‘Dronken zeemeermin’ en ‘Schedel van een vrouw’ zijn twee kunstwerken van de expositie Marlene Dumas: The Image as Burden die mij bij zullen bijblijven.
Het eerste schilderij omdat het een komische noot toevoegt aan een verder overwegend somber en serieus oeuvre. Het tweede omdat het grafisch heel scherp is: een witte schedel op een zwarte achtergrond. Dat klinkt misschien niet heel origineel, maar juist in de meer zachte kleuren die Dumas doorgaans kiest, valt deze harde kleurschakering op.
Maandag bezochten Linda en ik de expositie Marlene Dumas: The Image as Burden in het Stedelijk Museum. De retrospectieve tentoonstelling is de eerste grote solotentoonstelling in 20 jaar van Dumas (Kaapstad, 1953) in Nederland en brengt bijna tweehonderd van haar belangrijkste werken bijeen vanaf de late jaren 70 tot nu. Dumas schildert bestaand beeldmateriaal na, maar geeft haar eigen interpretatie aan die beelden. Zo kiest ze vaak haar eigen uitsnede, maar ook door de keuze van kleur en haar schijnbare snelle schildershand maken de afgeleide tot een nieuw, uniek kunstwerk. Toch vond ik het ironisch om te zien dat een vrouw een selfie maakte met achter haar een muur vol met Dumas portretten. Een soort visuele echo van een echo.
Waarom maken we eigenlijk foto’s van andermans werk? Misschien willen we de beelden van anderen een beetje claimen, deze ons toe-eigenen door die beelden op sociale media te delen en zo met onszelf te verbinden. Het kan natuurlijk ook zijn dat mensen die foto’s maken als geheugensteuntje of om zelf later iets met die beelden te gaan maken. Over echo’s gesproken.
Dumas kiest vaak beelden van bekende mensen of beelden uit het nieuws. De twee schilderijen van Phil Spector, eentje zonder pruik waardoor hij bijna niet herkenbaar is, maakten meer indruk dan die van Amy Winehouse of Naomi Campbell. Maar dat komt waarschijnlijk omdat ik meer met Spector heb vanwege zijn verdiensten voor de popmuziek. Het is te makkelijk om aan te nemen dat Dumas zo goed verkoopt omdat ze gebruik maakt van beelden die velen zullen herkennen. Al zou ik haar werk niet snel aanschaffen om thuis op te hangen, daarvoor is de boodschap vaak te somber.
Aan het begin van de expositie hangt ook Dumas’ portret van Mohammed Bouyeri. Een naar begin van een verder mooie tentoonstelling. Het liefste zie ik die rotkop van Van Goghs moordenaar nooit meer. Wat dat betreft bevat het oeuvre van Dumas wel meer confronterende en scherpe beelden. Het is net allemaal even prettig. Over image as burden gesproken.
Vulgair!
In een zaaltje hangt erotisch werk van Dumas. In deze serie ‘MD-Light‘ gebruikte ze beelden die afkomstig zijn uit de porno. Er liepen twee vrouwen van in de vijftig langs een schilderij van een vrouw die op haar hurken met kut en kont naar de toeschouwer zit. ‘Ik vind porno vulgair!’ riep een van de vrouwen uit. Dat mag die vrouw vinden natuurlijk al vraag ik me altijd af waarom het tonen van bloot toch vaak als aanstootgevend wordt gezien. Iedereen is naakt onder zijn kleding en we doen bijna allemaal aan seks of willen daaraan doen, dus waarom is het zo’n probleem om dit te zien? Vooral religieuze dwaallichten vinden naakt vaak aanstootgevend, terwijl zij het menselijk lichaam toch als Gods of Allahs schepping zien. Dubbele moraal? Ik weet het niet. Religieuze mafketels zal ik toch nooit begrijpen.
Ik snap wel dat sommige mensen pornografie in de openbare ruimte niet wenselijk vinden. Dat leidt immers behoorlijk af. In het museum vond ik echter niets aanstootgevends aan de erotische beelden die Dumas ons voorschotelde. Een schildering van een pijpende vrouw had zelfs iets komisch door de titel: ‘Vrouw met pruik’.
Op weg naar buiten liep ik nog even door de fantastische boekwinkel die het Stedelijk rijk is. Ik kocht Holy Terror: Andy Warhol Close Up van Bob Colacello. Colacello was de hoofdredacteur van Warhols magazine Interview en stond een decennium lang dicht in de buurt bij de kunstenaar. Het is mijn zoveelste Warhol-boek, want in deze kunstenaar blijf ik eindeloos geïnteresseerd. Net als Dumas was Warhol iemand die bestaande beelden naar zijn hand wist te zetten.