Frits Jonkers Wunderkammer expositie in galerie Weerdruk bezocht ik afgelopen zondag.
Jij kunt zaterdag en zondag 21 & 22 januari nog van 13 tot 17 uur gaan kijken. Jonker is dan ook aanwezig.
Natuurlijk heb ook ik de expositie The Art of DC – Rise of the Superheroes bezocht in het Forum in Groningen. Vooral omdat ik heel graag de kostuums uit Batman en het concept art van de Burton-films wilde zien. Ik werd niet teleurgesteld.
Omdat Bammerdebam! en Kopje Comics ook al een vlog over deze tentoonstelling hadden gemaakt, wilde ik er eerst niet over vloggen. Maar ik had wel opnames gemaakt om thuis nog eens de ontwerptekeningen op een groot scherm terug te kunnen kijken. Dus toch maar besloten om deze online te delen.
In 2015 werd in Galier Jan D’Art in Breda origineel werk van Piet Wijn tentoongesteld. Het personage Douwe Dabbert bestond toen namelijk 40 jaar en daarom was hij ook de mascotte van Stripfestival Breda dat jaar.
Frits Jonker is kunstenaar, letteraar, auteur en typograaf. Hij maakt kunst van afvalmateriaal zoals Nespresso-verpakkingen. In de recente expositie in de Da Vinci Galerie in Amsterdam hing aan de muren een ruime selectie van de kartonnen verpakkingen die Frits Jonker de afgelopen jaren heeft volgetekend.
Het zijn meer dan tekeningen: alles is minutieus uitgesneden, met als resultaat een soort kartonnen objecten die invloeden verraden van strips, tribal art en vooral de maniakale gekte van de outsiderkunst en hypergrafiek.
Uiteraard interview ik Frits ook over zijn bijzondere kunst. Da Vinci Galerie, Nieuwpoortkade 2a, Amsterdam.
Zaterdagavond heb ik na het eten meteen deze vlog gemonteerd. Ik wilde hem zo snel mogelijk online hebben zodat mensen de expo nog kunnen bezoeken. De volgende ochtend zette ik het interview online. Een goede thumbnail maken, was nog even een klusje. Uiteindelijk heb ik voor de katten gekozen, al zie je die niet heel goed als de thumbnail op het kleinst wordt getoond. Dit zijn enkele andere thumbnails die ik heb gemaakt, al weet ik nog steeds niet welke nu het beste zou zijn:
Het stripmuseum Groningen is weliswaar dicht, maar gelukkig heb ik in de laatste periode nog wat opnames kunnen maken. Zoals deze van de expositie Van penseel naar kwast: Schilderkunst van striptekenaars.
Deze vlog is dus een registratie van een deel van de schilderijen die er toen te zien waren.
De Oostenrijkse stripmaker en illustrator Ulli Lust was twee weken artist in residence en maakte 20 unieke illustraties waarin ze haar visie op de gemeente Haarlem laat zien.
In het verhaal wat Lust vertelt, is Nederland onder water gekomen, maar gaat het dagelijks leven schijnbaar gewoon door. Er zit veel humor in hoe ze dit scenario verbeeldt. Deze toffe expositie was tijdens de Stripdagen Haarlem te zien tijdens de Stripdagen de Kloostergangen in Haarlem.
Dit project is onderdeel van Citybooks waarbij schrijvers, dichters, fotografen en stripmakers uitgenodigd worden hun visie te geven op een interessante stad.
Bij uitgeverij De Zingende Zaag verschijnt de strip in een kleine oplage in boekvorm.
Van de week bezocht ik de expositie My Name is Prince in de Beurs van Berlage. Als Prince-fan was ik benieuwd naar de kostuums en gitaren die tentoon werden gesteld. Ik werd niet teleurgesteld.
My Name is Princebiedt een mooi overzicht van Prince’s carrière middels voorwerpen, kostuums en videofragmenten. De informatie die bij de objecten en in de audiotour werden gegeven, vertelde deze doorgewinterde Prince-fans niets nieuws, maar gaven alles bij elkaar dus wel uitgebreide informatie over een van de belangrijkste pophelden van de vorige eeuw.
Het was ten strengste verboden om foto’s te maken en daar heb ik me netjes aan gehouden. Dat verbod snap ik ook wel, want het oog in oog staan met de objecten moet iets unieks blijven. Als je van tevoren alles al online hebt gezien, zijn mensen wellicht minder geneigd om het relatief hoge prijskaartje voor de expositie te betalen. Nu maakte het zien van de objecten op mij extra indruk.
Alle kostuums die Prince droeg en liet maken, zien er prachtig uit. Prince had bij al zijn kostuums bijpassende laarzen met een hak. Allemaal waren ze hetzelfde model. Dat de grootse man uit Minneapolis een klein postuur had, zie je meteen als je de kostuums opgesteld ziet staan.
Purple Rain.
Het voelde heel bijzonder om en het iconische kostuum uit Purple Rain van dichtbij te kunnen zien. De paarse stof ziet er in het echt lichter uit dan de poster en foto’s van de film doen vermoeden. Misschien is het in de afgelopen jaren wat verkleurd. Ook zat er aan de onderkant een gaatje in.
Batdance. ‘Do it.’
Ook het kostuum uit de clip Batdance maakte indruk, want dat is nog steeds een van mijn favoriete Prince-albums. De ene helft representeert de Joker, de andere helft Batman. Op het kostuum ontbrak echter het Bat-symbool dat je hierboven wel op de foto ziet.
Het wit van de wolkjes op het pak dat hij droeg in de clip Rasberry Beret was ook hier en daar gebroken en versleten. Een fysiek bewijs dat de hoogtijdagen van Prince alweer ruim dertig jaar geleden waren. Gelukkig zijn de songs van Prince beter tegen de tand des tijds bestand dan zijn kostuums.
In de vitrine lag zijn aantekeningenschrift voor Purple Rain, toen nog Dreams geheten. Enkele pagina’s werden gereproduceerd op de muur. Het voelde intiem in Prince z’n ideeën voor scènes en dialogen in zijn eigen handschrift te kunnen lezen. In deze versie werd Prince nog niet ‘The Kid’ genoemd. Ook Vanity was nog van de partij en niet vervangen door Apollonia. Prince had net zo’n slecht handschrift als ik, dus enige ontcijfering was noodzakelijk. Ik nam er rustig de tijd voor.
Rondlopen in de Beurs van Berlage tussen de artefacten van een heel bijzonder leven, raakte mij meer dan ik van tevoren had verwacht. Het was een bijzondere en emotionele ervaring. De expositie zet als het ware een duidelijke streep onder het leven van een bijzonder getalenteerd mens. Voor een opgesteld kostuum van Prince staan doet je des te meer beseffen dat de beste man het nooit meer zal dragen. Ik heb altijd van het werk van Prince gehouden en van mijn tienerjaren tot mijn tijd als jongvolwassene speelde zijn muziek en leven een belangrijke rol in het mijne. Het laatste decennium was dit veel minder het geval en raakte ik mijn interesse in Prince deels kwijt. Maar donderdag besefte ik weer hoeveel Prince voor mij betekend heeft en hoe dankbaar ik daarvoor ben.
My Name is Prince is nog maar te zien tot en met 8 juni.
Deze expositie haalt zijn inspiratie uit The Hero with a Thousand Faces, het belangrijke boek van mythe-onderzoeker Joseph Campbell dat door scenaristen in Hollywood veelvuldig gebruikt is en wordt. Star Wars volgt deze heldenreis bijvoorbeeld nauwgezet.
Campbell destilleerde uit traditionele verhalen het model voor een epische reis in zeventien stappen, waarin de held op stap gaat om de wereld te redden en zichzelf te louteren. Die zeventien stappen worden in de expositie verbeeld. Hieronder zie je bijvoorbeeld het moment ’the atonement with the father’, gevisualiseerd door een storyboard van Harry Potter and the Prisoner of Azkabangetekend door Temple Clark.
Deze fase in het heldenverhaal gaat over de confrontatie tussen de held en de vaderfiguur. Het is het moment dat de held zich van zijn vader losmaakt en volwassen wordt. Denk bijvoorbeeld aan de confrontatie tussen Darth Vader en Luke Skywalker in The Empire Strikes Back. Ooit heb ik een dikke scriptie gelezen die analyseerde hoe de verschillende fasen van Campbells model terug te zien is in de eerste Star Wars-reeks van George Lucas. Echt interessant leesvoer.
Voor schrijvers kan het geen kwaad het boek van Campbell te lezen. Je moet die zeventien fasen niet slaafs volgen, want dat levert waarschijnlijk een heel voorspelbaar verhaal op, maar vooral gebruiken als een leidraad bij het schrijven.
De expositie bevat werk van onder andere Yasmin Sheikh, Charl Landvreugd, Temple Clark en studenten van de HKU.
Als je even geen post-it kun vinden maar toch een aantekening moet maken...
Zondag waren mijn vriendin Linda en ik in Hoorn, de stad waar ik opgroeide en waar Mijn vriend Spider-Manzich deels afspeelt.
Mijn vriend Spider-Man ligt ook bij Stumpel in Hoorn. Dat is mooi, want een deel van het verhaal speelt zich af in Hoorn. Het was dankzij Cees Franke dat ze een stapeltje hebben besteld en neergelegd, want hij vroeg expliciet naar het boek. Dank je, Cees! Foto: Jooper.
Sinds 2009 mag ik dan in Amsterdam wonen, ik kom nog geregeld en graag naar Hoorn. Mijn moeder en een paar vrienden wonen er. En alle geesten en herinneringen van vroeger. En die moet je soms ook bezoeken.
Mijn moeder had een verrassing voor me: ze had het interview dat vorig jaar in het Noord-Hollands Dagblad stond, ingelijst. Nou had ik vorig jaar sowieso leuke interview-ervaringen, maar het gesprek met Jaap Stiemer is wel een van mijn favorieten. Een reden is dat ik Jaap al een tijd ken en dat de rollen nu eens omgedraaid waren. Een paar jaar geleden had ik Jaap namelijk geïnterviewd voor een vlog:
Het was een zomerse middag en we zaten niet ver van waar een scène van het boek zich afspeelt, namelijk vlak bij de Tuibrug waar ik als kind probeerde als Spider-Man tegen de muur te klimmen. We eindigden het gesprek op het dak van een strandtent aan het IJsselmeer waar een groot Spider-Man-beeld staat.
Michael en Spidey. Foto: Jaap Stiemer.
Op de bar van dezelfde tent kom je Spidey overigens ook tegen:
Ik vond het een erg lief cadeautje van mijn moeder. Zo liet ze zien dat ze trots is op het feit dat haar zoon een boek had geschreven.
Old Skool
Op weg naar de binnenstad liepen Linda en ik langs mijn oude middelbare school. Je raadt het al: ook een van de locaties uit Mijn vriend Spider-Man. Ik zag dat ze er een hele vleugel bij aan het bouwen zijn. Kennelijk hebben ze meer leerlingen dan ooit. Nu was de OSG geen verkeerde school om op te zitten – van alle scholen in Hoorn had je daar de meeste vrijheid, gok ik – maar ik ben blij dat ik nooit meer die tijd hoef over te doen. Al die uren in die suffe lokalen zitten, en iedereen die hetzelfde onderwijs kreeg voorgeschoteld. Volgens mij moet dat anders kunnen, waarbij je sterke punten gestimuleerd worden in plaats van dat iedereen maar hetzelfde moet kennen en weten.
Als je even geen post-it kunt vinden maar toch een aantekening moet maken…
Later die middag zat ik met Linda en Paul, die ik al sinds de middelbare school ken, bij het Filmhuis aan het IJsselmeer te genieten van een uitsmijter. Het is tegenwoordig een van mijn favoriete tentjes om af te spreken in Hoorn. Je zit er lekker rustig, buiten en je kunt over het water kijken. Kabbelend water heeft altijd een rustig gevend effect op mij. Gelukkig hebben we voor ons huis in Amsterdam een kanaal, waar ik dan ook graag naar kijk terwijl ik een koffie drink.
Onderweg naar het Westfries Museum liepen we langs het pand waar vroeger Videotheek West was gevestigd. Als tiener werkte ik daar parttime. Mijn liefde voor film was en is groot, en dus is de videotheek een prima werkplek. De videotheek zit tegenwoordig in een pandje tegenover het oude, en het oude pand was gevuld met rommel. Het is natuurlijk een verdwijnend verschijnsel.
Stoelendans in de etalage.
Withoos
We sloten het bezoek af met de bezichtiging van de expositie Withoos meets Withoos. De 17e eeuwse kunstschilder Matthias Withoos was internationaal bekend. Zijn verre achterkleinzoon, de Rotterdamse fotograaf Hans Withoos (1962), maakte voor de expositie Withoos meets Withoos fotografische beeldbewerkingen geïnspireerd door het werk van zijn betovergrootvader. Dit uitgangspunt leverde vaak mooie nieuwe kunstwerken op. Ook fijn dat er een korte documentaire draaide waarin de kunstenaar aan het woord kwam en je hem aan het werk zag. Dat soort audiovisuele middelen verrijken een tentoonstelling zeer.
Zondag was een letterlijke trip down memory lane. Net als de expositie Withoos meets Withoos vermengde ik met dit bezoek nieuwe belevenissen in het decor van oude herinneringen. Goed leven is een kunst.
De intrigerende overzichtstentoonstelling Panorama van de Chinese strip: Beeldverhalen van elders richt zich op het Chinese beeldverhaal van de twintigste eeuw tot nu.
Een tijd geleden kreeg ik van een vriendin drie rechthoekige stripboekjes uit China. Ik had ze nog nooit gezien, maar was meteen geïntrigeerd door deze historische verhalen vol strijders te paard en de traditionele kostuums. Ze waren goed getekend in een heldere lijn zonder schaduwpartijen. Bij de afbeeldingen stonden korte, begeleidende teksten.
De uitgaven bleken lianhuanhua te zijn: Chinese stripverhalen met op iedere pagina één illustratie en tekst. Geproduceerd op goedkoop papier en gedrukt in miljoenen exemplaren. In Panaroma van de Chinese strip: Beeldverhalen van elders, nu te bezoeken in het stripmuseum in Brussel, zijn de lianhuanhua uiteraard te zien tussen de 150 zorgvuldig geselecteerde werken.
Chinese tekens
De expositie geeft een rijk en historisch overzicht van de geschiedenis van het Chinese beeldverhaal, met nadruk op de ontwikkelingen in de twintigste eeuw tot nu. Dat twee curatoren de tentoonstelling samenstelden, de Belgische stripkenner JC de la Royère en Lou Yiping, is te merken aan de structuur. Het eerste gedeelte is historisch-chronologisch van opzet, dat begint met het beproefde concept van de gevisualiseerde tijdlijn die 5000 jaar geleden aanvangt bij het Chinese schrift. Net als het medium strip zou je dit immers kunnen zien als een afbeeldingenreeks waarvan de symbolen eigenlijk gedetailleerde tekeningen zijn.
Het tweede gedeelte van de tentoonstelling, geschreven door de Chinese stripexpert Lou Yiping, belicht de strip vanuit enkele thema’s. Aan bod komen onder andere Chinese humor en hoe bepaalde stripverhalen over de revolutie de transformatie van de Chinese samenleving weerspiegelen. De teksten worden belicht met veel originele pagina’s uit uiteenlopende strips en enorme blow-ups van stripplaten. Prachtig grafisch werk, zoals een originele tekening uit Vijftien rollen muntgeld van He Youzhi, de onbetwiste meester van de lianhuanhua. De correcties die hij met typex aanbracht zijn duidelijk te zien.
Omdat het beeldmateriaal er vooral is om de thema’s te illustreren, mis je soms specifieke informatie over de strips en hun makers. Desalniettemin is de expositie door de breedte juist een gedegen introductie van de Chinese beeldverhaal.
Lianhuanhua van de hand van He Youzhi.
Lianhuan manhua Manhua is in China de algemene term voor beeldverhalen. Daaronder wordt van alles verstaan: van strips, tekenfilms tot geïllustreerde boeken. Voor het woord ‘stripverhaal’ gebruikt men lianhuan manhua. Deze duiken voor het eerst op aan het begin van de twintigste eeuw. De geïllustreerde geschiedenis van de apenregering uit 1916 is een politieke satire die bestaat uit enkele reeksen van tekeningen die samen een beeldverhaal vormen. Dit wordt gezien als de aankondiging van de lianhuan manhua. Daarna ontwikkelde de Chinese strip zich snel en werd erg populair.
Sociale kritiek
De Chinese stripmarkt kende in de beginjaren veel diversiteit. Kranten en gespecialiseerde striptijdschriften publiceerden de hedendaagse verhalen met sociale kritiek. Lianhuanhua specialiseerden zich in historische verhalen. En ook de erotische tekeningen van Lu Zhixiang werden gepubliceerd in een populair tijdschrift. Die vrijheid van publicatie zou later sterk worden ingedamd bij de oprichting van de Volksrepubliek China.
Foto: Daniel Fouss.
Sommige Amerikaanse comics waren een inspiratiebron voor Chinese stripmakers. De tekenstijl waarin Ye Qianyu Meneer Wang (1929) tekende, lijkt veel op die van Bringing up Father van Geo McManus. Meneer Wang was de eerste Chinese stripheld die in meerdere verhalen optrad. De strip toont taferelen uit het dagelijks leven in Shanghai aan de hand van dit conformistische personage.
San Mao
In de tentoonstelling is veel aandacht voor het stripfiguur San Mao, in 1935 gecreëerd door Zhang Leping (1910 – 1992). San Mao is een slungelige figuur met drie uitstekende haren op het grote hoofd. Zijn naam betekent ook letterlijk drie haren. De humoristische anekdotes van deze strips worden steevast tekstloos in vier plaatjes verteld, waarbij de humor vooral voortkomt uit de situatie en het feit dat het jongetje uitspraken vaak letterlijk opvat.
San Mao.
De strips van San Mao en het leven van zijn bedenker, vertellen veel over de veranderingen die de Chinese samenleving in de vorige eeuw doormaakte. De verhalen veranderden van focus in verschillende perioden. Tijdens de Japanse bezetting werkte Zhang voor de propagandaservice van het Chinese leger. Na de Chinees-Japanse oorlog (1937-1945) pakte Zhang in 1946 de reeks San Mao weer op met verhalen waarin hij zijn oorlogservaringen verwerkte. De vindingrijke San Mao gaat in dienst maar wordt steevast tegengewerkt door de laksheid van de legerleiding. De Nationalistische Guomindang-partij, toen nog steeds aan de macht in Shanghai, was niet blij met de strips en Zhang verdween een tijd gedeeltelijk in de illegaliteit. In die periode maakte hij San Mao’s omzwervingen, een aanklacht tegen de armoede. San Mao ziet er net zo broodmager uit als de duizenden straatkinderen in Shanghai. Het lezerspubliek leefde zo met hem mee dat ze Zhang allerlei geschenken opstuurden voor San Mao.
Na de oprichting van de Volksrepubliek China werden strips gebruikt om de massa op te voeden in het communistische gedachtengoed. Zhang kreeg gedicteerde scripts van de overheid. In 1966 werd de tekenaar tijdens de Culture Revolutie aangeklaagd als reactionair kunstenaar, gearresteerd en gedwongen originele werken te vernietigen. In 1976 werd hij gerehabiliteerd.
Jin Cheng. Foto: Daniel Fouss.
‘San Mao is nog steeds heel erg populair,’ vertelt Jin Cheng via zijn tolk. Enkele portretten van deze kunstschilder, uitgever en stripkenner hangen in de expositie. Jin kan het een en ander verduidelijken over de Chinese stripwereld:
‘Op dit moment zijn de meeste Chinese stripmakers tussen de 25 en 40 jaar. Daarvan is 35 tot 40 procent vrouw. Historisch gezien is er een groot verschil tussen bijvoorbeeld de Belgische strip en de strip in China. De Belgische strips hebben zich vanaf 1929 tot nu continue ontwikkeld, maar in China kennen wij meerdere perioden waarin die ontwikkeling werd stopgezet zoals tijdens de Culturele Revolutie. Een tweede frustratie is dat de markt in China heel beperkt is, waardoor striptekenaars zich voor een inkomen richten op andere kunstvormen.’ Daarin lijkt de Chinese stripwereld weer veel op die van Nederland, waarbij veel stripmakers er ook een andere baan op nahouden omdat ze er te weinig mee verdienen.
Namaak-Kuifje
Na de dood van Mao Zedong en de eliminatie van de Bende van Vier in 1976 was er in China meer vrijheid. Stripverhalen beperkten zich niet meer tot de Revolutie en ideologische vorming van de lezers. Er werden nu ook misdaadverhalen, sciencefiction en adaptaties van buitenlandse literatuur gemaakt. Ook kwamen buitenlandse stripalbums op de markt, soms illegale versies. In de exposities zijn enkele knullig nagetekende Kuifjes te zien.
Namaak-Kuifje. Foto: Michael Minneboo.
Toen China aan de vooravond van de 21ste eeuw eenmaal werd opengesteld voor de wereldmarkt, werden de makers sterk beïnvloed door strips uit Europa, Amerika en Japan. Er zijn in China nu pakweg twee soorten beeldverhalen. Strips die veel weghebben van de Europese vertelvorm gericht op een volwassen publiek en strips die geïnspireerd zijn door manga, Japanse strips. Deze komen uit in magazine-vorm en hebben jeugdige lezers als doelgroep.
‘Meer dan de helft van de lezers zijn tieners, van 12 tot 18 jaar.
Twintig procent bestaat uit basisscholieren. Dertig procent van het publiek is volwassen,’ aldus Jin. ‘Het populairst zijn fictieverhalen. Sciencefiction en verhalen over Chinese legendes.’
Portret gemaakt door Jin Cheng.
Zelfcensuur
Kunnen ze tegenwoordig in China alles maken, of is er een vorm van censuur? ‘Er zijn geen taboes,’ zegt Jin. Maar als we doorvragen blijken er wel zeker restricties te zijn. Seks of kritiek op de regering, kan niet. ‘Nee, daarin zijn we wel beperkt. Er zijn geen geschreven restricties, maar de stripmakers zijn gewoon gewend om bepaalde dingen niet te behandelen of te laten zien, zoals seks of kritiek uiten op de overheid. Ik kan dat geen zelfcensuur noemen, het is hun eigen keuze.’
Het stripmuseum heeft samengewerkt met de Chinese overheid om alles rond te krijgen. De voorbereidingen kostten drie jaar. Het was voor de experts een flinke klus de Chinese strip in kaart te brengen. Ferry van Vosselen, gepensioneerd stripmaker en voorzitter van het museum, begeleidde curator JC de La Royère op trips naar China: ‘We zijn er vier keer geweest. We bezochten musea en zijn bij stripmakers thuis geweest. Ook is er druk gecorrespondeerd met departementen die strips verzamelen en privéverzamelaars. De selectie van strips en de teksten van de tentoonstelling moesten van tevoren worden goedgekeurd door de officiële instanties in Beijing, zoals het Museum van Schone Kunsten. Alle strips waren prima, maar sommige woorden van de teksten hebben ze veranderd.’
Vitrine met manga. Foto: Michael Minneboo.
Wereldpremière De expositie is een wereldpremière. Zelfs in China was er nooit een dergelijke overzichtstentoonstelling en dat terwijl volgens Jin Cheng strips op de vijfde plaats staan in de hiërarchie van belangrijkste cultuuruitingen, voorgegaan door film, muziek, TV- en webseries en het theater. Strips genieten in China dus een hogere status dan bij ons. Waarom dan geen tentoonstelling van deze grootte in China tot nu toe? ‘In China vermengen we strips met games en animatie bij exposities. We maken daartussen geen onderscheid.’ Het zijn immers allemaal vormen van manhua. Waarschijnlijk zou zo’n benadering bij ons het lezerspubliek vergroten, doordat gamers en liefhebbers van animatie dan makkelijker in aanraking komen met strips. Dat is iets wat we van de Chinezen kunnen leren.
Schitterende boog, van ZHANG Zhongxiao uit 1973.
Panorama van de Chinese strip is nog te zien tot 9 september 2018. Belgisch Stripmuseum Zandstraat 20, Brussel
Dit artikel is geschreven voor en gepubliceerd in VPRO Gids #13 (2018).
Dinsdag 13 februari was ik in het Stripmuseum in Brussel om de expositie Panorama van de Chinese strip te bezoeken en met enkele gasten te spreken.
Ik mag hier voor de VPRO gids een artikel over schrijven. De reis naar Brussel was er eentje vol met vertraging die het dure Thalyskaartje en de belofte van snelheid die daarbij hoort, teniet deed. Maar daar ga ik je verder niet mee lastig vallen.
Schitterende boog, van ZHANG Zhongxiao uit 1973.
Panorama van de Chinese strip is een boeiende expositie. Een mooie kennismaking met welke strips er in China worden en werden gemaakt, en welke thema’s daar belangrijk zijn. Ik heb heel veel mooi tekenwerk gezien en meteen wat opgestoken van de geschiedenis van China.
Ik sprak met onder andere stripmaker Ferry van Vosselen. Die zit niet alleen in het bestuur van het stripmuseum, hij was ook mee met curatoren JC de la Royère en LOU Yiping naar China. (Overigens is LOU de achternaam van Yiping. In China schrijven ze de achternamen eerst.)
Het was grappig om kunstenaar en stripkenner JIN Cheng te interviewen. Dat moest met een tolk erbij, want de beste man spreekt geen Engels en ik geen Chinees. Interviewen met een tolk is altijd gek en wat onhandig. Soms ontkom je er niet aan. Ik interviewde JIN samen met collega Geert de Weyer die ook een stuk ging schrijven over de tentoonstelling.
Michael in gesprek met Jin Cheng en tolk. Foto: Willem De Graeve.
Geert wees me er via de mail op dat ik in beeld ben bij de reportage die de VRT over Panorama van de Chinese strip maakte. Die kan ik niet embedden, maar hier is daar de link van.
Volgend jaar is vanaf 22 maart de expositie Porno op papier: Taboe en tolerantie door de eeuwen heen te zien in Museum Meermanno.
Hier alvast het persbericht over de expositie die ik zeker wil gaan zien:
Huis van het Boek, het gezamenlijk initiatief van Museum Meermanno en de Koninklijke Bibliotheek, nationale bibliotheek van Nederland (KB), presenteert dit voorjaar de expositie ‘Porno op papier. Taboe en tolerantie door de eeuwen heen’. In deze expositie in Museum Meermanno komt het spannende, doorgaans verborgen verhaal van de Nederlandse pornografie tot leven. Aan de hand van honderden boeken, tijdschriften en podcasts ervaart de bezoeker de relatie tussen porno en de maatschappij. Slingerbewegingen tussen taboe en tolerantie, openheid en geslotenheid komen door de eeuwen heen steeds terug. Deze geschiedenis is niet alleen het verhaal van pikante en verboden teksten en plaatjes, maar ook een van de macht van de kerk en de politiek, van kritiek, wetgeving en censuur en het verzet daartegen. Deze expositie is toegankelijk voor mensen van achttien jaar en ouder.
Akademie der Dames
Kritiek op de machthebbers
Amsterdam stond aan het einde van de zeventiende eeuw bekend als de ‘seksshop van Europa’ en er werden gezagsondermijnende erotica gedrukt voor het hele continent. Rond 1900 ontstond, ook door de opkomst van de nieuwe druktechnieken en de fotografie, een hausse aan nieuwe realistische literatuur die onder de bekende toonbank werd verkocht. De overheid reageerde met de strenge zedenwetgeving van 1911.
Seksuele revolutie Pas met de seksuele revolutie van de jaren zestig trad de overheid minder streng op. Een belangrijk moment is het Chick-arrest waarin de Hoge Raad in 1970 oordeelde dat Nederland geen aanstoot meer nam aan pornografie. Daarmee werd ruim baan gemaakt voor een bovengrondse porno-industrie.
De actualiteit Er wordt sindsdien veel gesproken over de ‘pornoficatie van de samenleving’. Volgens sommigen bevinden we ons nu in een tijdperk van verpreutsing en worden de verworvenheden van de jaren zestig ‘verkwanseld’. Anderen zien juist een nuttige correctie op de mores van de jaren zestig die vooral veel vrijheid voor mannen betekenden en veel minder voor vrouwen. Tegelijkertijd is er een vrij recente tendens van pornografie die zich specifiek richt op vrouwen. Denk aan boeken als Vijftig tinten grijs, tijdschriften als Oh Magazine: lekker voor vrouwen en de zogeheten porna. De discussie over seksisme en machtsongelijkheid en de rol die pornografie daarin speelt, staat volop in de belangstelling.
Wat is er te zien? Veel onbekend drukwerk dat voor het eerst tentoongesteld wordt. Zoals pornografisch materiaal dat in de jaren dertig door de Rotterdamse politie in beslag is genomen. En ook boeken als het zeventiende-eeuwse De doorluchtige daden van Jan Stront, het achttiende-eeuwse maatschappijkritische Het gestoorde naaypartijdje van Willem de Ve tot de expliciete twintigste-eeuwse boeken en tijdschriften als Ik Jan Cremer, Chick, Gandalf en de Playboy. Ondanks strenge wetgeving en handhaving is veel bewaard gebleven in bibliotheken en bij particuliere verzamelaars. De makers van de tentoonstelling kunnen rijkelijk putten uit de collectie Sliggers, die in februari wordt overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek (KB), nationale bibliotheek van Nederland. Bert Sliggers, voormalig conservator van Teylers Museum, is gastconservator van deze tentoonstelling.
En één boek! Porno op papier. Taboe en tolerantie door de eeuwen heen is te zien in Museum Meermanno in Den Haag van 22 maart tot en met 24 juni 2018. Tijdens de looptijd van de expositie zal tevens een reeks activiteiten worden georganiseerd. Bij Uitgeverij Van Oorschot in Amsterdam verschijnt het grote overzichtswerk Onder de toonbank. Pornografie en Erotica in de Nederlanden dat tijdens de tentoonstellingsopening op 21 maart 2018 wordt gepresenteerd.
Nu weet ik toevallig dat Jos van Waterschoot heeft meegewerkt aan dit boek. Hij schreef een hoofdstuk over pornostrips in Nederland.
Chinese tekens
Veel onbekend drukwerk dat voor het eerst tentoongesteld wordt. Zoals pornografisch materiaal dat in de jaren dertig door de Rotterdamse politie in beslag is genomen. En ook boeken als het zeventiende-eeuwse De doorluchtige daden van Jan Stront, het achttiende-eeuwse maatschappijkritische Het gestoorde naaypartijdje van Willem de Ve tot de expliciete twintigste-eeuwse boeken en tijdschriften als Ik Jan Cremer, Chick, Gandalf en de Playboy. Ondanks strenge wetgeving en handhaving is veel bewaard gebleven in bibliotheken en bij particuliere verzamelaars. De makers van de tentoonstelling kunnen rijkelijk putten uit de collectie Sliggers, die in februari wordt overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek (KB), nationale bibliotheek van Nederland. Bert Sliggers, voormalig conservator van Teylers Museum, is gastconservator van deze tentoonstelling.
