10 jaar politieke cartoons van TRIK zijn gebundeld in het album Decennium.
Maandagmorgen, politiek cartoonist-illustrator TRIK zit in zijn atelier te Haarlem en kijkt met een frons onder zijn baseballkap naar het beeldscherm: het gezicht van Robert M., hoofdverdachte in de grootschalige kindermisbruik zaak, staat afgebeeld op een schuifpuzzel. De vierkante hokjes staan door elkaar. De kijker mag het plaatje zelf goed maken. Vooralsnog staat ‘Afmaken’ onder het beeld geschreven, dat net zo dubbelzinnig geïnterpreteerd mag worden als dat het klinkt. TRIK twijfelt nog over deze cartoon. ‘Ik denk dat hij te ongenuanceerd is. Je wilt in de waan meegaan, maar als cartoonist moet je op de juiste momenten genuanceerd zijn.’
Op het bureau liggen enkele conceptschetsen, van een klassieke wanted-poster tot een woordspeling op het woord kinderdagverblijf. TRIK worstelt zich vaker op associatieve wijze door verschillende concepten heen totdat hij het juiste beeld bedenkt. Vandaag liet hij zich inspireren door de schuifpuzzel met Barbapapa die naast de koffie staat.
TRIK maakt per week ongeveer vier politieke cartoons. Zijn werk staat onder andere in Nieuwe Revu en NRC Handelsblad. Daarnaast maakt hij sportcartoons en illustraties en geeft hij les op de kunstacademie in Zwolle.
Calimero
In het recent verschenen boek Decennium staat een bloemlezing van zijn politieke werk, dat balanceert tussen cartoons en grafisch ontwerp. Wilders afgebeeld als Calimero met een rode nazistische partijband om zijn vleugel, een vliegtuigje gevouwen als een dollarbiljet dat neerstort en de val van de dollar uitdrukt, een poster van de film Scarface met Berlusconi afgebeeld als de titelfiguur.
TRIK gebruikt een iconografische beeldtaal herkenbaar van reclames en pictogrammen. ‘Ik gebruik beelden die in het collectieve geheugen van mensen zitten en maak ze politiek, ik geef er een draai aan. Hierdoor raken mensen van hun apropos en blijven de illustraties hangen. Ik wil dat de lezers even stilstaan bij een bepaald nieuwsfeit en erover nadenken. Mijn cartoon zet hen op het verkeerde been waardoor ze hun eigen mening verscherpen.’
Graffiti-artiest Banksy en grafisch kunstenaar OBEY noemt hij zijn grote voorbeelden. Je herkent hun werk meteen en hun namen lijken merknamen. Dat streeft TRIK ook na. Hij heeft dan ook liever niet dat zijn echte naam in de krant wordt vermeld. ‘Die doet er niet toe. Eén woord als naam vind ik gewoon heel sterk. Zo word je een begrip. Daarbij speel ik ook vaak met merken.’
Rapper
De naam TRIK is afgeleid van het Engelse trick. Zo noemde de cartoonist zichzelf toen hij van zijn dertiende tot vierentwintigste als rapper optrad. De liefde voor hiphop heeft hij altijd gehouden: bij Decennium is gratis een soundtrack te downloaden die door het dj-duo Swotteam werd gemaakt.
Een andere held is Dick Bruna, die net als TRIK eenvoud nastreeft. ‘Ik wil zaken terugbrengen naar de essentie. De zeggingskracht van het beeld wordt groter als je al het overbodige weglaat. Omdat ik niet alles uitleg, bieden mijn cartoons ruimte voor meerdere interpretaties. Als mensen aan mij uitleggen waar volgens hen een cartoon over gaat, komt er soms iets heel anders uit dan ik bedoelde. Dat vind ik mooi.’
Doemdenker
Het is TRIK niet om de grap te doen: ‘Het is niet mijn doel om grappig te zijn. Soms wordt het grappig, maar soms ook niet.’ De cartoonist noemt zichzelf een doemdenker. De verhaallijn in zijn bundel is dan ook dat het alleen maar slechter en slechter gaat met de wereld. ‘Het is een soort barometer die steeds hoger oploopt. Ik heb twee keer in mijn prille bestaan gedacht dat we echt een burgeroorlog zouden krijgen. Dat dacht ik bij de moord op Theo van Gogh en bij de aanslagen op 11 september 2001, het nieuws dat de meeste indruk op me maakte in de afgelopen tien jaar. Ik heb toen echt twee dagen met open mond zitten kijken, ik kon er niet van slapen. Er hing toen een wij-zij-sfeer in het land. Het leek alsof er een snoeiharde veldslag tussen culturen zou komen. Ik ben daar nog steeds bang voor, kijk maar naar het huidige kabinet. Je ziet op dit moment een verharding van de tegenstellingen.’
Na het interview buigt TRIK zich nog eens over de cartoon over de kindermisbruiker. ‘Wat denk je? Is hij toch niet te grof?’
Uiteindelijk is de cartoon zo geworden:
TRIK: Decennium
Uitgeverij Oog&Blik/De Bezige Bij
Dit interview is woensdag 22 december in Het Parool gepubliceerd.
De NOS meldde deze week dat bijna honderd Amerikaanse striptekenaars volgende week zondag zullen stilstaan bij de herdenking van 9/11. Onder meer Flippie Flink, Hägar de Verschrikkelijke en Spider-Man nemen die dag de aanslagen van tien jaar geleden en de nasleep ervan als onderwerp. De strips zullen in een speciale bijlage van de meeste grote Amerikaanse kranten worden gepubliceerd en op de website Cartoonists remember. Daarnaast zullen er ook tentoonstellingen worden gehouden in onder andere het persmuseum in Washington en het stripmuseum van San Francisco.