Het Holland Animation Film Festival (HAFF) trekt jaarlijks zo’n 20.000 bezoekers. Het festival maakt zich sterk voor animatiefilm gericht op een breed publiek. Naast filmvertoning zijn er activiteiten als talkshows, forums, workshops en masterclasses. In de vijftiende editie ligt de focus onder andere op eigenzinnige animaties uit China, is er speciale aandacht voor games en gaan er een aantal bijzondere animaties uit binnen- en buitenland in première.
Dit jaar is er met het programma Independent China speciale aandacht voor eigenzinnige animatoren. Een nieuwe, jonge generatie Chinese filmmakers timmert sinds twee decennia flink aan de weg. Enkelen van hen zijn ook op het festival aanwezig.
‘De door de Chinese overheid gecontroleerde Chinese animatie-industrie probeert te concurreren met die in Japan. Toch zijn die mainstream animatiefilms eigenlijk niet mooi genoeg voor de externe markt,’ vertelt Gerben Schermer, sinds jaar en dag directeur van het HAFF. Het is Schermer ook niet te doen om de grote animatie-industrie. In het programma Independent China worden films vertoond van kleine, onafhankelijke filmmakers en beeldend kunstenaars. ‘Er is een kleine groep filmmakers, van zo’n twintig, dertig man, die mooie kunstfilms maken. Ze krijgen geen overheidssubsidie, soms worden ze gefinancierd door galeries. Wat ik erg interessant vind aan deze generatie is dat ze met hun werk een boodschap willen overbrengen op een eigenzinnige manier. Wat hen bindt is dat ze zich over dezelfde zaken zorgen maken, zoals de vervlakking van de Chinese cultuur en hoe de maatschappij haar culturele achtergrond aan het verwaarlozen is. Ze zijn ook kritisch over het kapitalisme en wat dat voortbrengt.’
Geschiedenis
De filmmakers leveren hun commentaar door in het verleden van China te duiken. Zoals bijvoorbeeld Chen Xi en An Xu die ook het affiche voor het festival ontwierpen. Sinds 2008 maken ze samen producties, waarbij Chen Xi vooral de tekenaar is van de twee. Hij ontwerpt de personages en tekent de animaties, terwijl An Xu achtergronden ontwerpt. Samen schrijven ze de verhalen die zich vaak in het verleden afspelen.
De titel van hun film Grain Coupon verwijst naar de voedselbon waarmee graan gekocht kon worden tussen 1950 en de jaren negentig, het tijdperk van centrale planeconomie. ‘Die film gaat over corruptie en over hoe in een corrupte maatschappij te overleven. Niet alleen in die periode, want dat zijn dingen van alle tijden,’ zegt Schermer. ‘De filmmakers zoeken naar metaforen om dingen aan de kaak te stellen. Misschien is de historie wel een makkelijkere en vooral veiligere manier om dat te doen. Er is in China natuurlijk wel sprake van censuur. Als je een lange speelfilm wilt maken, dan heb je meestal toestemming nodig van de sensors. Wie zich in de beeldende kunstwereld begeeft, heeft minder last van censuur. De overheid wil namelijk ook laten zien dat ze openstaat voor kritiek. Tenzij je natuurlijk openlijk heel kritisch bent.’
Houtsneden
De Chinese mediakunstenaar Sun Xun (1980) die internationale bekendheid geniet, maakt ook maatschappelijk geëngageerd en politiek getint werk. Hij was tijdens de editie van 2010 artist-in-residence. Dit jaar zijn er vier films van hem te zien, zoals zijn laatste: het 12 minuten durende Some Actions Which Haven’t Been Defined Yet in the Revolution. ‘Sun Xun koppelt in deze film verschillende gebeurtenissen uit de Chinese geschiedenis aan elkaar, maar je moet het verhaal zelf afmaken. Hij legt zijn werk nooit uit.’
Sun Xun, die graag verschillende media mengt, maakte zijn film middels houtsneden. Dat maakt de film grafisch heel anders dan eerder werk: ‘Sun Xun vindt dat zijn nieuwe film nooit hetzelfde mag zijn als de vorige. Wat betreft techniek wil hij continu iets anders proberen,’ aldus Schermer.
Schuurpapier
Beeldend kunstenaar Haiyang Wang (China, 1982) gebruikt daarentegen weer schuurpapier van één bij één meter om zijn tekeningen op te maken. Zijn non-narratieve korte film Double Fikret gaat in wereldpremière op het festival. Net als Freud, Fish and Butterfly, de winnaar op de vorige editie van het HAFF, is de film een bewegend schilderij. Het verhaal is moeilijk te duiden, maar het ziet er allemaal fantastisch uit.
De zes filmprogramma’s rondom China bevatten een breed arsenaal aan films van deze jonge makers. Het meeste daarvan is sociaal geëngageerd, maar er zitten ook een paar zeer experimentele films bij die gewoon erg mooi zijn om te zien. Schermer: ‘Ik denk dat we op die manier een heel andere vorm van grafische films laten zien, met een ander soort boodschap dan wat het publiek gewend is. Het zijn geen standaard entertainmentfilms maar het zijn wel dromen van films. Ze laten zien dat animatie heel mooi kan zijn.’
Sun Xun en Haiyang Wang zijn gasten op het festival en aanwezig bij de voorstellingen om hun films te introduceren en vragen te beantwoorden.
Games en animatie
In samenwerking met Control besteedt het HAFF dit jaar voor het eerst uitgebreid aandacht aan games en het snijvlak tussen de wereld van de animatie en de game-industrie. Gedurende het festival zijn er verschillende programa’s rondom games en vrijdag 30 maart is er de HAFFgames DAY. Deze themadag is gericht op gameliefhebbers en –ontwikkelaars, maar is ook voor animatieliefhebbers interessant. Zo is er aandacht voor animatietechniek in games: hoe zorg je er als gamedesigner voor dat realtime animatie zo mooi mogelijk verloopt. Daarnaast is er aandacht voor interactieve storytelling in games die de speler in staat stelt zijn eigen verhaal te maken. Ook kijkt een panel kritisch naar tien scènes uit populaire games: hoe goed of slecht zijn die eigenlijk?
Holland Animation Film Festival: 28 maart t/m 1 april 2012 in Utrecht. Zie voor meer informatie en programma: www.haff.nl.
Dit artikel is gepubliceerd in VPRO Gids #13 (2012)