We live in a day and age where the generation I’m from, and everyone following, we never get to watch the movie Psycho for the first time. We grow up, knowing through osmosis, that Norman Bates dresses up as his mother. We never get to witness that or experience it for the first time the way audiences did back in the day. It’s just a given. So we’re really all watching it for the second time, zegt Spider-Man schrijver Dan SLott in een interview (dat verder vol met spoilers zit, dus klik vooral niet op de link als je niet wil weten wat er met Spider-Man gaat gebeuren).
En gelijk heeft Slott helaas: wanneer heb je voor het laatst iets gelezen of gezien zonder dat je er al van alles over wist? Zelf ga ik het liefste blanco een bioscoopzaal in om de film onbevangen te kunnen kijken. Hetzelfde geldt voor het lezen van strips. Alleen dan komt het verhaal direct bij je naar binnen en wordt je interpretatie ervan niet gekleurd door vooraannames en achtergrondinformatie. Maar dat is nu met het web nog moeilijker dan voorheen.
In de Volkskrant van 4 december stond een reportage over het nieuwe boek van Nico Dijkshoorn: Dijkshoorn kijkt kunst waarin de bekende dichter/schrijver/persoonlijkheid van DWDD zijn persoonlijke visie op een reeks kunstwerken geeft zoals alleen Dijkshoorn dat kan. Hij laat de mensen weer eens op een andere manier naar kunst kijken en zei het volgende in het artikel:
‘Een suppoost van het Stedelijk Museum heeft mij als jongen eens The Beanery van Edward Kienholz willen uitleggen. “Die klokken staan voor verstilde tijd,” dat soort dingen. Ik wou dat hij dat nooit had gedaan. Voor mij was de kijkervaring bedorven. Ik wil eerst kijken, dan vreet ik later de biografieën over kunstenaars wel.’
Wanneer ik door een museum loop – en dankzij mijn jaarkaart doe ik dat tegenwoordig wat vaker – kijk ik zelden nog op de kaartjes naast de schilderijen en andere soorten kunst. Er even van uitgaande dat ik het betreffende werk nog niet ken en mijn blik dus niet gespoiled is door voorkennis, is het een kwestie van: kijken naar het ding, zien wat het met mij doet, wat het mij vertelt. Daarna kan ik altijd nog het kaartje lezen om te zien of ik het goed had. 🙂
Marvel Comics: The Untold Story van Sean Howe, doet precies wat de titel belooft, namelijk de geschiedenis van Marvel uit de doeken doen. Howe laat geen enkele steen ongemoeid en naast de prachtige anekdotes van creatieve uitbarstingen, heel wat narigheid van de uitgeverij die ons Spider-Man, de Hulk, Fantastic Four, Iron Man en heel wat andere boeiende superhelden bracht. Op dit moment verslind ik het boek.
Deze week heb ik het hele hoofdstuk over Jim Shooter gelezen. Shooter was in de jaren tachtig editor-in-chief bij Marvel, oftewel: de hoofdredacteur van alle titels die uitkwamen. Ik heb altijd veel bewondering voor Shooter gehad, niet in de laatste plaats omdat ik als kind en later de strips die onder zijn supervisie uitkwamen erg goed vond, maar Howe schroomt niet om de minder goede kanten van Shooters perfectionistische karakter te beschrijven. Goh, die man heeft wel een paar rare fratsen uitgehaald zeg. Hij liet professionele tekenaars, mensen die echt wel weten hoe je en scène moet visualiseren, vaak pagina’s overdoen. Zoals ik het begrijp, werd hij door een groot deel van de staf gehaat.
Stan Lee en zijn creatie Spider-Man.
Marvel Comics: The Untold Story is op vele momenten smullen maar voor een fanboy als ik ook erg ontluisterend: levende en dode striplegendes worden weer gewoon feilbare mensen. Des te meer wordt duidelijk dat de uitgeverij jarenlang gerund werd door directeuren die de ballen verstand van strips hebben. Marvel is namelijk jarenlang van het ene conglomeraat naar het andere doorverkocht en zeker in de periode dat het bedrijf naar de beurs ging, moesten aandeelhouders tevreden worden gehouden. Meer winst was het credo en dat ging altijd ten koste van de kwaliteit van het product en vooral ten koste van het werkplezier van de creatieven die het product maken.
Jack Kirby in zijn tekenstudio thuis. Bron: seanhowe.tumblr.com
Chris Claremont, de schrijver die zestien jaar lang van X-Men een succesvolle serie maakte, werd op een gegeven moment zonder bedankje aan de kant geschoven. De Amerikaanse stripgeschiedenis zit vol met dat soort nare voorbeelden, met als grootste voorbeeld wellicht wel Jack Kirby die jarenlang streed met Marvel om zijn originele tekeningen terug te krijgen. Goed, Kirby draaide op een gegeven moment wel door en claimde dat hij zo’n beetje het hele Marvel universum in zijn eentje had bedacht en dat Stan Lee’s rol nihil was in de creatie van Spider-Man, Fantastic Four en De Hulk. Wanneer er tegenstrijdige berichten zijn over hoe iets heeft plaatsgevonden, meldt Howe beide versies van de geschiedenis.
Sean Howe en zijn boek. Foto: Stefano Giovannini. Bron: www.brooklyndaily.com
Vroeger verdienden de stripmakers die interessante personages bedachten nooit het geld dat die personages opbrachten. Alles viel contractueel onder ‘work for hire’ dus de uitgeverij bezat de copyrights. Stan Lee bedacht veel van zijn superhelden in samenwerking met mensen als Kirby en Steve Ditko, maar de rechten van al die superhelden liggen bij Marvel. Mensen als Kirby en Ditko verdienden dus niets aan de mega-opbrengsten van de Marvel-films bijvoorbeeld.
Dankzij alle vunzige details die Howe bovenhaalt, gaat de glans wel een beetje van Marvel af.
Natuurlijk: de comicsindustrie is een commerciële onderneming. Tegenwoordig wordt er veel meer geld binnengehaald met licenties en films over de superhelden dan de strips zelf. Wie ook nu nog Marvel Comics leest, krijgt door de vele crossovers, herstarts van series en ander stuntwerk het idee dat de marketingafdeling van de uitgeverij de strips schrijft.
Zo is men nu weer eens aan het stunten met Spider-Man. Na Amazing Spider-Man #700 zullen ze de serie stoppen en met Superior Spider-Man beginnen. En er wordt gehint dat Peter Parker de overgang misschien niet overleeft. Alweer. Scribent Dan Slott promoot zijn verhalen flink op Twitter, maar ondertussen zijn de fans onrustig en angstig over wat de marketingmensen nu weer hebben bedacht. Want, dat het hier vooral om marketing gaat mag duidelijk zijn. (Ook al beweert Slott in een interview met Newsarama.com – spoilers! – dat de veranderingen in Amazing Spider-Man niet plotseling uit de lucht komen vallen en dat dit event al lang geleden gepland is.) Alle eventcomics, iets waar Shooter wel zo’n beetje mee begonnen is trouwens, hebben maar een doel voor ogen: meer boekjes verkopen.
X-Men rond 1977. Illustratie: Dave Cockrum. Bron: seanhowe.tumblr.com.
Marvel NOW!
De veranderingen in Spider-Man zijn onderdeel van de Marvel NOW!-Campagne: schrijvers en tekenaars van de ene serie worden opeens op een andere serie gezet. Superheldenteams worden lekker door elkaar gehusseld om een nieuwe dynamiek in de verhalen te brengen. Zo bevat het nieuwe team van The Avengers enkele X-Men, terwijl in X-Men er een tienerversie van Jean Grey rondloopt. (Grey stierf eerder in 2004 en schijnbaar ook in de jaren tachtig). Series worden stopgezet en krijgen een doorstart zoals Superior Spider-Man.
Het lijkt allemaal wat op naar wat DC Comicseen jaar geleden heeft gedaan: alle bestaande series stopzetten en met nieuwe 52 series bij nummer 1 beginnen. Een nieuw instapmoment om de mythe van hun superheldenstal te volgen. Nu zou dat ook meteen wat aanpassingen van deze helden betekenen, een soort van modernisatie waardoor de personages meer van deze tijd zijn.
Hoewel ik niet voor alle 52 nieuwe series kan spreken, viel de vernieuwing in Batman mij behoorlijk tegen. Deze week las ik de eerste bundel nieuwe Batman-verhalen The Court of Owls. Afgezien van een paar aanpassingen van zijn kostuum, dat nu wat meer lijkt op het pak uit de films van Christopher Nolan, zie ik weinig vernieuwing in de wereld van Bruce Wayne.
Spoilers!
Toch is het volgen van dergelijke verhaallijnen het leukst als je de comics per deeltje koopt. Dat doe ik al jaren niet meer: ik lees altijd trades die een paar maanden later uitkomen. Verzamelde comics zijn goedkoper dan ieder deeltje los kopen. Maar je betaalt daar als fan wel een prijs voor: over veel van de belangrijke plotpunten in Spider-Man hoor ik al via het web. Dat hoort nu eenmaal bij deze tijd en bovendien is het niet zo’n ramp: wat er gaat gebeuren zegt nog niets over hoe het gaat gebeuren.
Of Spider-Man nu sterft en hoe je de strip ook noemt waarin hij de hoofdrol speelt: uiteindelijk worden de ergste fouten, euh veranderingen, toch wel weer teruggedraaid, dus ik maak me er nog niet heel druk om.
Sommige fans wel trouwens: ik vind het altijd een genot om boze, verbaasde en andersoortige reacties online te lezen. De vele haatvideo’s over Brand New Daywaren indertijd zeer vermakelijk en ook SevenWebheads maakte een onderhoude vlog over het laatste nummer van Spider-Man. Wie niet wil weten wat voor twists Dan Slott heeft bedacht, moet vooral de video niet kijken. Voor de rest: enjoy!
Ode aan stripmakers
Nog even terugkomend op het boek van Sean Howe: ik vind Marvel Comics: The Untold Story voor fanboys en stripliefhebbers zeker een aanrader. Ondanks alle nagerigheid is het boek toch vooral het verhaal van de stripmakers die de superhelden van Marvel al jaren tot boeiende personages maken. Het is een ode aan hun bloed, zweet, tranen en geniale uitspattingen.
Een nadeel van het boek is wel dat er geen illustratiemateriaal in staat. Dat heeft van alles met copyrights te maken. Gelukkig heeft Howe een zeer levendig Tumblr-blog en Facebook-pagina waarop allerlei juweeltjes uit de archieven van Marvel te zien zijn.
Sean Howe. Marvel Comics: The Untold Story Harper Collins. SBN: 9780061992100; ISBN10: 0061992100
Het leuke van in stripwinkels je comics kopen ten opzichte van webwinkels, is dat je grappige krantjes bij je aankoop krijgt. Deze staan vol met ‘stripnieuws’ en promotieteksten van wat komen gaat. Recent kreeg ik een Daily Bugle mee bij een Hulk-comic. Deze speciale uitgave van de fictieve New Yorkse krant gaat over Spider-Island. Het grote megaverhaal dat deze zomer dat door verschillende Marvel comics loopt en waarvan het kernverhaal in Amazing Spider-Man staat.
Het is het tweede blockbuster event van Marvel dit jaar, het echte grote evenement heet Fear itself.
In de verhaallijn Spider-Island krijgen veel bewoners in New York opeens dezelfde krachten als Spider-Man. Gewone burgers, superhelden en schurken. Hoe en waarom wordt natuurlijk niet vertelt in deze promotie Bugle, maar wel dat de mensen eigenlijk de stad niet mogen verlaten, want anders zouden ze misschien de rest van de natie aansteken. Een Amerika vol Spider-Mannen en Vrouwen, zie je het al voor je?
Dan Slott, de vaste schrijver van Amazing Spider-Man die twee afleveringen per maand pent, zei daar het volgende over: ‘To me, even though the heroes look like the shiniest toys in the toy box – the REAL stars of Spider-Island are the supporting cast members that we all know and love. What happens when THEY start to “get their spider on”? Spider-Island is less about “What if heroes got spider-powers too?” (though that DOES happen) and more about “What if New Yorkers got spider-powers? What would YOU do with spider-powers?’
Een interessante vraag die ik graag ook aan jou stel. Wat zou jij doen als je Spider-Mans krachten had? Peter Parker heeft op de harde manier geleerd dat hij zijn krachten voor het goede moet inzetten, maar stel dat je zelf niet een traumatische ervaring hebt ondergaan waarbij de dood van een naaste indirect jouw schuld is? Dan zou je misschien die krachten gebruiken voor eigen gewin. Je zou een topsporten kunnen zijn of een topcrimineel.
Ik ben inmiddels zo gebrainwasht door alle Stan Lee verhalen die ik heb gelezen, dat ik waarschijnlijk niets originelers kan bedenken dan de Nederlandse Spider-Man worden.
Al zie ik voor mezelf ook een paar directe voordelen: nooit meer met het openbaar vervoer naar mijn werk, want daar webslinger ik wel naartoe. Anders lift ik makkelijk mee door op het dak van een vrachtwagen of ander voertuig te gaan zitten. Een instinct dat me waarschuwt voor gevaar en misstappen is ook geen overbodige luxe in een overvolle stad. Nooit meer de kans om door een wegpiraattaxichauffeur aangereden te worden. En als het wat te druk wordt in de ruimte waar ik me bevind, loop ik gewoon via de muur of het plafond verder. En wie weet wat voor voordeel de krachten en het extra uithoudingsvermogen in de slaapkamer bieden…
En jij, wat zou jij doen als je de evenredige kracht en eigenschappen had van een spin?
Spider-Island begon in Amazing Spider-Man #666 en loopt tot en met nummer 673. Maar ook series als Black Panther, Cloak & Dagger, Venom, Spider-Girl en Deadly Hands of Kung Fu krijgen ermee te maken. Plus een serie one shot verhalen zal over Spider-Island gaan. Saillant detail: de Nederlandse stripmaker Minck Oosterveer tekende ook een verhaal, namelijk Deadly Foes #1.
Komt er ooit een dag dat ik genoeg krijg van Spiderman? Ik denk het niet, want het lezen van Spiderman comics houdt me jong. Daarom kocht ik laatst Amazing Spiderman #600.Tegenwoordig lees ik als het om Marvel Comics gaat vooral trade paperbacks. Op die manier kun je een verhaal dat over meerdere comics speelt in een keer uitlezen. Dat levert meestal een fijne leeservaring op. Nog een pluspunt van trades is het feit dat er tussen de strippagina’s geen reclame zit. Het enige nadeel is dat je een paar maanden achterloopt op de losse nummers, maar echt een groot probleem is dat niet. Behalve dan met speciale uitgaven als Amazing Spiderman #600.Web of Spiderman In de maanden voordat deze mijlpaal op de markt kwam, lekte er hier en daar al wat ‘nieuwtjes’ uit op het web. Over het feit dat John Romita jr. het hoofdverhaal zou tekenen dat geschreven werd door Dan Slott en dat de comic allerlei extra’s zou bevatten, zoals een reeks korte verhalen van de meest prominente schrijvers van dit moment en oudgediende Stan Lee. Die extra’s boeien mij nooit zo erg, maar alles wat door Romita jr. gevisualiseerd is vind ik de moeite van het lezen waard. Toen hij het potlood voor Spiderman weer oppakte in 2001 begon ik weer met het lezen van Spidey’s avonturen. Sindsdien ben ik niet meer gestopt.Sinds Spiderman in 1962 het licht zag zijn er een paar goede tekenaars geweest die een duidelijke stempel op het personage hebben gedrukt. Natuurlijk Steve Ditko, de eerste tekenaar die grotendeels bepaalde hoe het webhoofd eruit kwam te zien. Daarna John Romita Sr. die Spiderman begon te tekenen toen Ditko was opgestapt uit onenigheid met bedenker Stan Lee. Gil Kane, Ron Frenz en Todd McFarlane – allemaal jonge honden die indertijd met Spidey aan de haal gingen en een onvergetelijke indruk maakten. En John Romita jr – de stripmaker waar ik al eerder stukken over schreef en die al meerdere malen hele periodes de strip tekende.Het is maar een nummer En nu tekende Romita dus Amazing Spiderman numero 600. Zeshonderd Spiderman-verhalen. Da’s heel wat. Sterker nog: het merendeel heb ik gelezen. Vanaf Amazing Fantasy #15 waarin het webhoofd zijn debuut maakte, tot en met nou ja, nummer zeshonderd dus. En dan laat ik voor het gemak alle bijseries als Peter Parker, Web of Spiderman en Ultimate Spiderman buiten beschouwing, waarvan ik ook het merendeel heb gelezen. (Ik heb nooit ontkend dat ik een Spider-Nerd ben.) Overigens speelde Marvel de afgelopen twee jaar wel een beetje vals wat de nummering betreft. Amazing Spider-Man was eerst een maandelijkse comic, maar sinds de grote omwenteling Brand New Day, komt de strip maar liefst drie keer per maand uit. Dat betekent dus dat ze sneller de mijlpaal hebben bereikt dan anders het geval zou zijn. Maar een kniesoor die daar op let.Mede door de enthousiaste video die schrijver Dan Slott maakte over ASM 600 kon ik mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en kocht ik afgelopen vrijdag het betreffende nummer in de stripspeciaalzaak. Op een terrasje sloeg ik de comic open. Wat een heerlijke leeservaring stond mij te wachten. Slott schreef een vermakelijk verhaal met voldoende actie en knipoogjes naar het verleden van de muurkruiper. Wanneer Doc Ock hoort dat hij nog maar kort te leven heeft door extensieve hersenbeschadiging die hij in al zijn gevechten met superhelden heeft opgelopen, besluit hij nog een laatste grote daad te stellen. Hij wil New York op zijn eigen manier automatiseren. Natuurlijk mislukt dit experiment en is er een handje vol Marvel-helden nodig om de stad te redden. Ondertussen staat tante May op het punt om met de vader van JJJ Jameson te trouwen.Sterfelijkheid De superschurk die gaat sterven en nog één grote daad wil stellen is niets nieuws. In dat opzicht blinkt Slott niet uit in originaliteit. Bovendien gaan belangrijke figuren zelden dood in Marvel Comics, dus ongetwijfeld geneest Doc Ock binnenkort van zijn aandoeningen. Kwam de Green Goblin jaren na zijn dood niet opeens terug om zijn positie als grootste duivel in het Marvel Universum op zich te nemen? Toch is het idee van sterfelijkheid interessant, vooral omdat Ocks aandoeningen zijn aangericht door alle gevechten die hij in het verleden heeft gevoerd met superhelden en superschurken. Een pak slaag van Captain America of Spiderman gaat je niet in de koude kleren zitten, blijkt maar weer. Wederom blijkt dat de acties in het Marvel Universum niet zonder consequenties zijn en dat maakt dit stripuniversum – tot op zekere hoogte – reëel. Dit gegeven zet meteen de knokpartij tussen de vaste criminele klanten van The Bar With No Name en Spidey & Daredevil in een ander licht. Wat zullen de schurken immers voor permanente schade oplopen van dit gevecht? Slott gaat overigens verder niet in op de repercussies van de matpartij die verder enkele vermakelijke dialogen tussen het webhoofd en de blinde advocaat met de hoorntjes bevat.Nog een minpuntje aan Slotts vertelling: Peter Parker merkt voor de zoveelste keer op dat webvloeistof duur is. Dit geintje hebben we sinds Brand New Day nu wel genoeg gehoord. Dat hij in dit verhaal zelfs om geld te besparen de bus neemt in plaats van supersnel door de stad te slingeren en daardoor te laat komt op het oefendiner van Mays trouwerij, is helemaal ver gezocht. Ondanks dit soort ongeloofwaardigheden en tekens van creatieve armoede zit het verhaal geramd in elkaar. De humor is scherp. Vooral wanneer Spidey en Human Torch samen op pad gaan, zijn de wederzijdse beledigingen niet van de lucht. Als vanouds dus. Sowieso geven de vele gastoptredens van andere helden van het Marvel Universum de comic het ouderwetse gevoel van een annual. En was nostalgie niet een van de redenen om deze comic op te pikken? Ik voelde me weer een tiener toen ik vrijdagmiddag in de zon in één ruk de 104 pagina’s tot me nam en ondertussen mijn cappuccino koud liet worden. Psychiater De rest van de comic is opgevuld met enkele korte verhalen en humoristische nepcovers. Van de korte verhalen is die van Stan Lee het meest opvallend. Hij laat Spidey naar de psychiater gaan omdat hij in een soort identiteitscrisis verkeert. Spiderman heeft in de bijna vijftig jaar dat hij rondslingert immers meerdere tijdelijke mutaties ondergaan. De conclusie van het verhaal, dat de psychiater zelf gek wordt van Spidey’s relaas is minder origineel dan we van Lee mogen verwachten, maar vooruit, de goede man wordt ook een dagje ouder. ‘My brother’s son’ is een ontroerend verhaal van Mark Waid waarin de relatie tussen oom Ben en Peter wordt uitgediept. De rest van de vulverhalen zijn niet echt boeiend en hadden net zo goed achterwege gelaten kunnen worden.Verse oude koek Ondanks het plezier dat ik aan het hoofdverhaal van deze comic beleefde, maakt Amazing Spiderman #600 ook pijnlijk duidelijk dat alles wat erover Peter Parker te vertellen valt, al een keer of tien is verteld. De herkenbaarheid maakt dat het lezen van een Spidey-comic vertrouwde en nostalgische gevoelens bij me losmaakt. Aan de andere kant zijn het juist de herkenbaarheid en het gebrek aan vernieuwing die ervoor zorgen dat de rek een beetje uit dit spinnenweb is. Je kunt tante May laten trouwen met de vader van Jonah Jameson (ze trouwde jaren geleden overigens bijna met Doc Ock himself!), je kunt Peter koppelen aan een aantrekkelijke en bijdehandte huisgenote (niets soapachtig is Spiderman immers vreemd), je kunt het uiterlijk van Doctor Octopus drastisch aanpassen en je kunt Mary Jane aan het einde van de comic haar herintrede laten doen (waarmee de sexy huisgenote bij voorbaat geen schijn van kans heeft om Peter te veroveren). Het voelt allemaal bekend en, tja, een beetje sleets. Daar kan zelfs Romita jr., die het voor elkaar kreeg in iets meer dan een maand zestig prachtige pagina’s te tekenen, niets aan afdoen.Misschien word ik toch een dagje ouder. Toch twijfel ik er niet aan dat Spiderman langer op deze aarde zal rondkruipen dan ondergetekende (die ongetwijfeld gewoon stug blijft doorlezen. Kennelijk weegt de hang naar nostalgie zwaarder dan de wens naar originaliteit.) Daarom proficiat Webhoofd: op naar Amazing Spiderman 1200! Lees ook:
Kijk, dat zien we graag: stripmakers die enthousiast praten over hun werk. Dan Slott is een van de vaste schrijvers van Amazing Spiderman. Hij praat in zijn eerste vlog over de mijlpaal Amazing Spiderman #600 waarvoor hij het hoofdverhaal schreef, dat in beeld werd gebracht door John Romita jr. en inkter Klaus Janson. Romita jr is een van de beste tekenaars die Spidey ooit op papier zette. Wat zo grappig is aan deze ludieke video is Slotts enthousiasme voor zijn werk en zijn liefde voor het personage. Hij was van kinds af aan al gek op Spiderman en laat in een aandoenlijk moment een paar items uit zijn speelgoedcollectie zien. De nerds nemen de stripindustrie bijkans over.Amazing Spider-Man #600 ligt reeds in de winkels. Het jubileumnummer staat traditiegetrouw vol met schokkende gebeurtenissen. Behalve de terugkeer van Doc Ock wiens laatste dagen geteld lijken te zijn is de andere grote gebeurtenis de bruiloft van tante May en de vader van JJ Jameson. (En oh ja: Mary Jane komt terug, maar daar schreef ik eerder al over.) De comic bevat verder nog enkele korte verhalen, waarvan ‘Identity crisis’ werd geschreven door de geestelijk vader van Spidey, Stan Lee himself.Wat mij betreft genoeg redenen om de (online) stripwinkel te bezoeken. Wat ik nu meteen ook maar ga doen.
En gelijk heeft Slott helaas: wanneer heb je voor het laatst iets gelezen of gezien zonder dat je er al van alles over wist? Zelf ga ik het liefste blanco een bioscoopzaal in om de film onbevangen te kunnen kijken. Hetzelfde geldt voor het lezen van strips. Alleen dan komt het verhaal direct bij je naar binnen en wordt je interpretatie ervan niet gekleurd door vooraannames en achtergrondinformatie. Maar dat is nu met het web nog moeilijker dan voorheen.
