Zaterdag 26 mei host ik de Strip Talkshow op de Stripdagen Haarlem in de Philmarmonie. In deze vlog vertel ik iets over de stripmakers die ik daar ga spreken.
1. Gerben Valkema & Eric Hercules 13.00-13.20
De geestelijk vaders van Elsje.
2. Jeroen Steehouwer 13.20-13.40
Steehouwer zit meer dan dertig jaar in het vak en heeft zelf een boeiend overzichtswerk uitgegeven.
3. Aimée de Jongh 13.40-14.00 Een van de beste tekenaars van Nederland heeft zojuist een project afgerond met de Belgische scenarist Zidrou.
Het tweede uur is voor Guy Delisle, een van de hoofdgasten van het festival, van ongeveer 14.00 tot 14.50.
Oktober 1989 werd mijn eerste brief in een comic van Juniorpress gepubliceerd. Dat leidde uiteindelijk tot de oprichting van een superheldenclub.
Hoe dat allemaal precies gegaan is vertel ik in Mijn vriend Spider-Man, en in deze vlog toon ik de betreffende comic. Nog een goede ook, want Spektakukaire Spiderman #119 bevat een tof verhaal van David Michelinie en Todd McFarlane over Venom.
In Doorsnee vertelt de Belgische stripmaker Phaedra Derhore over haar eigen ervaringen met het ondergaan van een maagverkleining.
Derhore baseerde het verhaal op haar eigen ervaringen. Ze had last van overgewicht en de strip laat heel goed zien hoe mensen tegen haar als dikke vrouw aankijken en behandelen. Ook vertelt de stripmaakster hoe ze het leven na de verkleining ervaart. Het boek, uitgegeven door Oogachtend, was haar afstudeerproject.
Wat ik sterk vind aan dit soort beeldverhalen is dat ze op een toegankelijke manier kennis laten maken met een bijzondere situatie en tonen hoe mensen daarmee omgaan. Heel inspirerend om te lezen.
Op YouTube staan veel mooi gemaakte, goed gemonteerde en fascinerende video-essays. Maar die zijn niet altijd even goed te vinden in de oceaan van middelmatige content.
En het algoritme van de videogigant laat in dat opzicht nog veel te wensen over. Daarom was ik blij met een recente opdracht van Submarine Channel. Voor SubmarineChannel.com selecteerde ik vijf video-essayisten op YouTube die ik erg goed vind. Natuurlijk zijn er wel meer dan vijf goede video-essayisten, maar deze wilde ik graag onder de aandacht brengen omdat ze iedere keer weer nieuwe inspirerende essays over film en populaire cultuur publiceren.
Als jij je favoriete videomaker mist, schroom niet om onder dit stuk te reageren. Benieuwd naar welke YouTubers ik geselecteerd heb? Je vindt mijn top 5 hier.
Postief Een essayist die in het lijstje ontbreekt, maar zeker aandacht verdient, is het YouTube-kanaal FilmJoy. Vooral de essays onder de titel Movies With Mikey spreken mij aan. De toon van die essays is namelijk positief en het doel van dit kanaal is het uiten van liefde voor film. Dat spreekt mij erg aan.
Sowieso wil ik me als journalist en geek vooral richten op positieve zaken, dus de dingen die ik tof vind. Er zijn te veel YouTubers die alleen bezig zijn met dingen die ze stom vinden. Of die heel zure recensies maken. Alsof kritisch zijn betekent dat je altijd de zaken negatief moet benaderen. Ik heb bijvoorbeeld zoveel negatieve essays voorbij zien komen over The Last Jedi, dat het lijkt alsof niemand die film goed vindt En dat is natuurlijk onzin. Puur het algoritme van YouTube dat denkt dat ik dit leuk vind.
Het meest bizarre dat ik zag was een video van een uur waarin alleen maar action figures van het personage Rose Tico uit de verpakking worden gehaald. Dan ben je echt obsessief bezig met iets dat je haat. Over anti-fans gesproken…
Nee, geef mij maar de positieve essayisten zoals FilmJoy. We moeten mooie dingen in de wereld vieren en onze liefde daarvoor laten zien. Als je na het bekijken van deze essays niet superblij films gaat kijken, weet ik het ook niet meer.
Waarom FilmJoy niet in mijn lijstje voor Submarine Channel zit? Podcast-collega Thom Aalmoes wees me deze week op het bestaan van dit kanaal. Ik kende deze dus nog niet. Dat is ook mooi aan praten met mede-geeks: je ontdekt telkens weer wat tofs. Daar heb je geen algoritme voor nodig.
Cabaretier en tekstschrijver Thijs van Domburg is een professionele geek. Hij houdt van comics en heeft een indrukwekkende verzameling action figures.
Daar was ik erg nieuwsgierig naar, dus vertelt hij in deze vlog over zijn verzameling. Zo begon het allemaal met zijn liefde voor de Teenage Mutant Ninja Turtles… Nou ja, we laten Thijs gewoon zelf aan het woord.
Naar aanleiding van de vlog had Thijs nog een kleine correctie: ‘Even gefactcheckt: de twee speelgoedlijnen waar de Transformers uit voort kwamen heetten Diaclone en Microman. Voor ik woedende nerds achter me aan krijg.’
Van de week was ik op bezoek bij Peter van Dongen om hem te interviewen voor de VPRO gids.
In november komt namelijk Familieziekuit, Peters bewerking van het gelijknamige boek van Adriaan van Dis.
Na het gesprek haalde ik mijn camera uit de tas en liet de stripmaker enkele pagina’s zien van het nieuwe Blake & Mortimer-album waaraan hij samen met Teun Berserik werkt. Ze tekenen allebei de helft van het verhaal ‘De Vallei der Onsterfelijken’ dat door Yves Sente geschreven is. Het is het eerste deel van een verhaal dat twee albums zal beslaan. De nieuwe Blake & Mortimer komt in het voorjaar van 2018 uit.
Ik vind het fantastisch om te zien hoe gedetailleerd Peters potloodtekeningen zijn.
En nu we het toch (weer) over Kriek hebben: hij maakte ook de cover voor de nieuwste Schokkend Nieuws, met niemand minder dan Stephen King in de hoofdrol. Nu ben ik een fan van deze schrijver en ik vond de special echt smullen.
De aanleiding voor het extra dikke nummer: schrijver Stephen King wordt op 21 september zeventig jaar! Schokkend Nieuws eert de vader van o.a. Carrie, Christine, Cujo en It met een dikke special. Julius Koetsier reisde speciaal naar Los Angeles om een interview te doen met de castleden van de nieuwe It (vanaf 6 september in de bioscoop). Roel Haanen heeft een interview met de man die vele King-verhalen verfilmde; Mick Garris regisseerde onder meer The Stand en de televisieversie van The Shining. De Nederlandse horrorschrijver Martijn Adelmund (Max Havelaar met Zombies) vertelt in een speciaal voor SN geschreven essay welke tien dingen hij leerde van Stephen King. Uiteraard wordt er ook uitgebreid gekeken naar de vele verfilmingen van de verhalen van Stephen King.
Sigge Stegeman nam laatst afscheid van stripwinkel de Noorman in Arhnem nadat hij daar twaalf jaar had gewerkt. De stripkenner wil zijn tijd volledig bezigzijn met uitgeverij Soul Food Comics.
Soul Food Comics werd in 2015 opgericht door Guus van Sonsbeek. Maart dit jaar overleed hij en nam medewerker Sigge Stegeman het uitgeven over. De uitgeverij geeft met name strips uit met een maatschappelijk thema. Tot nu toe vooral non-fictie en autobiografische strips. Het fonds is nog niet groot, maar Stegeman is vast besloten dit langzaam te laten groeien.
Ik sprak met hem in Scheltema, na de levendige boekpresentatie van Özge Samancı, die over haar Teleurstellen vergt lef vertelde. Stegeman vertelt over recente nieuwe uitgaven en wat hij met Soul Food Comics hoopt te bereiken:
Teleurstellen vergt lefgaat over Samancı’s jeugd in Turkije en kwam vorig jaar in Nederlandse vertaling uit. Hier is de trailer:
Disclaimer Recent besloot ik om wat strips betreft nog meer nadruk te leggen op mensen die zich hard maken voor de strip maar vooral werken in de marge. Dat geldt natuurlijk voor stripmakers, maar ook uitgevers en verkopers. Deze blogpost is daar een voorbeeld van. Soul Food Comics is een kleine uitgeverij die met hart en ziel probeert interessante strips op de Nederlandse markt te brengen. Dat soort initiatieven verdienen aandacht.
Dode Vakens is een dik, mooi uitgegeven boek met een selectie van het beste werk van Ben Vranken.
Ben Vranken signeert. Foto: Michael Minneboo.
In 1984 stuurde de Zeeuwse stripmaker en illustrator Ben Vranken (Vlissingen, 1962) een strip naar uitgeverij Van Wulften BV in de hoop dat ze zijn werk wilden uitgeven. Bijna een jaar later en toevallig vlak nadat Frits Jonker over Vrankens werk in een column had geschreven, kreeg hij pas een schrijven terug. Een afwijzingsbrief waarin Bens strip werd beoordeeld als ‘nogal mager, weinig boeiend en verrassend. De tekenstijl is overigens veel belovend.’
Ruim 32 jaar later ligt er een vuistdik boek genaamd Dode Varkens, met daarin opgenomen een selectie van Vrankens beste verhalen in stripvorm, met toelichting van de maker. Het boek is verrijkt met een mooi dossier met daarin onder andere bovenstaande brief, en Vrankens correspondentie met Frits Jonker. De uitgever van het boek: Ger van Wulften. Precies, dezelfde, al heet zijn uitgeverij nu Xtra.
Zondag 18 juni werd Dode Varkens gepresenteerd. Tijdens de presentatie in club Akhnaton signeerde de illustrator boeken voor zijn lezers.
Vlak voor de signeersessie maakten Vranken en ik kennis met elkaar. Een sympathieke kunstenaar, die in zijn werk een wereld schept die vooral gekenmerkt wordt door verval en een beklemmende sfeer. Maar ondanks de post-apocalyptische landschappen en de sombere toon, kent het werk ook veel ironie en zwarte humor.
Vranken is een eigenzinnige tekenaar die altijd zijn eigen weg op is gegaan. Hij maakte illustraties voor onder andere De Telegraaf, de Volkskrant, Archeologie Magazine en het Nationaal Historisch Museum. Zijn strips en illustraties bewaarde hij jarenlang in natte, kartonnendozen. Voer voor papiervisjes. Een deel van het werk is opgegeten door de papierversnipperaar.
Hiernamaals
De titel van zijn boek verwijst naar een van de verhalen uit de bundel. Een mooi verhaal waarin Vranken een bijzondere visie toont op het hiernamaals. De titel Dode Varkens klinkt weinig commercieel, maar dat zijn z’n strips eigenlijk ook helemaal niet. Wat ze wel zijn is uniek, met een geheel eigen stijl en geluid. Zoals filmregisseur Erik de Bruyn al in zijn voorwoord zegt: ‘De strips van Ben Vranken zíjn kunst. En net als bij een autonoom conceptueel modern werk het geval kan zijn, moet je soms wat moeite doen om het tot je te nemen. Maar dan word je meegezogen in Vrankens wereld.’
Vrankens werk beantwoordt een vraag die me regelmatig te binnenschiet: bestaat er nog steeds underground in Nederland? En dan bedoel ik natuurlijk underground-strips.
De Amerikaanse underground-scene van weleer, met onder andere Robert Crumb, Spain Rodriguez en Gilbert Shelton, spreekt namelijk enorm tot mijn verbeelding. Stripmakers die dwars tegen de heersende consensus in gingen en hun eigen verhalen vertelden. Verhalen vol seks, drugs, surrealistisme en autobiografische elementen. In Nederland denk je dan meteen aan Peter Pontiac. Wasco. Mark Smeets.
Je kunt de Nederlandse stripwereld natuurlijk cynisch bekijken en zeggen dat die eigenlijk helemaal underground is, want het is een kleine niche die door het grote publiek voor het merendeel wordt genegeerd. Maar die stelling kan ik niet verdedigen, ook al komt het toch vaak neer op werk in de marge.
Maar Vranken, da’s wel underground. En dat bedoel ik als compliment: graag zie ik meer van dit soort eigenzinnige makers. Ik besteed er dan ook graag aandacht aan. Sterker nog, door de middag in Akhnaton besefte ik weer eens dat dit eigenlijk mijn werk moet zijn: het aankaarten van makers zoals Vranken, en bloggers zoals de eerdergenoemde Frits Jonker. Laat Van Nieuwkerk de mainstream maar behandelen. Laat anderen meer die rivier van papier van middelmatige strips recenseren. Geef mij maar de tekenaars die krabbelen in de marge, die hun eigen hang-ups en frustraties onder ogen zien en verwerken in verhalen. Ik geef ik graag een podium op mijn blog of in een tijdschrift. Ik ga me vanaf nu nog meer bezighouden met wat mij boeit en de ruis negeren.
Bezwering Over de opgenomen pagina’s uit zijn schetsboeken schrijft Vranken: ‘Waarschijnlijk was dat hele tekenen een soort bezweringsritueel: door het verbeelden van allerlei ellende hoop je dat die in het echt je deurtje voorbij gaat. Bovendien vormt het een prima uitlaatklep voor je frustraties en voorkomt het tekenen van geweld dat je in de supermarkt oude vrouwtjes ondersteboven rijdt met je winkelwagen.’ De oude vrouwtjes en de lezers mogen Vranken dankbaar zijn.
Op dit moment heb ik het boek nog lang niet uit, maar dat vind ik wel fijn. Het is zo’n boek dat je af en toe moet oppakken om te bladeren of verder te lezen. Tot nu toe vind ik het allemaal inspirerend, net zoals de dikke boeken van Serge Baeken barst Dode Varkens van de creatieve energie. Ook die worden uitgegeven door Xtra. Dat is natuurlijk geen toeval.
Dode Varkens is een mooie uitgeven, dikke bloemlezing met harde kaft. Het werk van Ben Vranken zal lang niet aan iedereen besteed zijn (want hé, underground, dus) maar een aanrader voor iedereen die toe is aan iets anders. Pak het eens op in de winkel en blader erdoorheen. Is het niets voor je, leg het terug, maar waarschijnlijk wil je erin blijven lezen.
Ben Vranken. Dode Varkens. Uitgeverij Xtra, 384 pagina’s · € 34,90 ISBN 9789490759919
En dan nu nog even een bonusvideo van de eerste tekening die Ben maakte die middag tijdens de signeersessie. De muziek wordt gedraaid door DJ Frits Jonker.
Daarom Minneboo leest: Als stripjournalist wil ik zoveel mogelijk strips onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een interview, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen.
Zo nu en dan ga ik even gezellig koffie drinken op de studio van Erik Kriek. Laatst liet hij me enkele pagina’s zien van zijn nieuwe project De balling.
Erik Kriek.
Deze striproman speelt zich zo’n 1200 jaar geleden af in IJsland. Het wordt Krieks eerste lange verhaal. In the Pinesen zijn boek met Lovecraft-verhalen bestaan uit korte verhalen. De verhalen van In the Pines zijn losjes gebaseerd op murder ballads, en Erik voegde daar al zelf veel aan toe. De balling is dus een nieuwe grote stap voor de stripmaker. Hij hoopt het album voor 2020 af te hebben. Gezien het tempo waarin hij nu werkt, namelijk een veertigtal pagina’s in vijf maanden, gaat hem dat makkelijk lukken.
Gipi of de gevoelige kracht is een van de tijdelijke tentoonstellingen in het Stripmuseum Brussel. Gipi’s digitale schetsboek biedt een boeiende blik op het werk van de stripmaker.
Gipi (Gianni Alfonso Pacinotti) werd in 1963 geboren te Pisa en maakt illustraties voor de Italiaanse uitgevers en de Italiaanse pers. Hij wordt in 2006 ontdekt na publicatie van zijn indrukwekkende grafische roman Aantekeningen voor een oorlogsverhaal (Appunti per una storia di guerra) waarvoor hij op het Festival van Agoulême de prijs voor het beste album in ontvangst mocht nemen. In datzelfde jaar wordt zijn verhaal De onschuldigen (Gli innocenti) genomineerd voor de Eisner Awards.
Dit soort doorkijkjes en andere visuele elementen, laten zien dat de expositie met zorg is vormgegeven.
Gipi’s autobiografische strips en fictiealbums vertellen met bijzonder veel gevoel over de menselijke relaties. Gipi is een bijzonder originele auteur, realist van nature en expressionistisch naar de vorm. De kracht van zijn tekeningen en de zuivere verhaallijnen maken van hem een van de beste stripauteurs van deze tijd.
Sigarettenpraat
Opmerkelijk aan het werk van Gipi is dat hij geluidseffecten in tekstballonnen zet. Hij vindt namelijk dat geluiden deel uitmaken van het verhaal. Tekstballonnen lopen door tot het oor van het personage om aan te geven dat hij het geluid waarneemt. Sigaretten zeggen dat ze knisperen als de roker een trekje neemt. Sigaretten nemen dus deel aan het gesprek. Dat soort leuke feitjes ontdek je dus als je door de tentoonstelling loopt:
De expositie toont veel werk van Gipi op chronologische volgorde. De albums worden per stuk behandeld en ingeleid. Mooi aan de originele pagina’s is dat Gipi op het papier heeft geschilderd om de tekeningen in te kleuren. Dat kun je dus mooi van dichtbij bekijken.
Er zit ook heel vroeg werk bij uit 1976, zijn eerste korte verhaal. Gipi of de gevoelige kracht geeft dus een mooi overzicht van het werk van Gipi.
Schetsboek
Het leukste aan de expositie vind ik het kijkje in het schetsboek van de stripmaker. Zo’n tablet met tekenmateriaal maakt een expositie meer dan alleen strippagina’s op een muur.
