long niet comfortabel zou zijn met zijn homoseksualiteit is van dezelfde kwaliteit als de wederzijdse sneren tussen Randal Graves en Dante Hicks in beide Clerks-films. Daarbij wordt Brandon voortreffelijk gespeeld door acteur Justin Long (weer een castlid dat beter is dan hoofdrolspeler Rogen.)
Justin Long in het midden.
Toch zijn dit soort perfecte momenten veel te schaars aanwezig voor een Kevin Smith-film. De rest van Zack & Miri is toch vooral een kwestie van voorspelbare scènes uitzitten. Zack and Miri Make a Porno is alles bij elkaar genomen een aardig idee met enkele sterke grappen en lieflijke momenten. Maar net als bij een stevige pornofilm had er wel meer uit het verhaal gehaald mogen worden. Van Smith mag je immers verwachten dat, wanneer hij een standaardgenre uitkiest als basis voor zijn script, daar een minder voorspelbaar verhaal van maakt. Om in pornotermen te blijven: deze Kevin Smith is halfslap.
Zack and Miri Make a Porno draait vanaf 22 januari in de Nederlandse bioscopen.
Het einde van het jaar staat weer voor de deur en tussen alle eindejaarlijstjes mag natuurlijk het lijstje met beste films van het afgelopen jaar niet ontbreken. Sterker nog: vergeet alle andere lijstjes en vergaap je/knik instemmend/maak je boos om de Top 10 lijstjes van BlogTalk! BlogTalk is een gezamenlijk project tussen verschillende filmweblogs in Nederland en België. Check dus vooral ook de lijstjes op onderstaande blogs:De Ultieme Filmblog;
Popcorn Movieblog; Tagoean;
Atthemovies.web-log.nl; http://shinebox.web-log.nl. Natuurlijk is onderstaand filmlijstje volledig subjectief: het zijn de films die ik dit jaar gezien heb en het beste vond en waar ik me het meest mee heb vermaakt. Overigens is niet iedere film dit jaar uitgekomen. Allereerst verschillen uitbrengdata nog wel eens per land. Daarbij dicht ik mijzelf de vrijheid toe om ook films te noemen die ik dit jaar voor het eerst op dvd heb gezien, terwijl ze vorig jaar zijn gekomen.
The Dark Knight (Christopher Nolan). Over de Dark Knight heb ik al uitgebreid geschreven in deze recensie. Nolan heeft met zijn tweede Batman-film een cinematografische opera gemaakt: bombastisch, gewelddadig, met een adembenemende vaart. RIP Heath Ledger die een fantastische, grimmige Joker neerzette. The Dark Knight doet mijn fanboy hart sneller kloppen.
No Country for Old Men (Joel en Ethan Coen). De heren nemen de tijd om hun verhaal te vertellen. Dit geeft ruimschoots de tijd om te genieten van de prachtige shots gedraaid door cameraman Roger Deakins. Moderne western. Prachtige film.
Iron Man van Jon Favreau is een verrukkelijke film met spektakel, maar vooral veel humor. De film is een mooi bewijs dat het leven van een superheld niet vol met kommer, kwel en hartzeer hoeft te zitten. Belangrijkste factor voor het succes van deze flick is acteur Robert Downey jr. die Tony Stark op een lichtvoetige, nonchalante manier speelt. Tegelijkertijd geeft hij de eigenzinnige playboy/uitvinder een nuchterheid en daarmee geloofwaardigheid mee. De film maakte mij nieuwsgierig naar de stripheld Iron Man en dit jaar las ik een paar verrassend goede verhalen over deze held, zoals Demon in a bottle waarin Stark tegen zijn drankprobleem vecht. Voor mij is Iron Man op stripgebied de ontdekking van het jaar, want ik heb nooit geweten dat Tony Stark zo’n boeiende held kon zijn. Zie hier de recensie van Iron Man.)
Gone Baby Gone is het regiedebuut van acteur Ben Affleck. Ik vond de film fantastisch. Affleck leidt de kijker vakkundig door de verschillende plotkronkels en zet een ruw-realistische wereld neer zonder terug te vallen op goedkoop effectbejag. Ook de cast is van topkwaliteit. Nog niet gezien? Foei!
I Am Not There. Regisseur Tod Haynes liet maar liefst zes acteurs in de huid van Bob Dylan kruipen. De lappendeken van filmische stijlen en fragmentarische verhaallijnen is zeker niet helemaal geslaagd, maar moet zeker gezien worden omdat het een heel originele flick is waarvan er niet veel worden gemaakt. De film is een mozaïek van elementen en zal bij iedere nieuwe kijkervaring nieuwe facetten tonen. Kate Blanchett is de beste Bob Dylan. Lees de volledige recensie van I Am Not There.
In Bruges van Martin McDonagh. Een originele gangsterflick waarin McDanagh op voortreffelijke wijze humoristische invallen met grauwe geweldsdaden vermengt. De luchtigheid gaat overigens nergens ten kosten van de geloofwaardigheid van de personages. Hun zielenroerselen vormen het pompende hart van de film. Lees hier de volledige recensie en ga vooral de film zien!
Zack & Miri Make a Porno is de nieuwste flick van Kevin Smith. Hij komt pas 22 januari 2009 uit in Nederland, maar in de States draait hij al sinds eind oktober. Ik zag de flick laatst in een persvoorstelling, dus wat mij betreft hoort deze comedy van Smith gewoon in 2008 thuis. De film viel me wat tegen moet ik eerlijkheidshalve toegeven, wat vooral te wijten is aan de miscasting van Seth Rogen en de voorspelbare plot. Maar ja, ik ben een groot Kevin Smith-fan en het feit dat er dit jaar een nieuwe flick van deze eigenzinnige filmmaker uitkwam is voor mij al reden tot glimlachen. Smith krijgt extra punten omdat hij het maken van een pornofilm centraal stelt in wat in wezen een romcom is, vandaar deze omstreden zevende plaats in de top tien. En er zitten een paar heel goede scenes in Zack & Miri die vintage Kevin Smith genoemd mogen worden. Zoals de schoolreünie waarin Justin Long fantastisch speelt. Let vooral op de bijzondere Elizabeth Banks. Zij is het licht in deze film. De volledige recensie komt volgende week online.
Across the Universe gezien op dvd. Ik hou niet van musicals, maar deze film van Julie Taymor heeft mij tot het laatste frame geboeid. De onovertroffen liedjes van The Beatles zijn volledig geïntegreerd in het verhaal. Sterker nog: ze zijn de drijvende kracht achter de vertelling. Bovendien heb ik een zware zwak voor de schoonheid die Evan Rachel Wood heet en die zingt toevallig hemels in deze flick. De film kakt in het midden overigens in als Eddie Izzard en Bono hun verweerde koppen laten zien, maar verder erg onderhoudende en vooral swingende film vol visuele hoogstandjes.
Juno is een schattige film van Jason Reitman. Juno biedt een origineel verhaal over een zestienjarig meisje dat per ongeluk zwanger wordt. Ze zoekt een stel adoptie-ouders voor haar ongeboren vrucht. Ellen Page speelt Juno. Ze is een veelzijdige actrice die haar personages natuurgetrouw weet neer te zetten. Eerder schitterde ze al als Kitty Pryde in X-Men 3 en als vleesgeworden castratie-angst voor pedofielen in Hard Candy. Hou die meid in de gaten, die gaat het nog ver schoppen in Hollywood.
King of California van Mike Cahill, ook gezien op dvd. Omdat Michael Douglas een aandoenlijke, en bijna schattige, oude gek weet neer te zetten en mij met zijn vertolking wist te ontroeren. En nou ja, eigenlijk kan Douglas voor mij niet meer stuk sinds zijn vertoling van Grady Tripp in de film Wonder Boys. Evan Rachel Wood speelt zijn dochter in King of California. Tevens op 10 de animatiefilm Persepolis naar de gelijknamige graphic novel van Marjane Satrapi. Mooi verhaal, strak geanimeerd in de herkenbare tekenstijl van Satrapi.
Niet in de top-10, maar toch het vermelden waard is de film Bikkel: Je gaat dood dus kies je voor het leven. De documentaire over Bart de Graaff was een stuk boeiender dan ik aanvankelijk had gedacht. Geen standaard carrière-overzicht, nee, regisseur Leo de Boer legt de focus op het familieleven van de televisieman en benadrukt de rol die zijn moeder, zus en vriendinnetje hebben gespeeld in zijn leven en werken.Over de slechtste film van het jaar kan ik kort zijn. De film Factory Girl (George Hickenlooper) zag ik in september in de bioscoop. Hij is gemaakt in 2006, dus officieel mag dit wellicht niet de slechtste film van 2008 heten. De rolprent is echter zo clichématig, deprimerend en in ieder opzicht zonde van het bioscoopkaartje en de tijd die je eraan besteedt, dat ik bij deze de oplettende lezer alsnog wil waarschuwen. Wil je weten hoe het leven van Edie Sedgwick eruit zag. Lees het boek Popism van Andy Warhol en Pat Hackett. Nuff Said.Zelf je persoonlijke favorieten toe te voegen? Laat een comment achter.Lees ook:
Kerst, je houdt ervan of niet. In ieder geval biedt de televisie al jaren geen uitvlucht meer van (schoon-)familie of andere vreemde feestgangers. Tenzij je voor de duizendste keer The Sound of Music wil ondergaan of de gehele Bored of the Rings-Trilogie. Persoonlijk lijkt kerstvakantie op Guantánamo bay mij dan een beter alternatief. Daarom vandaag een andersoortige collectie kerstfilms. Fijne, originele kerst toegewenst.
Je kan er niet om heen: A Christmas Carol van Charles Dickens is de kerstklassieker der kerstklassiekers. Gelukkig zijn er ook alternatieve versies van dit verhaal te vinden, zoals Blackadder’s Christmas Caroluit 1988. Hierin is de premisse omgedraaid: zie hoe de aardige Ebenezer Blackadder (Rowan Atkinson) na het bezoek van een paar geesten verandert in een Scrooge.Scrooged (Richard Donner, 1998). Omdat dit de grappigste en meest cynische versie van A Christmas Carol is die er bestaat. Omdat Bill Murray met glans de rol van Frank Cross vertolkt: een verdorven directeur van een televisiezender die bereid is om een plastic gewei op het hoofd van een muis te nieten om een show door te laten gaan. En omdat je na het zien van de film nooit meer het nummer ‘Put A Little Love In Your Heart’ uit je hoofd krijgt.
En vergeet The Muppet Christmas Carol(Brian Henson, 1992) niet. Met Michael Caine als Scrooge.Elf van Jon Favreau (2003) valt zeker in de categorie foute kerstfilm, maar oh wat is ie leuk. Will Ferrell groeit als mens op tussen de elfen van de Kerstman en gaat op zoek naar zijn biologische vader, gespeeld door James Caan. Zijn onbevangenheid werkt aanstekelijk, maar leidt natuurlijk tot veel grappige situaties.
Santa’s Slay (David Steiman, 2005). Ex-footballster Bill Goldberg speelt Santa Claus en hij is pissed-off. Deze film laat de ware kerstgeest zien als Santa Claus een demon blijkt te zijn die na het verliezen van een weddenschap duizend jaar de aardige Kerstman moest uithangen. Maar wat denk je: die duizend jaar zijn nu voorbij en Satan Claus is in een killer mood.
Tot slot nog een tip voor de scifi-nerds die toch aan kerst willen doen. Eerste kerstdag zendt de BBC de kerstaflevering van Dr. Who uit. 19:00 uur, Nederlandse tijd. Dat wordt dus kerstdiner voor de buis.Lees ook het lijstje van vorig jaar. Verscheen ook in iets andere vorm op EeuwigWeekend.nl.
Eind maart bestaat Bioscoop Het Ketelhuis, gelegen in het Amsterdamse cultuurpark Westergasfabriek, op de kop af tien jaar. Op 29 maart 1999 begonnen als ‘noodbioscoop voor de Nederlandse film’ is Het Ketelhuis inmiddels uitgegroeid tot een spraakmakend filmtheater voor de Nederlandse en Europese kwaliteitsfilm. Als podium voor de vertoning van en debat over de Nederlandse film wordt Het Ketelhuis ook wel ‘de kantine van de Nederlandse film’ genoemd.Hoewel Het Ketelhuis niet direct mijn favoriete bioscoop in Amsterdam is, dat zijn voor mijn Tuschinski en The Movies op een gedeelde eerste plaats, vind ik het er prettig toeven. De zalen zijn redelijk comfortabel, de kantine maakt een gezellige indruk.
