Check Jeroens Insta.
Website A Perfect Day
‘Franse politici, ik teken ze liever niet, want ze vinden het leuk om getekend te worden. Dus teken ik liever over toestanden in de wereld, zoals de mensen die verdrinken in de Middellandse zee. Dat zijn echte onderwerpen, niet zo’n mannetje dat minister wil worden,’ vertelde Bernard Willem Holtrop aan een reporter toen in 2016 een expositie van zijn werk in het Stripmuseum werd geopend.
De cartoons van Holtrop (Ermelo, 1941), die onder de naam Willem publiceert, roepen altijd wel een reactie op en choqueren vaak. Ze schuren tegen de grens van fatsoen. Met zijn scherpgeslepen potlood en vilein gevoel voor humor zet de linkse en geëngageerde politiek tekenaar vooral de machtigen der aarde te kijk in tekeningen vol geweld en seks. Willem toont de bloedige effecten van bekrompenheid, fanatisme, onderdrukking en oorlog.
Al vroeg keerde Willem zich tegen de gevestigde orde. In de jaren zestig sloot hij zich aan bij de provobeweging en was Willem de vaste tekenaar voor het blad Provo. Met Hans Metz richtte hij het daaraan verwante cartoontijdschrift God, Nederland & Oranje op. Willems illustraties werden door veel mensen als schokkend ervaren. Zo beeldde Willem in 1966 koningin Juliana af als raamprostituee met daarnaast een prijskaartje met de kosten van het koningshuis. De prent werd in beslag genomen. Tekenaar en uitgever werden wegens majesteitsschennis vervolgd, maar niet veroordeeld.
Terreuraanslag
Sinds 1968 woont Willem in Frankrijk en publiceerde hij onder andere in dagblad Libération, Hara-Kiri, Charlie Hebdo en HP/DeTijd. In 2015 ontkwam Holtrop aan de aanslag op de redactieleden van Charlie Hebdo, omdat hij naar eigen zeggen nooit redactievergaderingen bijwoonde. Een jaar later zei hij bij het uitkomen van een herdenkingsnummer hierover tegen RTL Nieuws: ‘Je realiseert nu wel dat het niet zo maar een leuk blaadje maken meer is, maar dodelijke ernst. Letterlijk. En dan word je misschien wat gemener in sommige tekeningen.’ De terreuraanslag maakte de tekenaar alleen maar vastberadener.
Willem is meerdere malen onderscheiden en kreeg onder andere de Stripschapprijs voor zijn gehele oeuvre en de Grand Prix de la ville d’Angoulême.
Nieuwe avonturen
Recent verscheen De nieuwe avonturen van de kunst bij uitgeverij Concerto Books. Het boek bevat een honderdtal kunstenaarsportretten in de vorm van een stripverhaal van een pagina waarin Willem kunstenaars en de kunstwereld op de hak neemt. De avonturen zijn historisch of verzonnen. Zo wordt een stomdronken Edward Hopper zonder pardon uit de diner gegooid die hij in het schilderij Nighthawks beroemd maakte en geeft Holtrop een originele weergave van hoe de Noorse expressionistische schilder Edvard Munch op De schreeuw is gekomen.
Dinsdag 3 maart is Willem te gast bij Nooit meer slapen om over zijn tekenwerk en carrière te praten.
Nooit meer slapen: NPO Radio 1, 0.00 – 1.00 uur
Geschreven voor en gepubliceerd in VPRO Gids #9 (2020).
Zoals Storm 31: Het gesticht van Krijs, Argus Jaaroverzicht 2018 en een nieuwe stripreeks genaamd Jylland. In de volgende vlog nemen we de rest van de post door.
De grap is natuurlijk dat vogels eigenlijk altijd een stoïcijnse uitdrukken hebben: je ziet een vogel nooit bedenkelijk kijken. Of schuldbewust. Of zelfs maar een ietsiepietsie blij of verdrietig. Waar wij als mensen met ons gezicht en onze wenkbrauwen een breed scala aan mogelijkheden hebben om uitdrukking te geven aan onze emoties, moet de vogel het doen met één stel kraaloogjes. Toch ga je van alles zien in de blikken van de vogels van Faassen. Tenminste, dat is de bedoeling. Daarnaast toon ik in deze vlog nog ander cartoonwerk van Paul Faassen zodat je een idee hebt van wat hij allemaal maakt.
Eerder interviewde ik de illustrator/stripmaker voor de VPRO Gids.
Uit: Het uitje van de muggenziftersclub van Matthias Giesen. In 2014 uitgegeven door De Harmonie.
De pagina is iets blauwer geworden dan hij in het boek is. Ik nam de foto vanmorgen vroeg. Ben de stripkast een beetje aan het opruimen, kwam het boek tegen en begon te bladeren: erg droge en goede humor.
Fijne zondag.
Callahan zat namelijk in een rolstoel en Phoenix is niet invalide en dat mag niet meer tegenwoordig.
Ironisch, want Callahan maakte zelf zeer politiek incorrecte cartoons over gehandicapten, oeps sorry mindervaliden.
Filmjournalist Gerhard Busch legt in de VPRO gids uit dat dit onzin is. En ik maakte daar deze vlog over.
Of hebben de politiek correcten in dit geval gelijk…? Maar waar eindigt dit dan? Als een personage zwanger is, moet de actrice ook echt zwanger zijn? (En Josh Brolin is dan een echte superschurk omdat hij Thanos heeft gespeeld?) Het heet toch niet voor niets acteren? Dat is doen alsof!
Het artikel kun je hier lezen.
Cartoons met een gebrek verscheen in 2008 bij Uitgeverij Xtra.
Daar ben ik natuurlijk heel erg blij mee, en ik hoop van harte dat het kopers en lezers voor het boek oplevert.
Niet alleen voor mezelf, maar ook voor mijn uitgever SubQ. Rijk word je niet heel snel van het schrijven van boeken in Nederland en elders – dat is een onderwerp voor een latere post. Maar het idee dat mijn tekst gelezen wordt door anderen, dat mijn zinnen in hun hoofd zitten, vind ik heel bijzonder. Schrijven en lezen zijn nog steeds een van de beste middelen om gedachten, ideeën en ervaringen op elkaar over te brengen.
Nu wil ik jullie niet iedere dag overspoelen met de aandacht voor mijn boek, maar ik wil uiteindelijk wel een zo volledig mogelijk beeld van de media-aandacht publiceren. Al was het alleen maar voor mezelf. Ik zal dus in de komende tijd zo nu en dan wat online zetten.
Woensdag stond bijvoorbeeld een kort interview in Het Parool. Journalist André Nientied belde me dinsdagochtend op om over Mijn vriend Spider-Man te praten. Erg tof van hem en volgens mij is het een grappig interview geworden. Nientied stelde enkele scherpe vragen en ik herkende hem een mede-geek. Volgens mij zouden we uren kunnen praten over Twin Peaks bijvoorbeeld.
Bij de boekpresentatie was hij ook aanwezig om een boek aan te schaffen. Klasse!
Waar ik deze week ook heel bij van werd, is dit cadeautje van vriend en cartoonist Hallie Lama:
Telkens als ik aan deze cartoon denk, plooit mijn mond automatisch in een glimlach. Thanks, Hallie!
Aan het woord komen Gal, Ian, Ilah, Kim, Lectrr, Wauter Mannaert, Marec, Pirana, Steve, Zaza en Nicolas Vadot & Cécile Bertrand. De meeste cartoonisten kende ik wel, doch niet allemaal. Ik lees nu eenmaal niet elke Belgische krant en was door de selectie blij verrast. Het is aangenaam kennismaken met mensen als Gal en Marec. De interviews zijn uitgevoerd door diverse journalisten en publicisten. Roel Daenen stelde de bundel samen.
De portretfoto’s zijn van Bart van der Moeren. Verwacht bij zijn foto’s geen stripmakers aan tekentafels, maar bijvoorbeeld een Lectrr met een groot legoschip in zijn handen en Wauter Mannaert met een enorme roestige zaag op de keel. Je kent Van der Moerens werk wellicht uit Stripgids dat samen met Uitgeverij Polis de bundel produceerde.
Je moet wel dapper in je schoenen staan om tegenwoordig nog cartoonist te durven zijn. De aanslagen op het satirische tijdschrift Charlie Hebdo in Parijs op 7 januari 2015 liggen nog vers in het geheugen en de overdreven reactie van moslimextremisten komen uiteraard uitvoerig aan bod in de bundel. ‘Niemand heeft het recht om niet beledigd te worden,’ zegt Zaza in het interview. Maar, choqueren mag niet het doel zijn van een cartoon. Het gaat Zaza erom dat de grap goed is: ‘Dat vond ik zo jammer bij de Deense cartoon van Kurt Westergaard. Miljoenen mensen zijn de straat op gegaan voor een cartoon die niet eens grappig was. Een tekening van de Profeet met een bom rond zijn hoofd is een aanklacht, geen grap. Als je delicate onderwerpen aansnijdt – zoals religie, gehandicapten of euthanasie – dan moet je ervoor zorgen dat je grap steengoed is. Je bent dat verplicht aan de gevoeligheid van het onderwerp.’
Wel geeft Zaza toe dat hij sinds de aanslag vorig jaar voorzichtiger is geworden: ‘Ik heb kinderen, dus helaas wel, ja.’ Een spijtige, maar begrijpelijke ontwikkeling.
Doodsbedreiging
Lectrr maakte naar aanleiding van die aanslag een cartoon waarin een extremist met een groot mes een potlood probeert te kortwieken, maar moet tot zijn spijt concluderen dat de punt daar alleen maar scherper van wordt. Een prachtige cartoon die de hele wereld over ging. Het leverde de cartoonist welgeteld één bedreiging van een moslimextremist op, via mail. ‘Ik teken zelf om bepaalde redeneren Mohammed niet. Maar ik heb Mohammed niet afgebeeld en toch een doodsbedreiging gekregen. Dus is die grens al opgeschoven: je mag niet meer met de jihadisten lachen. Als je daaraan toegeeft, schuift het op en mag je niet meer met vrouwen met een hoofddoek lachen. En voor je het weet, mag je enkel nog lachen met kale, blanke mannen. Een samenleving is, als je het als cartoonist bekijkt: met iedereen lachen. Ook met gehandicapten, vooral met gehandicapten, want dat is “inclusief” denken. Iedereen erbij,’ aldus Lectrr.
Doel
Het lijkt nu misschien alsof het hele boek om de lange tenen van islamieten draait, maar dat is gelukkig niet zo. Het is een onderwerp dat wel heel actueel is en daarom besproken wordt, maar ook komen de carrières van de cartoonisten uitgebreid aan bod, hoe zij omgaan met censuur en zelfcensuur en de functie en doel van hun werk. Dat doel is meestal de lezer een spiegel voorhouden of een ander licht op de zaak doen schijnen. Volgens Ilah behelst haar doel als cartoonist ook meer dan alleen mensen aan het lachen te maken: ‘Ik wil hen met mijn werk laten nadenken.’
Wauter Mannaert ziet het allemaal nog iets utopischer: ‘Het doel van wat je doet, moet toch verzoening zijn, hoe utopisch dat ook klinkt. Op de een of andere manier moeten we naar een maatschappij evolueren waarin we samenwerken.’
Het werk van de cartoonisten kan gezien worden als een pleidooi voor nuance en reflectie en interessant aan Het is maar om te lachen is dat je kunt zien hoe ieder dit pleidooi vormgeeft. Van alle cartoonisten zijn voorbeelden in het boek opgenomen. Al hadden het er wat mij betreft wel meer afbeeldingen bij gemogen.
Het fijne aan dit soort boeken is dat er ruimte is. Als een antwoord een hele pagina in beslag neemt, is dat geen probleem. Dat is vaak met interviews in kranten en tijdschriften, waar artikelen maar een X-aantal woorden lang kunnen zijn, wel anders. De bundel wordt ingeleid door Roel Daenen. Columnist Dave Sinardet sluit hem af met een nawoord over de kracht van (politieke) cartoons.
Kortom, Het is maar om te lachen geeft mooi inzicht in het werk en denkwereld van Belgische cartoonisten. Door de nadruk op de aanslagen op Charlie Hebdo, is het tevens een document dat de huidige stand van zaken weergeeft.
Roel Daenen e.a. Het is maar om te lachen: Hoe cartoonisten de wereld veranderen
Uitgeverij Polis, € 24,95