Categorieën
Media

Abstract kijken door het werk van Kor Heemsbergen

13 mei was het tien jaar geleden dat beeldend kunstenaar en landschapsvormgever Kor Heemsbergen (1936 – 2005) overleed. In het laatste weekend van mei werd een deel van zijn werk geëxposeerd in Galerie Beeldend Gesproken in de Hallen.

expo_heemsbergen expo_heemsbergen_02Geïnteresseerden konden zich inschrijven om een van de kunstwerken te kopen voor een bedrag dat ze zelf mogen bepalen. De expositie werd georganiseerd door de kinderen van Heemsbergen. De opbrengst komt ten goede aan het Prins Bernhard Cultuurfonds en Kunstuitleen/ Galerie Beeldend Gesproken.

Heemsbergen was van de jaren zestig tot de vroege jaren na de eeuwwisseling in Amsterdam actief als kunstenaar. Behalve veel geschilderd werk realiseerde hij een groot aantal kunstprojecten in de openbare ruimte. Veel van zijn beelden zijn op diverse plaatsen in het Nederlandse landschap terug te vinden.

Wodan.
Wodan.

Zelf kende ik het werk van Heemsbergen niet maar omdat Linda enkele van zijn nabestaanden kent, bezochten we de overzichtstentoonstelling After Hours. Het was voor mij een aangename verrassing: normaliter heb ik moeite met me te interesseren voor abstracte kunst, maar naar het werk van Heemsbergen heb ik gefascineerd gekeken. Om met zijn kinderen over hun vader te kunnen praten, maakte het bezoek extra bijzonder. Zo vertelde zijn oudste zoon me dat sommige schilderijen alleen maar titels hadden omdat dit door de galeries gewenst was. Die titels bedacht de kunstenaar dus vaak achteraf omdat het werk voor de verkoop nu eenmaal een naam moest hebben. Liever hield hij zijn schilderijen titelloos en dat snap ik, want een titel stuurt heel erg hoe je het abstracte werk interpreteert.

Dit schilderij bekoorde mij in het bijzonder. Het lijkt een soort rorschachtest. Ik zie er een vlinder in, maar wellicht is het een kaart van een land dat door burgeroorlog in drieën is gesplitst.

Een hollende.
Een hollende.

Het heet overigens Een hollende. In dit geval is de titel voor mij net zo’n raadsel als het werk zelf.

Prettige macht?
Prettige macht?

Prettige macht? roept ook allerlei vragen op, maar door de titel meen ik kerkramen links- en rechtsboven te herkennen. En de kerk is voor mij een machtswellustige organisatie. Misschien is het schilderij wel een kaart van boven en de pijl een neerstortende raket.

Dit schilderij zou wat mij betreft prima als een LP-hoes van Joy Division kunnen dienen:

Zonder titel (Jan 1981)
Zonder titel (Jan 1981)

Zelf zag ik er berkenbomen in die langs een bosweg staan en ’s nachts worden verlicht door de koplampen van een voorbijrijdende auto. Dit vertelde ik aan de dochter van heemsbergen. Zij vond het erg leuk om dit te horen, omdat zij een heel andere voorstelling had van het schilderij. Het aanhoren van andermans ideeën over het werk van haar vader deed haar goed, vertelde ze.

Wie meer van het werk van Heemsbergen wil zien kan hier terecht.

Categorieën
Film

Indrukwekkend nieuw werk van William Kentridge in Eye

Het is even overdonderend als je de expositiezaal in Eye binnenstapt en More Sweetly Play the Dance speelt al. Het nieuwe kunstwerk van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar William Kentridge (Johannesburg, 1955) is een 45 meter lang fries van bewegende beelden.

Foto: Studio Hans Wilschut/ Eye.
Foto: Studio Hans Wilschut/ Eye.

We zien een eeuwig durende processie van tientallen mensen die allerlei spullen en objecten met zich meedragen: mensen met manden op hun hoofd, restanten huiswaar in hun armen of beelden van heiligen of politieke helden op lange houten stokken. Mensen dansen, staan op praalwagens en ook geraamtes dansen en lopen mee.

Kentridge toont de personages als silhouetten, schaduwfiguren, die soms details en kleurschakeringen laten zien.

De processie trekt langzaam aan je voorbij terwijl je als bezoeker voor de aaneengeschakelde doeken staat of in tegengestelde richting loopt. De acht schermen vormen een grote leporello. Hier een korte impressie:

In de video die ik maakte van de expositie zie je dat de toeschouwers zelf ook silhouetten zijn geworden net als de personages op het scherm.

Protest of dodendans?
Wat Kentridge met dit werk wil uitdragen, laat zich niet meteen raden. Daar moet je echt even voor gaan zitten. De processie kan de levenswandel zijn, een verbeelding van mensen op de vlucht van honger, geweld of ziekte, maar ook een protestmars tegen politieke regimes of tegen corruptie. In dat opzicht hoop ik dat de film ons allemaal zal inspireren eens op te treden tegen het huidige kabinet en de bonuscultuur en dat we net als de personages in Kentridge film de straat op gaan om een mars voor gerechtigheid te houden.

Overigens heeft de processie ook wel iets van een dodenmars. De Zuid-Afrikaanse danseres Dada Masilo is onderdeel van de groep mensen en danst in de film om de dood op afstand te houden. In Kunstuur zei Kentridge hierover: ‘Ik weet niet wat het is: een triomf der doden, een dodendans of een wederopstanding.’ Kentridge is iemand die intuïtief te werk gaat en niet graag precies vertelt waar zijn werk om gaat. Waarschijnlijk om de toeschouwer de kans te geven zijn eigen interpretatie een kans te geven. Kortom, ga het zien en bepaal zelf wat het is. ‘Wat mij boeit is een politieke kunst, dat wil zeggen een kunst die meerduidig en tegenstrijdig is, een kunst van onafgemaakte gebaren en een onzekere afloop,’ heeft Kentridge eens gezegd.

Houtskool
Kentridge is bekend geworden met ruimtevullende installaties en zijn bijzondere animatiefilms gemaakt met houtskooltekeningen. Erg mooi daaraan vind ik dat je daarin een afdruk ziet van het verleden: als in een film van Kentridge een vogel door de lucht vliegt, zien we achter de vogel een spoor van waar hij eerder was. Kentridge wist weliswaar de eerder getekende vogel uit, maar door de aard van het materiaal is het niet mogelijk die vorige versies helemaal te verbloemen. Een mooie visualisatie van een centraal thema uit Kentridges werk, namelijk dat vormen en daarmee ook betekenissen, voortdurend aan verandering onderhevig zijn. Dit zien we ook terug in zijn kinetische objecten, collages en tekeningen.

Het beladen verleden van Zuid-Afrika is ook een terugkerend thema in Kentridges werk, evenals de onvolkomenheid van de menselijke soort en ons onvermogen om tot een mate van politiek-maatschappelijke verlichting te komen.

Enkele voorwerpen die in de processie worden vastgehouden. Foto: Michael Minneboo.
Enkele voorwerpen die in de processie worden vastgehouden. Foto: Michael Minneboo.

Overigens maakt de kunstenaar ook theaterstukken en regisseert hij nu Ablan Bergs opera Lulu voor De Nationale Opera.

Behalve More Sweetly Play the Dance zijn I Am Not Me, the Horse Is Not Mine uit 2008 en Other Faces (2011) te zien, het tiende en meest recente werk uit de reeks Drawings for Projection (1989-2011). Voor het eerst is dergelijke omvangrijke tentoonstelling met meerdere installaties van Kentridge in Nederland te zien. More Sweetly Play the Dance maakte de kunstenaar speciaal voor Eye Filmmuseum en de ‘lichtsicht – Projection Biennale’ in Bad Rothenfelde in Duitsland.

In deze aflevering van Kunstuur leren we meer over het werk van Kentridge:

Ook heeft Eye zelf een achter-de-schermen-item gedraaid:

William Kentridge: If We Ever Get To Heaven is te zien tot en met 30 augustus in Eye Amsterdam. Er is ook een interessant boek verschenen over het wordingsproces van More Sweetly Play the Dance, inclusief een leporello van twee meter die een indruk geeft van de installatie.

Categorieën
Strips Video

Video: Zo tekent Typex Rembrandt

Typex_Rembrandt-coverHet zal de stripliefhebber niet ontgaan zijn dat Typex een prachtige striproman over schilder Rembrandt van Rijn heeft gemaakt. Mocht je het interview dat ik met hem had voor de VPRO Gids niet gelezen hebben, dan ben je hem vast ergens anders in de media tegengekomen, want het boek en de maker kregen ruime aandacht. En terecht: net als het boek van Barbara Stok over Vincent van Gogh en de bundel met stripimpressies van Lovecrafts verhalen door Erik Kriek, is Typex’ Rembrandt zo’n boek waarop de Nederlandse stripcultuur weer een tijdje vooruit kan.

Ik zie het uitgegeven stripaanbod graag als een rivier van stromend papier. Zo nu en dan steekt er boven die stroom een eilandje uit waar je even op kunt uitrusten en je kunt verwonderen. Bovengenoemde boeken zijn die eilanden. Ze maken indruk en verleggen de koers van de stroming enigszins, omdat ze goede voorbeelden zijn voor andere stripmakers en hen hopelijk inspireren.

Oké, nu even tot de kern van de zaak. Lex Reitsma maakte een korte documentaire over de totstandkoming van Typex’ Rembrandt. Deze werd vertoond tijdens de boekpresentatie en als onderdeel van Avro’s Kunstuur. Gelukkig staat hij ook gewoon online.

Helaas wel in de lage kwaliteit waarin de publieke omroep haar content aanbiedt. Ik bedoel, verdomme, zelfs op YouTube kun je gewoon HD video bekijken, maar als je de silverlight player al aan de praat krijgt en het beeld op volledige grootte zet, zie je vooral wazig beeld. Je hoeft geen bril te dragen: de videokwaliteit vanuit Hilversum is gewoon zo laag.

Een beetje jaloers ben ik overigens wel op Reitsma: ik had graag een mooie docu gedraaid over de totstandkoming van dit boek. Ik zou sowieso graag voor de publieke omroep een reeks video-interviews opnemen met stripmakers.