Spider-Man versus Wolverine is een van de comics die op mij als jonge lezer veel indruk maakte. In dit verhaal nemen de twee helden het tegen elkaar op in het grauwe Oost-Berlijn in de tijd dat de Muur nog overeind stond en Oost- en West-Europa van elkaar scheidde.
Ik leerde door deze comic concreet hoe bizar de situatie in Berlijn in de tachtig was en hoe gevaarlijk de Berlijnse muur. Veel beter dan menig geschiedenisles op school mij had bijgebracht. Ook maakt schrijver James Owsley, later Christopher Priest genaamd, een mooie karakterschets van wie Peter Parker is. Daarom deze vlog over Spider-Man versus Wolverine.
Het Belgisch Stripcentrum in Brussel viert op 4 en 5 oktober zijn 25ste verjaardag en trakteert zijn bezoekers op een feestweekend. En het hele weekend gratis toegang voor iedereen die in 1989 geboren is.
Dat laatste ben ik niet, want in 1989 was ik reeds twaalf. Een jaar wat ik me goed kan herinneren. Het was voor mij een overgangsjaar: ik ging van de lagere naar de middelbare school. In oktober kwam Batman van Tim Burton uit, in de zomer License to Kill met Timothy Dalton, wat ik nog steeds een van de beste Bond-films ooit vind. De Berlijnse muur viel én op 3 oktober dat jaar deed het Belgisch Stripcentrum voor het eerst zijn deuren open.
Het Belgisch Stripcentrum
In die 25 jaar heeft het BCS maar liefst 180 tijdelijke tentoonstellingen gehad. Ook is het Centrum een bewaarplaats voor originele werken en publicaties, een documentatiecentrum en een wetenschappelijk en pedagogisch centrum dat per jaar 200.000 bezoekers uit alle continenten ontvangt.
Ter gelegenheid van het jubileum stelt het BSC een bijzonder ludieke nieuwe Permanente Ruimte voor die gewijd is aanPeyo en zijn werk. Op een andere plek, het Auditorium dat Pieter De Poortere gedoopt werd, kunnen de bezoekers kennismaken met een nieuwe dimensie van het werk van de bedenker van Boerke. Tegelijkertijd neemt een nieuwe grote tijdelijke tentoonstelling haar plaats in op de gevelmezzanine. Beeldig Brusselis een boeiende wandeling doorheen de Brusselse wijken aan de hand van werk van stripauteurs die in de loop van de voorbije 25 jaar het Brussel van hun tijd hebben geïllustreerd. Meer dan 130 originele documenten, met daarnaast talrijke vergrotingen, maken het mogelijk te volgen hoe de auteurs zich in de loop der tijd meer zijn gaan interesseren voor de bewoners dan voor decors en monumenten. Van Frank Pé en Jean- Claude Servais tot Judith Van Istendael en de auteurs van Brussels in Shorts.
Fijnproever Gerard, van Kuttent.nl, heeft een paar dagen Berlijn onveilig gemaakt. Zijn tweede restaurantbezoek was in het oudbruine eetcafé Meineke X.Meineke X doet authentiek aan en lijkt niet alleen gericht te zijn op toeristen, hoewel we wel een aantal Hollanders gespot hebben. Niet zo raar, want ook Meineke X staat in de ANWB-gids. Volgens deze gids serveert dit eetcafé de traditionele pot, oftewel schnitzels, wurst, saurkraut en apfelstrudel, wat rijkelijk weggespoeld dient te worden met bier. Nu zijn wij geen bierfanaten, maar dat betekent niet dat we de oer traditionele Duitse kost uit de weg gaan.Vriendelijke prijzen De bediening is vriendelijk en het eten wordt snel geserveerd. We gaan deze keer voor het volledige feestpakket: voorgerecht, hoofdgerecht, toetje. Mede dankzij het feit dat de prijzen zeer, zeer vriendelijk zijn. Een voorgerecht of toetje heb je al voor €3,50 en de hoofdgerechten kosten iets boven de 10 euro. We beginnen met een soepje gevolgd door een heuse Wiener Schnitzel om vervolgens af te sluiten met een apfelstrudel. De kwaliteit van het eten is prima. Verwacht geen exclusieve culinaire hoogstandjes, maar wel Duitse lekkere degelijke kost. De schnitzel is groot, zoals hij hoort te zijn en verrassend genoeg is er ook aardig wat groente aanwezig. En dan hebben we het niet over een lullig koolsaladetje. De apfelstrudel is uitstekend: lekker warm met voldoende slagroom en vanillesaus. Na alle gerechten tevreden verorberd te hebben, blijven we nog even zitten voor wat alcoholische versnaperingen.Gezellig hoor De sfeer in het oudbruine eetcafé is nameijk uitstekend. Het is er gezellig, op de achtergrond draait relaxte, niet overheersende muziek en je kan gemakkelijk met elkaar praten zonder dat je je stem hoef te verheffen om het geroezemoes te overtreffen. Een prima tent dus. Het is alleen ontzettend, ontzettend jammer dat net als bij Borchardt, ook hier het personeel niet attent is. We moeten zelf aangeven dat we nog wat te drinken willen, al dan niet door zelf naar de bar te lopen. Dit terwijl er wel degelijk bediening rondloopt. Zou dit iets Duits zijn? We weten het niet, maar het zorgt er wel voor dat de Meineke X net niet de fabuleuze score van 0 kutten binnenhaalt, en dat is toch wel zonde.Positief: Lekker eten voor weinig GezelligKut: Geen attente bedieningAlles bij elkaar opgeteld kunnen we Meineke X van harte aanbevelen voor iedereen die opzoek is naar traditionele Duitse kost in een gezellig café. Het blijft alleen jammer dat je zelf om je drinken moet blijven vragen.HALVE KUTMeineke X Meinekestrasse 10 BerlijnWat is kuttent.nl? Kuttent.nl is eigenlijk een grapje. Collega-journalist Gerard en ik besloten na een slechte restaurantervaring om verschillende eettentjes door heel Nederland testen op hun kut-gehalte. De rubriek Kuttent.nl was geboren. Iedere tent zou beoordeeld worden op een schaal van één tot vijf. Een restaurant met vijf kutten zou in deze berekening de slechtste zaak zijn die je je maar kon voorstellen. Diarree gegarandeerd, zeg maar.Lees ook de andere afleveringen van kuttent.nl.
Na de laatste aflevering van Kuttent.nl kreeg de redactie enkele boze brieven van Nederlandse restauranteigenaren. Waarom wij alleen de pik hadden op plaatselijke restaurants? Er waren immers genoeg tenten in het buitenland die niet door de Keuringsdienst van Waren goedgekeurd zouden worden. Omdat we de beroerdsten niet zijn, reiste fijnproever Gerard voor de rubriek Kuttent.nl af naar Berlijn om daar diverse tenten aan zijn nietsontzienende kutoordeel bloot te stellen. De eerste tent die Gerard bezocht is het hippe en trendy restaurant Borchardt. Volgens de ANWB-gids is dit het meest trendy restaurant in Berlijn waar politici, soapsterretjes en overige televisiebonzen zich thuis voelen. Beroemdheden zoals Hillary Clinton en Jack Nicholson hebben er zelfs gegeten. Dat belooft wat!De binnenkomst is redelijk plezierig. Een representatieve blonde dame (lees: lekker ding) doet voor ons de deur open, en voor Gerard is dit genoeg om naar binnen te stormen. Helaas is de dame er alleen voor het naar binnen lokken en de deur te openen, want al snel wordt er moeilijk naar ons gekeken als we zeggen dat we niet gereserveerd hebben. Desondanks mogen we toch verder en worden we aan een tafel voor twee gezet.Rumoerig De tafel staat pal tussen andere tafels voor twee personen in. Dit geeft je weinig privé-ruimte. Verder is het sowieso lastig met elkaar te praten, want de akoestiek van de zaal is dusdanig dat we een bijna oorverdovend geroezemoes horen. Het is dan ook behoorlijk druk in de tent, wat volgens het ANWB-boekje een teken is van de populariteit van deze tent.Hoewel de bediening bijzonder netjes is, is deze ook bijzonder onpersoonlijk. Je hebt niet echt het gevoel dat je een welkome gast bent, maar eerder de volgende klant die ‘afgewerkt’ moet worden. Zo wordt ons aan het begin direct een fles water aangesmeerd, maar voor de gehele maaltijd hebben we niets, maar dan ook helemaal niets anders te drinken aangeboden gekregen. Er werd ook niet naar gevraagd. Zo onpersoonlijk dus. Verder is het wachten totdat je geholpen wordt ook lang. Evenals de tussenpozen tussen de gangen door. De gerechten worden wel weer snel geserveerd.Goed te eten Het eten is bij een restaurant natuurlijk het belangrijkste, hoewel de beleving ook wat waard is natuurlijk. Het eten is in één woord uitmuntend. Gasttester Agnes had een ganzen ovenschotel gekozen en Gerard deed zich tegoed aan haas met paddestoelen. Het hoofdgerecht was zowel in kwantiteit als kwaliteit precies goed. Het voorgerecht hebben we, mede dankzij de schreeuwend dure prijzen – sommige voorgerechten waren net zo duur als hoofdgerechten – overgeslagen. Het nagerecht was even uitmuntend als het hoofdgerecht, en in tegenstelling tot de voorgerechten, een stuk betaalbaarder. Wel was de keuze in nagerechten bijzonder beperkt: een chocolademoesje met fruit, een crème brûlée met een bolletje ijs, of een kaasplankje. Nu suggereert het menu wel dat het aanbod dagelijks verandert. Het menu is namelijk niet meer dan een velletje papier voorzien van de datum van vandaag.Nadat we klaar zijn met het toetje wordt alles afgeruimd en in turbosnelheid gevraagd of het gesmaakt heeft. Nog voordat we antwoord kunnen geven is de ober compleet met borden en bestek alweer weg. Na 20 minuten hebben we zelf maar om de rekening gevraagd. Niet zo handig van het personeel, want we hadden best nog een kop thee gelust, als dat aangeboden was tenminste. Gemiste kans dus.De rekening is hoger dan gemiddeld. De gerechten zijn prima de luxe en daar is de prijs ook naar. Ga uit van een gemiddelde van 26 euro voor een hoofdgerecht. Echter zijn er ook hoofdgerechten oplopend tot 45 en zelfs 86 euro! Uiteindelijk komen we bij elkaar uit op een totaalbedrag van 81 euro. Dit is dus voor twee hoofdgerechten, twee nagerechten en een fles water. Saillant detail: de fles water is ACHT euro! Wat ons betreft zit hier ook de fooi voor het personeel in verwerkt.Pluspunten: Uitmuntend etenKutpunten: Onpersoonlijke, niet-attente bediening Tweepersoonstafels op een rij naast elkaar 8 Euro voor een fles water en belachelijk dure voorgerechten RumoerigTotaaloordeel: Een duurder dan gemiddeld restaurant met uitstekend eten, waarbij je het totale gebrek aan attentie van het personeel, de rumoerige ruimte en de hoger dan gemiddelde prijzen op de koop toe moet nemen.TWEE KUTTENBorchardt Französische Strasse 47 BerlijnWat is kuttent.nl? Kuttent.nl is eigenlijk een grapje. Collega-journalist Gerard en ik besloten na een slechte restaurantervaring om verschillende eettentjes door heel Nederland testen op hun kut-gehalte. De rubriek Kuttent.nl was geboren. Iedere tent zou beoordeeld worden op een schaal van één tot vijf. Een restaurant met vijf kutten zou in deze berekening de slechtste zaak zijn die je je maar kon voorstellen. Diarree gegarandeerd, zeg maar.Lees ook de andere afleveringen van kuttent.nl.
Tijdens mijn verblijf in Berlijn heb ik een aantal foto’s geschoten van de street art aldaar. (Lang leve de Sony Ericsson met cybershot.) Hieronder een video-impressie van wat L. en ik in Berlijn gezien hebben.
Voor een versie van betere kwaliteit (Pal DV – quicktime), klik hier.
Hoewel de meeste Berlijners die we spreken goed Engels spreken (beter dan mijn Duits in ieder geval), loopt de communicatie niet geheel vlekkeloos.L. en ik verblijven in een bescheiden hotel in de wijk Prenzlauern Berg. De eerste avond maak ik een ‘goede indruk’ bij onze Duitsche receptioniste, als zij al kauwend onze sleutel aanneemt en ik haar ‘gesundenes fressen’ toewens. Ze schrikt hier duidelijk van en kijkt me verbaasd aan. Ik stamel in het Duits dat we dit in Holland tegen elkaar zeggen als we gaan eten. ‘Wij zeggen dat alleen als dieren eten,’ zegt de receptionist. ‘In Duitsland zeggen we Bon appetit!’ Oh. Ik zal wel te veel Jiskefet gekeken hebben. Lost in translation Misschien moet ik het vanaf nu maar bij Engels laten, want van die vier verplichte jaren Duitse les op het vwo is verdammt wenig overgebleven. Koffie bestellen gaat nog, maar complexe zinnen met meer dan vier woorden, spreek ik vooral in onverstaanbaar gestamel uit. Wat dat betreft was mijn omgang met de locale bevolking in Edinburgh indertijd een stuk makkelijker. ‘Ich bin kein Berliner…’Duidelijke taal Op de tweede dag gaan we in een eetgelegenheid zitten voor de lunch. Het restaurant zit vast aan een creatief centrum dat veel weg heeft van het Westergasfabriek-terrein in Amsterdam. De ober met Egyptisch voorkomen ploft de menukaarten op tafel en blaft ons in snelgesproken Duits af, alsof het hem irriteert dat we de taal niet goed spreken. Tegen een stel jonge Duitse meiden doet hij even later poeslief. We staan op en besluiten onze lunch ergens anders te eten. Dat doen we in een gezellig (selfservice) bakkerijtje in een van de straten die in het Franse kwartier liggen. Het is dat er om ons heen Duits wordt gesproken anders zouden we ons in Parijs wanen. Dikke vrouw Berlijn lijkt op iedere straathoek wel een verrassing in petto te hebben. Zo staat in dezelfde Franse buurt een boekenboom. Wie zich aanmeldt bij de betreffende stichting kan mag daar een boek uithalen mits je er een boek voor teruglegt. Niet ver van de boekenboom zien we een verontrustende polaroid op straat liggen van een naakte dikke vrouw die met haar kruis richting de cameralens, op bed ligt. De polaroid ligt op de stoep en lijkt welhaast met opzet zo neergelegd. Het schokkende beeld blijft nog lang op mijn netvlies plakken. Wat we ook geregeld tegenkomen is een ouderwetse kauwgomautomaat. De kauwgomballen lijken niet meer ververst te zijn sinds het vallen van de muur. Waarschijnlijk worden ze niet meer als zodanig gebruikt, maar doen ze dienst als object trouvé. Gezellige emo-bar Ook kent Berlijn veel gezellige drinkgelegenheden. Om de hoek van ons hotel is een smal, maar diep café waar muziek uit de jaren zestig, zeventig en tachtig wordt gedraaid. Het tafelblad is een elektronisch mens-erger-je-niet-spel. De muren zijn behangen met gekleurde doeken, een poppenmeisje met een bloem in haar hand zit op de kast en knikt ons mechanisch toe. Het publiek is van alle leeftijden in dit café. L. en ik vinden het er gezellig en drinken rondje met ze mee. Opvallend detail is dat de mensen hier roken. Dat is weer even wennen. Als L. haar cola op heeft doemt de barman bij ons tafeltje op. Hij is lang, draagt een zwart t-shirt en heeft emo-haar. Of we nog iets willen drinken. Hij kijkt zo indringend dat we haast niet durven te weigeren, maar het is mooi geweest voor vanavond. Als we een paar minuten later het pand uit lopen, staat de barman plotseling achter mij. Hij wenst me vriendelijk een prettige avond. De lange weg naar huis Ik moet weer aan het café denken als L. en ik op woensdag weer in de trein naar Nederland zitten. De leukste plek om uit te puffen was duidelijk het binnenplaatsje met die mechanische muppet. Echt kennis maken met de Duitsers is niet gelukt – de ervaringen met bar- en hotelpersoneel waren wisselend. Verder hebben we niet veel mensen op straat gesproken. Daarvoor waren we ook te kort in de stad. Gelukkig hebben we samen veel lol gehad.Wat ik vooral meeneem uit Berlijn is een goede indruk van de straatkunst aldaar. De street art alleen is al een goede reden om nog eens terug te komen. Overigens hebben we natuurlijk ook de nodige toeristenclichés bewandeld. Bekende monumenten als de Reichstag en de televisietoren op Alexanderplatz hebben we wel gezien, maar we zijn er niet binnen geweest. De rijen met toeristen voor de gebouwen waren daarvoor veel te lang. Ook de volgende keer dan maar. Tot mijn verbazing ontdekte ik bij mezelf een fascinatie voor de geschiedenis van de Muur. Je kunt er immers niet omheen als je in Berlijn bent. Thuis zal ik eens flink gaan googlen. En die Spider-Man-strip erop naslaan.Het reisverslag over Berlijn wordt besloten met een video-impressie. Het hele Berlijn-reisverslag op een rij:
Kunst ligt op straat in Berlijn, of liever gezegd: het staat op de muur geschreven. Berlijn is een van de steden waar je veel street art kunt zien. Vele muren staan vol geschreven met graffiti en afbeeldingen. Vooral in Oost-Berlijn is het lastig een maagdelijke muur te vinden. L. en ik nemen een lange wandeling langs dit open atelier.East Side Gallery De stukken van de Berlijnse muur die bewaard zijn gebleven zijn ook vol getekend. Zoals het 1,3 kilometer lange stuk muur in de wijk Friedrichshain – deze zogenoemde East Side Gallery bevat ruim 106 (politieke) muurschilderingen met daaroverheen verse graffiti.
Politieke prent in de East Side Gallery.
Street art Street art is veel meer dan simpel graffiti. Het omvat in principe alles wat op muren staat, van stickers, sjablonen en posters, maar ook zonder toestemming geplaatste beelden en schilderingen. De oorsprong van graffiti in Berlijn ligt in het westelijke gedeelte van de stad. In de vroege jaren tachtig was de Amerikaanse sector een smeltkroes van anarchistische punkers, Turkse immigranten en West-Duitse dienstweigeraars. Vooral in Kreuzberg, een buurt die van drie kanten ommuurt was, kwam de scene goed tot bloei. Ze hadden immers genoeg muuroppervlak om op los te gaan. Verboten! In Oost-Berlijn was het bekladden van de muur streng verboden. De Stasi, de inlichtingendienst in de DDR, zorgde ervoor dat de muur schoon bleef. Wie betrapt werd op het schrijven van graffiti kon de bak indraaien – of erger. Dat veranderde allemaal na het vallen van de Muur. Kustenaars, muzikanten en jongeren gingen toen juist wonen in Oost-Berlijn en al snel waren de grijze buurten van de stad onder geschilderd in fel gekleurde afbeeldingen. Begin jaren negentig werd er een speciaal taskforce in het leven geroepen om de graffiti te bestrijden, maar deze organisatie werkt niet heel snel en kan de groei van straatkunst moeilijk tegenhouden. Ze arresteren zo nu en dan wat mensen en delen boetes uit die op kunnen lopen tot duizenden euro’s. Kunst met de B van Berlijn L. is specifiek geïnteresseerd in de straatkunst in Berlijn. Ik associeer volgeschreven muren in eerste instantie met verpaupering, al kunnen de muurschilderingen en gespoten sjablonen mij zeker bekoren. Gelokt door een oud cinemabord komen we bij toeval op een binnenplaatsje terecht in de wijk Mitte. De bioscoop vertoont ook films in de oorspronkelijke taal. We willen naar de film Be Kind Rewind, maar deze draait pas laat op de avond. We nemen wat te drinken en kijken eens goed rond op het binnenplaatsje.Er staat een mechanische muppet die met zijn vleugels begint te bewegen en met zijn ogen draait als je wat geld in de sleuf gooit. (Zie foto.) Het café waar we op terras zitten, is van binnen erg donker en lijkt een oud krakerscafé te zijn. Erboven zitten een winkeltje van kunst- en stripboeken en een expositieruimte. We hebben een creatieve ader van Berlijn gevonden en nemen de tijd om eens goed tussen de boeken te struinen. Gekke bekken Op de laatste dag bezoeken we nog het Hamburger Bahnhof-Museum fur Gegenwart Berlin. Daar hangen een paar originele Warhols (daar is ie weer) en Lichtensteins. De expositie van het werk van Anna & Bernhard Blume: Pure Reason kan mij minder bekoren. Ik zie een serie vervreemdende zwart-witfoto’s waarin de twee kunstenaars zelf de hoofdrolspelen en gekke gezichten trekken. In sommige foto’s gaan ze de strijd aan met abstracte vormen die hen proberen te omsluiten. Wat dat betreft heb ik aansprekender werk in de straten van Berlijn gezien. Hoewel:
L. en ik vragen ons af of bovenstaande spam nog stamt uit de tijd dat er geen interpret was in Duitsland.
Ook al is de Muur in november 1989 omgegaan, de overgebleven delen zijn een grote toeristische attractie in Berlijn.Als kind maakte ik voor het eerst kennis met de Berlijnse muur in een Spider-Man comic. De superhelden Wolverine en Spidey namen het op tegen de KGB waarbij het webhoofd illegaal de muur over moest, naar de Sovjetsector van de stad. Die Spinne in Berlin die een robbertje knokt met de geheime politie én Wolverine op een mistroostig Russisch kerkhof. (Wie durft nog te beweren dat je niets leert van strips?)
Muurbloempjes.
Koude oorlog Tijdens geschiedenisles leerde ik dat Berlijn analoog aan heel Duitsland na de Tweede Wereldoorlog door de geallieerden werd verdeeld in verschillende sectoren: een Britse, Franse, Amerikaanse en een Russisch gedeelte. Omdat Berlijn geheel in de Duitse Democratische Republiek lag, zagen veel Sovjetonderdanen de stad als vrijplaats om te vluchten naar het westen. Daarom besloten Walter Ulbricht en de Sovjetleider Nikita Chroesjtsjov een einde te maken aan de leegloop. In de nacht van 12 op 13 augustus 1961 werd begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur. De scheiding tussen Oost- en West-Berlijn zou tot november 1989 duren. Leven in angst Slenterend door Berlijn verbaast het mij dat Berlijners helemaal niet bezig zijn met het verleden, met de Muur. Waarom zouden ze ook? Het is alweer lang geleden. De jonge generatie weet niet hoe het was toen het Oosten en Westen van elkaar gescheiden waren. Hoe het was om in de DDR in angst te leven: je eigen buren konden immers agenten van de geheime dienst zijn. Wie kritiek uitte over het politbureau kon makkelijk verraden worden. Die situatie is voor ons als toeristen moeilijk voor te stellen, al lopen L. en ik gefascineerd langs enkele kenmerkende overblijfselen van dat verleden. Op verschillende plekken in de stad staan stukken muur opgesteld, al geven deze kleine stukken niet echt een goed beeld van hoe de situatie vroeger was.
Uitzicht op de Muur bij Bernauer Strasse.
De Muur in Bernauer Strasse vanaf het Oosten gezien.
De beste plek om een beetje een indruk te krijgen van de Muur is aan de Bernauer strasse. Daar staat een groot origineel stuk van de muur. In het documentatiecentrum zijn filmopnames te zien uit de tijd van de Muur. Ook van mensen die ontsnappen van het Oosten. Mensen die in het Oosten woonden aan de Bernauer strasse hadden uitzicht op het vrije westen. Volendam L. en ik besluiten een kijkje te nemen bij Checkpoint Charlie, waar vroeger de overgang tussen het Amerikaanse gedeelte van West-Berlijn naar de Russische sector was. Ik verwacht het bekende wachterhuisje te zien, maar ben hevig teleurgesteld als we, na een lange wandeling langs de route waar de muur liep, aankomen bij dit historische punt.
‘Smile swcheinhund!’ Twee modellen voor Checkpoint Charlie.
Voor het checkpoint staan twee acteurs verkleed als een Amerikaanse en een Franse soldaat. Toeristen kunnen voor één euro met ze op de foto. ‘De soldaten’ leggen gebroederlijk hun arm op de schouders van de toerist. Leuk voor thuis en net zo authentiek als de mensen die klederdracht dragen in Volendam.Betonnen abstractie Veel indrukwekkender is het holocaustmonument dat een serene schoonheid uitstraalt. Het monument is ontworpen door Peter Eisenmann en werd na jaren bakkeleien in 2005 eindelijk neergezet.
Dankmal für die ermordeten Juden Europas.
Eisenman wilde met zijn ontwerp een fysieke ervaring bij de bezoekers teweegbrengen. De eindeloze doolhof moet de bezoeker het gevoel geven de oriëntatie te verliezen. De 2711 zuilen verschillen in hoogte van straatniveau tot vier en een halve meter; ze zijn allemaal licht gekanteld. De gangen zijn te smal om naast elkaar te lopen. Iedereen moet daarom het monument alleen ervaren.Verstoppertje Ik loop door de gangen langs de grote betonnen blokken – een labyrint van figuurlijke graven. Op een van de blokken zit een jongen gitaar te spelen. Verderop spelen mensen verstoppertje tussen de zuilen. Het is bijzonder om te zien hoe dit monument op verschillende manieren wordt gebruikt door de bewoners en bezoekers van de stad. Het monument is meer dan alleen een plek waar je stil kunt staan bij het verleden. Mensen kunnen het monument op eigen wijze een plaats geven in hun leven. Dat maakt het holocaustmonument in Berlijn vele malen nuttiger dan die stenen penis op de Dam in Amsterdam. Wordt vervolgd…Lees ook:
Zes uur op je kont zitten terwijl je met hoge snelheid door het landschap reist heeft iets onnatuurlijks. Samen met L. in een overvolle treincoupé met Nederlanders, Duitsers, Fransen, Belgen en andere nationaliteiten. Op weg naar Berlijn. Voor het eerst naar de hoofdstad van Germanië.L. is goed gezelschap en het laatste James Bond-boek Devil May Care valt niet tegen. Jengelende kinderen en de hitte negeer ik zoveel mogelijk. Aan het einde van de middag speelt een van de medereizigers een dvd af op zijn laptop. Een drama over racisme met Pierce Brosnan – zo te zien aan de Duitse filmtitels is de dvd nagesynchroniseerd. Vreemde gewoonte is dat, het inspreken van films in de eigen taal. Typisch iets wat ik associeer met Duitsland.
Of je wurst lust. Let op de sms-smiley boven het stalletje :-).
Vooroordelen Je merkt dat je de grens over bent op het moment dat de conducteur alleen nog in het Duits de stations omroept. Tot aan de Nederlands-Duitse grens gebeurt dat in meerdere talen – service van de zaak. Hierin zie ik mijn tweede vooroordeel jegens de Duitsers bevestigd. Het eerste wat je over Germanië leert op de basisschool, tenminste in mijn tijd, is de holocaust. Een eerste indruk blijft je altijd bij, het is de basis waarop alle andere indrukken geplaatst worden. De associatie tussen Duitsers en nazi’s werd dus vroeg gelegd. Tijdens de studie filmwetenschap bestond Duitse cinema uit drie perioden: het expressionisme in de jaren twintig van de vorige eeuw, Weimar-films en – daar heb je ze weer – de nazi-propaganda van Leni Riefenstahl. En niet te vergeten de derderangs nazi-schurken uit de vele Hollywood-films.
No-nazi’s dus.
Euh, Saunahaus ‘ss’?!
Natuurlijk weet ik ook wel dat dergelijke stereotyperingen de waarheid niet benaderen; toch is het is moeilijk je blik niet te laten beïnvloeden door dat soort beeldvorming. David Hasselhoff als door zichzelf uitgeroepen nationale held van de Oosterburen helpt daar ook niet tegen. Hasselhoff David Hasselhoff, wat heeft die nu weer met Berlijn te maken, vraag je je wellicht af. The Knight Rocker stond op 31 december 1989 op de restanten van de Berlijnse muur het nummer ‘Looking for Freedom’ te zingen. Sommige Amerikanen denken nog steeds dat de acteur/zanger verantwoordelijk was voor het omvallen van de muur. Muziek De muur in Berlijn was het symbool van de Koude Oorlog , symbool voor de verdeling tussen Oost- en West-Duitsland. Berlijn is echter meer dan dat. In de dagen voor de reis heb ik naar Lou Reeds album Berlin geluisterd. Ook Low van David Bowie – het eerste van drie albums die de muzikale duizendpoot maakte in het Berlijn van de Muur – draaide menig rondje in de player. Twee grote muzikanten voelden zich geïnspireerd door deze stad en leverden albums af die tot hun beste werk gerekend kunnen worden. Gek genoeg spookt het mindere werk, namelijk het nummer ‘Looking For Freedom’, Hasselhoffs vertaling van het Duitse nummer ‘Auf Der Strasse Nach Suden’, door mijn hoofd als we aankomen op Hauptbahnhof.
Filmgrootheid David Lynch op een muurposter die toch wat doet denken aan het duistere Germaanse verleden.
Aankomst Misschien heeft iedereen zijn eigen Berlijn. Hoe je de stad ziet is een keuze. Laat je je beïnvloeden door gegevens uit het verleden of stap je anno nu het hotel uit, de stad in. Ik streef naar het laatste. De ontdekking van ‘mijn’ Berlijn kan beginnen. Wordt vervolgd…Lees ook:
