Michael Minneboo

Van kwaad tot erger(Wie de uitkomst van de serie niet kent – en deze nog niet wil weten – het advies niet verder te lezen.)Hoe houd je een verhaal interessant nadat het moordmysterie, dat de basis is van de serie, is opgelost? Twee keer vermoord en verpakt in plastic. En twee keer vermoord door haar ‘vader’, Leland Palmer. Het overkwam actrice Sheryl Lee, die zowel de rol van Laura Palmer als Madeleine Ferguson op zich nam, het nichtje van Laura. In aflevering 14 komt Lelands ware aard, BOB genaamd, naar boven en vermoordt hij zijn nichtje Madeleine. In de aflevering erna komt Leland Sheriff Truman en FBI-agent Cooper tegen. Het lijk van Madeleine zit in zijn golftas. Leland tart het lot als hij Cooper vraagt of die zijn golfclubs wil zien. Het is een spannende scène, waarin je sympathie bijna uitgaat naar de moordenaar die op speelse wijze omgaat met het Gezag. Leland lacht stiekem in zijn vuistje op het moment dat Benjamin Horne wordt verdacht van de moord op Laura. Zal hij dan toch met moord wegkomen?Spiegelbeeld
Hoewel het ware gezicht van Leland pas in de spiegel werd gereflecteerd in de voorgaande aflevering, waren de aanwijzingen dat het niet snor zat met hem al aanwezig in eerdere delen: een volwassen man die shownummers zingt kun je immers niet vertrouwen. Hoewel hij eerst verteerd leek te worden door verdriet, blijkt nu dus dat hij allang verteerd was door het kwaad. Leland is bezeten door BOB. Wanneer hij uiteindelijk is gearresteerd, verlaat BOB vlak voor de dood van Leland diens lichaam. Uiteindelijk sterft Leland dus vrij van de demon, en vraagt hij Laura om vergiffenis. Keerpunt
De onthulling dat Leland Palmer de moordenaar is van zijn dochter, is een belangrijk keerpunt in de serie. Als je een mysterie opzet rondom een moord, dan is het verhaaltje meestal afgelopen als de moordenaar bekend en gevangen is. In de Twin Peaks Guide van de website ‘Not coming to a theatre near you’, staat daar het volgende over geschreven:

But the fact is that the show’s real decline began at a very specific point: when Lynch and Frost, bowing to executive influence, made the decision to reveal Laura’s killer and unravel the mystery surrounding her death. It may have provided a temporary ratings spike, but the show never recovered from this act of unnecessary (though admittedly understandable) artistic cowardice. The motor driving the show was removed, and it limped to the inevitable finish line crippled and unloved, in a slew of half-baked plots and toothless characters, all the threat and all the danger long since gone. (Zie: http://www.notcoming.com/twinpeaks/index2.php)

In de film American Psycho (Mary Harron, 2000) weet de kijker ook binnen de kortste keren dat Patrick Bateman een moordenaar is. Het plezier van die film zit hem erin zijn excessen en het uitwissen van zijn sporen op de voet te volgen. Ook in Hannibal (Ridley Scott, 2001) gaat het om het meegenieten met de psychopaat. Hoe hij Clarice Sterling en collega’s iedere keer te slim af weet te zijn en ondertussen genieten van de horror die hij veroorzaakt. Het onthullen van een moordenaar kan dus ook interessante film/televisie opleveren. Het kwaad in ieder van ons
Wat houdt Twin Peaks na de onthulling overeind? Allereerst is de moord op Laura Palmer weliswaar de katalysator van het verhaal, maar niet de enige plot waar de serie om draait. Het gaat om een grote groep bewoners van Twin Peaks, die, tussen de hoofdintrige door, genoeg ruimte krijgen om hun leven te leiden. Na een geestelijke crisis wil Ben Horne opeens een good guy zijn; Ed en Norma besluiten hun relatie eindelijk een kans te geven; Josie sterft op eigenaardige wijze en Audrey vindt haar eerste grote liefde – om maar een paar ontwikkelingen te noemen. (Zoals het een soap betaamd, zijn er nog veel meer plotlijntjes die door elkaar lopen.)Ten tweede blijkt dat Leland bezeten is door BOB – een verpersoonlijking van het Kwaad in ieder van ons. Wanneer Leland sterft, komt BOB weer vrij, klaar om een ander lichaam te bezitten. Cooper, Truman, Hawk, FBI Agent Albert Rosenfield en Majoor Garland Briggs staan aan het einde van de aflevering samen en theoretiseren wat BOB precies is. Als BOB het kwaad in ieder van ons is, dan is de strijd nog niet gestreden (en de serie dus nog niet afgelopen). Nieuw gevaar
Ten derde wordt er een nieuw gevaar geïntroduceerd. Nadat Leland is gestorven, komt er een nieuwe uitdaging voor Cooper naar Twin Peaks: zijn voormalige FBI-partner Windom Earle (Kenneth Welsh). Ondertussen wordt Cooper tijdelijk geschorst van de FBI. Om hem in Twin Peaks te houden (hij is immers de centrale figuur in de serie) benoemt Truman Cooper tot deputy. Hoewel de serie na de dood van Leland een paar afleveringen onzeker zwalkt, blijkt er in Twin Peaks genoeg te gebeuren om te blijven boeien. Op den duur zou je bijna vergeten dat het ooit om de vermoorde Laura Palmer ging, als je er niet iedere aflevering aan herinnerd werd door haar portretfoto onder de eindcredits.Tot slot een aardige parodie die ergens op YouTube rondzwerft: Twin Bricks:

Genotbevrediging voor en op het schermWanneer hulpsheriff Andy (Harry Goaz) op een veranda stapt waardoor er een plank omhoog schiet die tegen zijn hoofd knalt, kan er geen twijfel meer over bestaan: Twin Peaks is een comedy. Of toch niet?
De aflevering ervoor (de opening van het tweede seizoen) hebben we Cooper al bloedend op de vloer van zijn hotelkamer zien liggen terwijl de man van roomservice die zijn warme melk kwam brengen, deed alsof er niets aan de hand was. De doodnormale conversatie van de twee personages contrasteerde met de hachelijke situatie van FBI-agent Cooper en creëerde een grappige, ietwat absurde, scène. Je kunt als kijker daarin meegaan, of de televisie uitzetten omdat je het te zot vindt. Voor mij zijn het juist dit soort momenten die bewijzen dat Twin Peaks een van de meest interessante televisieseries in jaren is geweest.Blender
Het feit dat Twin Peaks niet onder een genre valt te scharen is daar ook credit aan. De serie bestaat uit verschillende genre-elementen die goed door een blender zijn gehaald. Op het eerste gezicht gaat het om een moordmysterie, maar al snel duiken elementen van de soap opera en het melodrama op. (Wat overigens nog met een knipoog wordt bevestigd doordat de personages regelmatig naar de soap Invitation to Love zitten te kijken waarin scènes voorkomen die situaties uit Twin Peaks spiegelen.) Intriges als overspel, liefdesperikelen van jonge stellen, verraad en duistere zaakjes herkennen we uit de soap. Het verdriet dat de personages voelen door het verlies van Laura (wat vooral in de pilot sterk naar voren kwam) kennen we ook uit het melodrama. Toch is Twin Peaks boven alles een knipoog van Lynch naar deze genrekenmerken en gaat het verhaal met ze aan de haal.L’image pour l’image
De makers spelen dus met genre- en televisieconventies. Het is anarchistische televisie, het aan de kaak stellen van conventies door deze belachelijk te maken. Zo bestaat de laatste aflevering van het eerste seizoen uit zo veel cliffhangers, dat dit een duidelijke knipoog is naar dit tv-kenmerk. Andere clichés die we kennen uit de Amerikaanse cultuur zijn: de donutetende smeris, de Indiaan die een goede sporenzoeker is (deputy Hawk), de vreemde psychiater die net zo gek lijkt als zijn patiënten, highschoolscholieren en alles wat daarmee samenhangt, de meedogenloze zakenman…Daarbij lijkt het verhaal soms niets meer te zijn dan een kapstok voor Lynch om zich te buiten te gaan aan allerlei beelden die hem fascineren: rode gordijnen, dwergen, reuzen, een volle maan en onderdrukte seksualiteit. Interessant in dit opzicht is de montagestijl van de serie. Lynch snijdt doorgaans alleen wanneer dat echt nodig is, anders laat hij de actie bij voorkeur binnen een kader uitspelen: long takes komen veelvuldig voor. Dit geeft acteurs de kans hele scènes te spelen, en de kijker de rust om het beeld goed te observeren. (Het is ook vanuit productioneel oogpunt slim om weinig van shot te wisselen: ieder nieuw shot vereist immers een nieuwe set-up en uitlichting – op deze manier wordt een hoop tijd en geld bespaard, wat goed van pas komt in een televisiebudget.) Je zou bijna kunnen spreken van fetisjtelevisie, een obsessie met beelden die met eindeloze variatie worden herhaald.Self-indulgence
De personages hebben ook hun eigen fetisjen. Het geheime leven van Laura Palmer bevatte fetisjen van de bekende seksuele variant. Het veelvoudige drinken van zwarte koffie en het eten van zoetigheid door Cooper en het politiekorps is ook een voorbeeld, hoewel je dat ook met de term self-indulgence kunt benoemen.Voor mij is het kijken van Twin Peaks ook een self-indulgence, ik geef toe aan het genot dat de serie mij verschaft. Ik kan uitermate genieten van kleine momenten: als Cooper vol overgave zijn koffie nuttigt, of het verloop van een dialoog tussen hem en collega Albert Rosenfield. Ook de cryptische omschrijvingen van dwergen en reuzen, en de nachtmerrieachtige taferelen die weer worden afgewisseld met slapstick humor. Met Twin Peaks weet je nooit helemaal wat je kunt verwachten en dat houdt het fascinerend. Al komen bepaalde dingen na een paar afleveringen je wel bekend voor. Maar ook de herkenning van herhaalde elementen biedt een vorm van plezier.Kijken naar een aflevering van Twin Peaks is als het drinken van een overheerlijke cappuccino terwijl je geen dorst hebt. Je doet het voor de smaak, het aroma, het toefje schuim dat aan je lippen plakt… Je doet het, kortom, voor het genot. ‘And that’s damn good television!’Lees ook (of niet): Verlangen naar Twin Peaks en Terug naar Twin Peaks.