Eventjes wat kort filmnieuws, dan hebben we dat ook weer gehad deze week. Dit keer twee berichtjes over Nederlandse producties: Sonny Boy en Win/Win. De grote vraag bij die laatste film is natuurlijk: houdt Halina Reijn het netjes? Opnamen Sonny Boy van start Op 15 februari beginnen in Den Haag de opnamen van de verfilming van Annejet van der Zijls bestseller Sonny Boy. De hoofdrollen zijn voor Ricky Koole (Rika van der Lans) en nieuwkomer Sergio Hasselbaink (Waldemar Nods). Maria Peters tekent voor de regie en schreef, in samenwerking met Pieter van de Waterbeemd, eveneens het scenario. Het boek Sonny Boy is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een verboden liefde. In de herfst van 1928 zien Waldemar Nods en Rika van der Lans elkaar voor de eerste maal. Het is een ontmoeting tussen twee werelden: hij is zwart, zij blank; hij nog geen twintig, zij al bijna veertig; hij is een student uit Suriname, zij is oer-Hollands, getrouwd en moeder van vier kinderen. Kort na hun eerste ontmoeting blijkt zij zwanger te zijn, het schandaal is niet te overzien en de Tweede Wereldoorlog staat op uitbarsten.Dat klinkt als een en al gezelligheid, niet? Dramatische conflicten verzekerd.Regisseur Maria Peters (ze maakte eerder kinderfilms als Kruimeltje, De Tasjesdief en Pietje Bell, zei er het volgende over: ‘Dit is een van de meest indrukwekkende boeken die ik ooit gelezen heb: zó ontroerend en hartverscheurend. Het is een verhaal dat je naar de strot grijpt. En toen ik het uit had wist ik het meteen: dit wil ik verfilmen!’ De opnamen vinden plaats in Nederland (Den Haag en Zeeland), België en Suriname. De film zal begin 2011 in de Nederlandse bioscoop worden uitgebracht door A-Film Distribution. Win/Win, het speelfilmdebuut van Jaap van Heusden (scenario en regie), is op het Internationaal Film Festival Rotterdam op nummer 17 geeindigd in de Top 100 der publieksfavorieten.De film draait om de vierentwintigjarige Ivan (Oscar van Rompay) die als assistent analist werkt bij een Amerikaanse investeringsbank aan de Amsterdamse Zuidas. Hij is een expert als het gaat om het spelen met getallen en ontdekt al snel patronen. Als een aantal bijzonder winstgevende tips van hem afkomstig blijken te zijn, wordt hij door de doorgewinterde trader Stef (Leon Voorberg) ingelijfd en als junior trader gelanceerd. Terwijl links en rechts banken omvallen, harkt Ivan in de dealing room enorme winsten binnen en maakt een bliksemcarrière. Ineens heeft de receptioniste Deniz (Halina Reijn), die Ivan tot nu toe alleen heimelijk observeerde, oog voor hem. Van buiten bezien gaat het hem voor de wind. Maar werk en omgeving vervreemden hem meer en meer van het werkelijke leven. De eenzaamheid slaat toe.Dit dramatische relaas is vanaf 20 mei te zien in de bioscoop. De grote vraag is natuurlijk of Halina Reijn in deze film wel haar kleren aanhoudt. Zullen we er een gokje op wagen?
The Box van Richard Kelly bevat een vergezocht plot maar een prachtig tijdsbeeld. Een mysterieuze houten doos met daarin enkel een rode knop wordt bezorgd door de raadselachtige Arlington Steward in het huis van het gezin Lewis (Cameron Diaz & James Marsden). De deal die hij aan hen voorlegt liegt er niet om: als ze op de rode knop drukken krijgen ze 1 miljoen dollar, maar dan zal er ook iemand die ze niet kennen sterven. Het is een simpel maar fascinerend gegeven. Wat zal het stel doen en wat voor consequenties heeft de keuze die ze maken? Wie overtuigt de ander om de knop in te drukken? En vooral: kunnen ze leven met de uiteindelijke beslissing? Als dramatisch gegeven is dit goud in de juiste handen. Maar regisseur Richard Kelly levert op zijn best slechts chroom af met The Box. In plaats van dat hij dit gegeven maximaal uitbuit en een psychologisch verhaal vertelt, gooit Kelly het over een andere boeg. Hij giet het verhaal in het stramien van een kat-en-muispel en concentreert zich op het onthullen van wie Mr. Steward is, voor wie hij werkt en wat het doel van het experiment is. In tegenstelling tot in Donnie Darko, het spetterende debuut uit 2001 waarmee Kelly naam maakte, kiest hij ervoor het mysterie te onthullen. Vanaf dat moment vervliegt de geloofwaardigheid van het filmverhaal als lucht uit een lekke ballon. Het resultaat is een slappe, ongeloofwaardige scifi thriller. Kelly baseerde zijn script op het korte verhaal ‘Button, button’ van Richard Matheson. Dit verhaal vormde eerder de basis van een aflevering van de tv-serie The Twilight Zone. Kelly liet in een interview weten dat hij met dit relaas de gemakzuchtige maatschappij van nu wil becommentariëren:
‘What fascinates me is the complexity of the instant-gratification, push-button society we live in today, with our handheld devices, TV remotes, computers, and all the ways in which we effortlessly solve our problems or meet our needs, large and small. We toss off messages without much thought to the consequences or ramifications. It was a little different 30 years ago, when the story is set, and that’s one of the reasons why I wanted to keep it in the 1970s, when the story was first published. Pushing a button was a more deliberate act back then. For Norma and Arthur, it could be the most deliberate act of their lives.’
That 70s show Een andere reden om de film in 1976 te situeren is om de plot te verbinden met het Viking project, waarmee de NASA voor het eerst apparatuur op Mars liet landen om metingen te verrichten. Net als in de film Donnie Darko die speelde in midden jaren tachtig, is Kelly erin geslaagd om een overtuigend tijdsbeeld te creëren. The Box werd deels op locatie op de Langley NASA-basis in Richmond, Virginia opgenomen. Die omgeving ziet er grotendeels nog hetzelfde uit. Kelly huurde meerdere adviseurs in, waaronder een oud-lid van het Viking-team om een zo’n kloppend mogelijk beeld te schetsen. De art-direction doet dan ook authentiek aan, inclusief het afzichtelijke behang vol drukke patronen dat men in die tijd aan de muur durfde te plakken. De filmbeelden werden digitaal bewerkt om de look te krijgen van hoe films in de jaren zeventig werden gedraaid. Er werd toen met bepaalde filters en diffuus licht gedraaid, wat een beeld oplevert vol zachte tinten. Visueel is The Box daardoor een feest van herkenning voor een ieder die is opgegroeid met Amerikaanse televisieseries uit die tijd.Een andere reden om de film te gaan zien is het verfijnde acteerwerk van Frank Langella die een levensechte Arlington Steward neerzet. Een groot contrast met Cameron Diaz die denkt serieus te acteren door vooral een zorgelijk gezicht te trekken.De belofte van de jonge geniale regisseur die Kelly leek te zijn door Donnie Darko heeft de regisseur wat mij betreft niet ingelost. Het rommelige Southland Tales, dat ook een pamflet moest zijn tegen de maatschappelijke koers die Amerika vaart (overconsumptie, oorlogvoering, de regering die het volk nauwlettend in de gaten houdt, het onderdrukken van vrije wil en seksuele exploratie en de koortsachtige zoektocht naar alternatieve energiebronnen) viel ook erg tegen. In narratief opzicht kent The Box al meer coherentie, maar is in vergelijking tot Kelly’s eerste film allesbehalve een meesterwerk. Is Kelly dan toch een one-hit wonder?The Box draait vanaf 4 februari in de bioscoop.Lees ook:Van Donnie Darko, naar Southland Tales tot the Box.
Vanaf 29 april draait Iron Man 2 in de bioscoop. Ik heb er erg zin in want de eerste film met Robert Downey Jr. in de hoofdrol was zeer geslaagd. Ook dit keer regisseert Jon Favreau de film. De schurk wordt gespeeld door Mickey Rourke. Alle songs in de film zijn gemaakt door de Australische rockband AC/DC. Ik ben zelf geen fan AC/DC, maar heb er ook niets op tegen overigens. Al ligt de keuze voor het rockgeluid van AC/DC bij een hardware superheld als Iron Man erg voor de hand. En ik maar denken dat Tony Stark heel zen naar Vivaldi zit te luisteren terwijl in zijn harnas de schurken te lijf gaat. Sony Music zal de soundtrack uitbrengen: AC/DC: Iron Man 2. Op dit album komen 15 classic AC/DC nummers te staan die zijn geselecteerd uit de 10 albums die de band tussen 1976 en 2008 heeft uitgebracht. Het album ligt vanaf 16 april in de winkel.De eerste video van het album is het nummer ‘Shoot To Thrill’. De videoclip werd opgenomen in Buenos Aires tijdens het AC/DC concert van vorige maand. In de video zijn, naast de concertopnamen, ook enkele niet eerder vertoonde beelden van Iron Man 2 gebruikt. De video mag niet geembed worden, dus hier een linkje.Lees ook:
Recent zag ik Up in the air met George Clooney in de hoofdrol. Ik had al een aantal interviews met filmmaker Jason Reitman gelezen en enkele recensies. De artikelen maakten nieuwsgierig naar de film, al loop je bij dergelijke uitgebreide persaandacht soms het risico dat de film niets nieuws meer te bieden heeft. Gelukkig was dat niet het geval en bood Up in the air genoeg verrassingen voor een fijne kijkervaring. Sterker nog: ik vind het een heerlijke film en kan me aardig vinden in de levensfilosofie van Ryan Bingham. Up in the air is de derde film van regisseur Jason Reitman die ons eerder de heerlijk cynische film Thank you for smoking en het originele Juno bracht. Deze derde film is wat mij betreft wederom een schot in de roos. (Jason is de zoon van Ivan Reitman, de man die Ghostbusters regisseerde. En dat naar verluidt dit jaar voor de derde keer gaat doen. Yay!) De beste zet van Reitman was de casting van George Clooney. Clooney is een van mijn favoriete acteurs en daarbij ook nog eens een zeer goede regisseur. Clooney speelt Bingham op charmante en innemende wijze. Hij weet als geen ander het dramatische met de juiste dosis humor af te wisselen. Ster van de film is Ryan Bingham. Een professional die betaald wordt om het hele land door te reizen om mensen te ontslaan. Dat is wat Bingham doet: hij komt een dagje op bezoek bij een bedrijf, doet alsof hij bij P&O werkt en ontslaat mensen, omdat hun bazen te laf zijn om het vuile werk zelf te doen. Daarna stapt hij onaangedaan op het vliegtuig om ergens anders mensen te ontslaan. Vliegen is wat Bingham het liefste doet. Als passagier, niet als piloot welteverstaan. Zijn doel is om 10 miljoen airmiles te verzamelen. Een prestatie die slechts zes mensen in de hele wereld hebben geleverd. “Er zijn meer mensen die op de maan hebben gelopen!” vertelt hij zijn collega Natalie Keener (Anna Kendrick). Om zoveel airmiles te scoren moet je heel wat vlieguurtjes maken. Dat doet Bingham ook. Sterker nog: in de lucht is hij thuis, op het vliegveld, omringt door vreemden voelt hij zich op zijn plek.Ongebonden Zijn huis doet net zo onpersoonlijk aan als een gemiddelde hotelkamer. (Bingham heeft zelfs minibarflesjes in zijn koelkast staan.) Bingham heeft problemen met thuis zitten. Die paar schaarse dagen per jaar dat hij er is, komen de kale muren op hem af, en vindt hij slechts vertier in de warme omhelzing van zijn buurvrouw – totdat zij een vast vriendje krijgt. Bingham is vervreemd van zijn familie en het is slechts door de trouwerij van zijn jongere zusje dat hij zijn naaste familie weer eens ziet. Hij zit immers meestal hoog in de wolken, ver weg van de dagelijkse familieperikelen.
Het mag duidelijk zijn dat Bingham lijdt aan bindingsangst, zaken als liefde wuift hij weg met een frivool handgebaar en een cynische blik in zijn ogen. Hij geeft zelfs seminars over zijn levensstijl, waarin de filosofie neerkomt op het zo min mogelijk meenemen in je rugzak des levens. “Leven is beweging, stilstaan is de dood.” Hoe het zo gekomen is, laat Reitman verfrissend in het midden. Uiteraard kan dit niet altijd zo kan blijven, zonder conflict zou er geen verhaal zijn om te vertellen. Up in the air is dan ook een verhaal over een man die ‘het licht’ ziet en zijn levensfilosofie aanpast. (Tom Cruise spon in het begin van zijn carrière garen bij dit soort plots.)Ontslaan 2.0 Bingham wordt deels gedwongen om zich aan te passen als zijn werkomstandigheden drastisch lijken te veranderen: zijn levenswijze wordt bedreigd als bovengenoemde collega Keener een nieuw systeem om mensen te ontslaan bedenkt. In plaats van naar het bedrijf toe te vliegen, kun je mensen ook gewoon via de webcam ontslaan vanuit je eigen kantoor. Kostenefficiënt: ontslaan 2.0 zogezegd. Dit plan zou voor Bingham het einde betekenen van zijn leven in de lucht, en hij kijkt dan ook niet uit naar de dagen die hij ’s avonds gewoon thuis kan doorbrengen. Tot overmaat van ramp krijgt hij de opdracht om Keener op sleeptouw te nemen en in te wijden in zijn methodes. De tweede uitdaging komt van de mooie Alex Goran ( Vera Farmiga). Zij verzamelt net als Bingham zoveel mogelijk airmiles en clubpasjes en lijkt zich net zo thuis te voelen in de vertrekhal als hij dat doet. “Think of me as yourself, only with a vagina,” zegt ze tegen Bingham. Hij denkt zijn zielsverwant gevonden te hebben en, je raadt het al, wordt verliefd op haar. Deze gevoelens stellen echter belangrijke vragen aan de orde: Wordt het niet toch tijd dat hij zich gaat binden en met beide benen op de grond gaat staan? Als het met iemand moet lukken, dan lijkt Alex de juiste kandidaat daarvoor. Hulde aan Reitman dat het verhaal anders afloopt dan je zou vermoeden: Bingham mag dan aan het einde van de film een andere man zijn geworden, en inzien dat zijn levensfilosofie veel leegte met zich meebrengt, zijn wereld is in wezen niet veranderd. Een tragisch en ontnuchterend einde. Earth hopping Ik herken veel in de levensfilosofie van Bingham: het constant onderweg zijn. Reizen met slechts een beetje bagage, gaan en staan waar je wilt. Geen sociale verplichtingen. Ik zou ervoor tekenen. Ooit bedacht ik het plan earth hopping. Een bepaalde periode zou ik naar locaties willen vliegen wanneer het mij uitkwam. Bijvoorbeeld: vanmorgen werd ik wakker in Londen waar ik gisteravond een concert heb bezocht. Zo meteen neem ik het vliegtuig naar New York om de expositie van Tim Burton in het MoMa te bekijken. En als ik een paar dagen heb rondgehangen in de verschillende coffeebars van Manhattan, geslenterd heb in Central Park en strips heb ingeslagen bij Forbidden Planet, besluit ik om naar San Francisco te vliegen om wat familie te bezoeken. Gaan en staan waar je wilt, ’s ochtends wakker worden in Parijs en ’s avonds je ogen sluiten in Sydney. En ondertussen verblijven in de fijnste hotels die de wereld te bieden heeft.Los van de aarde, los van locatie, tijdzones overstijgend, constant onderweg. Prima plan lijkt me. Maar gezien de hoge kosten die deze levensstijl met zich meebrengt, een tamelijk onuitvoerbaar plan tenzij ik binnenkort de loterij win of een grote erfenis van een tot dusverre onbekend familielid. Op het salaris van een freelance journalist is dit plan tamelijk onbetaalbaar. (Gelukkig heb ik twee uur lang mee kunnen reizen met George Clooney. Dat verzacht de pijn enigszins.) En zoals we van Up in the air kunnen leren moet je uiteindelijk toch weer met beide benen op de grond en het leven gaan staan. Zonder intermenselijke connecties zijn we maar leeg van binnen.
Flashbacks of a fool is het speelfilmdebuut van videoclipregisseur Baillie Walsh. Het is een prima debuut met slechts enkele schoonheidsfoutjes. Antiheld Joe Scot (een gedegen acterende Daniel Craig) is een aan lagerwal geraakte acteur die zichzelf heeft verloren in drugs, drank en seks. Wanneer hij krijgt te horen dat jeugdvriend Boots (Max Deacon) is overleden, drijven Scots herinneringen af naar de laatste zomer van zijn jeugd: zijn vriendschap met Boots, zijn eerste liefde Ruth en de relatie met een vriendin van zijn moeder, maar vooral denkt hij na over hoe een reeks van keuzes en een onbezonnen daad leidden tot een tragische dood en hem deden besluiten het ouderlijk huis te ontvluchten. De terugkeer naar huis dwingt Scot om zich te verzoenen met zijn verleden. Regisseur Walsh scheef ook het scenario en bedient zich van enkele herkenbare gegevens: de uitgerangeerde acteur die zich overgeeft aan een hedonistische levensstijl is immers een cliché. Ook zijn sommige wendingen voorspelbaar, de tragische gebeurtenis die Scot ertoe aanzet om te vluchten zie je van tevoren aankomen. Maar dergelijke schoonheidsfoutjes (als je ze al zo mag noemen) zij de regisseur vergeven door het gedegen spel van de cast en de stijlvolle vertelwijze. Walsh neemt de tijd om de gebeurtenissen langzaam te doen ontvouwen en trakteert de toeschouwer – dankzij het vakwerk van cameraman John Mathieson – op prachtige beelden en een fijnzinnige cinematografie. Het romantische kustlandschap van Zuid-Afrika, dat dubbelt voor de Engelse kust begin jaren zeventig, is sfeervol in beeld gebracht. De zee speelt dan ook een terugkerende rol in het verhaal: ze neemt en geeft. IJdeltuit Het is de visualisatie van Flashbacks of a fool die mij in het bijzonder aantrok aan dit debuut: Wanneer Scot via een telefoontje van zijn moeder verneemt dat zijn oude vriend Boots is overleden weet hij zijn emoties in toom te houden. De filmmakers zetten Scot echter in zijn huis neer, voor een levensgrote foto waarop de acteur met tranende ogen in de lens kijkt. Niet alleen zijn innerlijke gevoelens worden met dit theatrale beeld gecommuniceerd, ook zijn ijdelheid wordt nog eens onderstreept. Het vermoeden rijst al snel dat er meer moet schuilen achter deze schijnbaar ijdele acteur die zich verliest in een hedonistische levensstijl en die aan oppervlakkig menselijk contact de voorkeur geeft. Het antwoord op de vraag hoe hij zo geworden is wordt langzaam onthuld in de terugblik naar zijn jeugd. Maar of Scot werkelijk anders zal zijn na zijn terugkeer, laat Walsh fijn in het midden. Muziek voor de ziel Muziek van David Bowie (Ziggy Stardust-periode voor de kenners) en in het bijzonder het nummer ‘If there is something’ van Roxy Music spelen een belangrijke rol in Flashbacks of a fool. Natuurlijk zijn herkenbare songs een dankbaar middel om een tijdsbeeld neer te zetten, Walsh geeft ze echter ook een niet geringe rol in de betekenis van de plot. Niet verwonderlijk wellicht voor een regisseur die zijn eerste stappen zette bij het maken van muziekvideo’s voor bands als INXS, Oasis en Massive Attack. Hartverscheurend is de slotsequentie waarin een citaat van de liedtekst van bovengenoemd nummer een stortvloed aan emoties losmaakt bij Ruth, gespeeld door Claire Forlani. Het geluid van de scène is weggedraaid, alleen het liedje is te horen, wat het indrukwekkende optreden van de acteurs extra benadrukt. Flashbacks of a fool is reeds uit op dvd.Flashbacks of a fool, Groot-Brittanie/2008. Regie: Baillie Walsh. Met: Daniel Craig, Emilia Fox, Claire Forlani, Harry Eden, Helen McCrory, Jodhi May, Olivia Williams. (DFW)Deze recensie verscheen ook op het filmblog van Zone 5300.
De beste van iets… het is maar een arbitraire bedoening wat mij betreft. In de laatste dagen van het jaar word je om je oren geslagen met best-of-lijstjes. Iedereen heeft de behoefte om voor zichzelf de numero uno te definiëren. Toch kan ik me goed vinden in het feit dat de Zweedse horrorfilm Let the right one in door de Nederlandse filmjournalisten dinsdag is uitgeroepen tot de beste bioscoopfilm van 2009. De tweede plaats is voor de animatiefilm UP van producent Pixar. Op de derde plek staat Slumdog Millionaire, de grote Oscarwinnaar van 2009, waarvan ik het bestaan alweer vergeten was.Om even je geheugen op te frissen: Let the right one in vertelt over een eenzame twaalfjarige jongen die gepest wordt op school. Hij vindt vriendschap bij zijn nieuwe buurmeisje, dat hem bekent bloed te moeten drinken om in leven te blijven. De film won eerder zowel de jury- als de publieksprijs op het 25e Imagine: Amsterdam Fantastic Film Festival. De jury stelde toen dat de Zweedse productie “het horrorgenre ver, ver ontsteeg en laat zien dat elke pispaaltje een vampier als vriendin zou moeten hebben”. Overigens kijk ik met veel plezier terug op Imagine dit jaar. Veel films gezien en aardig wat stukjes over geschreven.Hier een van de prachtige scènes uit Let the right one in:Vampieren zijn weer ‘hot’. Niet alleen in de bioscoop, met de Twilight-reeks en een stel andere films rondom het thema van de bloedzuigende levende doden, maar ook op televisie gaat het er heet aan toe in Vampierland, zoals in de tv-serie True Blood. (Aukje van EeuwigWeekend.nl schreef twee recensies over Twilight. Ze mag dan ook een echte fan van de boeken genoemd worden.) ‘De beste’ Nederlandse films De critici kozen Kan door huid heen van regisseuse Esther Rots als beste Nederlandse film van het jaar. Het verhaal over een vrouw die op het platteland hoopt een verkrachting te verwerken won eerder al drie prijzen op het Nederlands Filmfestival.Op de tweede plaats eindigde Nothing Personal van regisseuse Urszula Antoniak en op de derde plaats, geheel onterecht wat mij betreft, staat de verfilming die Reinout Oerlemans maakte van het boek Komt een vrouw bij de dokter van schrijver Kluun. Dat de film diverse gevoelens losmaakte, bleek uit de reacties die mijn recensie van deze film kreeg.Uit wie bestond de jury dan? vraag je je wellicht af. Nou, aan de verkiezing deden meer dan zestig filmjournalisten van onder meer alle grote landelijke dagbladen, Revu, Veronica Magazine, Tros Kompas, Film1, Vrij Nederland, het ANP, Schokkend Nieuws en de Filmkrant mee. Het was de zevende keer dat de Nederlandse critici de beste film van het jaar kozen. Eerder werden Finding Nemo (2003), Gegen die Wand (2004), Sin City (2005), Caché (2006), Das Leben der Anderen (2007) en The Dark Knight (2008) bekroond. Met de verkiezing van The Dark Knight ben ik het wederom eens, dat vond ik ook de beste film van 2008.Lees ook: De Hollywood-films van 2009 gemixed.
Dit jaar doe ik geen lijstje van wat, naar mijn mening, de beste films van dit afgelopen jaar waren. Ik ben moe van lijstjes. Daarbij heb ik veel films gezien, maar veel ook niet gezien. Gelukkig zijn er altijd liefhebbers die de moeite steken in een video-compilatie. Mensen als Kees van Dijkhuizen bijvoorbeeld. Die mixte de oogst aan – voornamelijk Amerikaanse – cinema samen in een 7 minuten durende video.
Hoewel ik een deel van de in de compilatie voorkomende films niet heb gezien, herken ik ze wel. In dit multimediale tijdperk van teasers, trailers, blogs en virals herken je al beelden van films voordat je de bioscoop binnen bent. En wat betreft de meeste films kun je het bij de trailer wel laten. Ik vind bijvoorbeeld de film Paranormal activity niet heel bijzonder; de trailer dekte volledig de lading. Concept en uitwerking waren na het zien van de trailer meteen duidelijk. En het daadwerkelijk kijken van de flick voegde weinig toe aan de vertelling. (Dat ik me evengoed prima heb vermaakt had meer te maken met het feit dat ik de film zag met een goede vriendin, dan met de film zelf.) Drag me to hell van Sam Raimi gaf mij eerder dit jaar veel meer kijkplezier. Het verhaal was ook niet bijster origineel en redelijk voorspelbaar, maar werd met veel aanstekelijk plezier uitgevoerd. Ik vind een boeiend verhaal een belangrijk bestaansrecht van een film. Al moet ik bekennen dat ik ook een film kan uitzitten omdat ik er puur op visueel niveau van geniet. Laatst zag ik bijvoorbeeld Spider-Man 3 nog eens op dvd. Werkelijk de slechtste film van de drie omdat de scenaristen het volledig verprutst hebben. Maar wie de film beziet als een reeks beelden zonder samenhang, krijgt toch een prachtig visueel palet voorgeschoteld. Voor mij als Spiderman-liefhebber des te leuk om de stripplaatjes die de filmmakers als inspiratie hebben gebruikt, te herkennen. Daarom kan ik ook genieten van een compilatievideo zoals die van Kees van Dijkhuizen. Mooie plaatjes achter elkaar geplakt zonder dat er een boeiend verhaal achter lijkt te zitten. (Een mooie metafoor voor wat Hollywood doorgaans uitbrengt.) Al schemeren hier en daar natuurlijk wel de menselijke emoties die centraal staan in de films in de reeks beelden door. Zelfs op dit basale niveau blijven die immers herkenbaar. Cinema is een visueel medium en prachtige plaatjes schieten kunnen we de filmmakers uit Hollywood wel toevertrouwen. Ook deze mix bevat enkele prachtige, overrompelende beelden. De verhalen verzinnen we er zelf wel bij. Al hoop ik van harte dat Hollywood volgend jaar zich weer wat meer concentreert op het vertellen van boeiende verhalen, want voor meeslepende epossen en interessante personages kon ik naar mijn gevoel vooral voor de (gedownloade) beeldbuis terecht. (Ik zeg: Dexter! en ook wel True Blood.)Oké, tot slot dan een paar films die mij zeker wisten te boeien dit jaar: Let the Right one in, Millennium 1: Mannen die vrouwen haten, 500 Days of Summer, Watchmen (ook zeer mooie stripplaatjes). En verder: Wristcutters, de dvd recenseerde ik dit jaar, maar hij werd al in 2006 gemaakt; en Towelhead.
Of heb er volgens jou nog eentje vergeten op te noemen?
Het is niet Mikael Blomkvist, onderzoeksjournalist bij het blad Millennium, die de hoofdrol vertolkt in Millennium 1: Mannen die vrouwen haten. Hoewel hij het voortouw neemt in het onderzoek, is het zijn tegendraadse partner, hacker Lisbeth Salander die de spotlight steelt. Salander is een van de sterkste vrouwenrollen sinds jaren.Het eerste deel van de Millennium-trilogie is reeds op dvd verschenen in een drie uur durende versie. De film is dan ook over twee schijfjes uitgesmeerd, als ware het een miniserie. Het zal de fans van de boeken alleen maar meer bekoren, want die zien immers de verfilming van hun geliefde boek het liefst zo trouw mogelijk. Maar ook ik, hoewel geen letter gelezen van Stieg Larssons-reeks, heb gefascineerd gekeken naar de wrange en cynische wereld die hij schetst in Mannen die vrouwen haten.Grimmige visie Mikael Blomkvist (Michael Nyovist), journalist en eigenaar van het blad Millennium, wordt benaderd door oud-zakenman Henrik Vanger. Veertig jaar geleden is de zestienjarige Harriët Vanger op mysterieuze wijze verdwenen en vermoedelijk vermoord. Vanger hoopt dat Blomkvist in staat is om het mysterie rondom Harriëts verdwijning op te lossen. Blomkvist schakelt de hulp in van hacker Lisbeth en samen komen ze op een bloedig spoor van vrouwenmoorden. Het gaat er ruig aan toe in Millennium 1: het expliciete geweld zal ook niet ieders kopje thee zijn. Toch is het prijzenswaardig dat regisseur Niels Arden Oplev er niet voor terugdeinst dit te tonen. Het is de eerlijke, grimmige blik op de wereld waarin deels de aantrekkingskracht van Larssons schrijfwerk schuilt. Regisseur Oplev neemt de tijd: de eerste anderhalf uur van de film bouwt hij nauwgezet het verhaal op. Pas wanneer Blomkvist en Salander elkaar voor het eerst ontmoeten komt de film in een hogere versnelling en breekt de actie los. Toch verveelt Millennium 1: Mannen die vrouwen haten geen seconde: Michael Nyovist, ook wel de Scandinavische George Clooney genoemd, weet in één blik een hele gedachtewereld te communiceren. Maar de spotlight is voor Noomi Rapace, de autodidacte theateractrice die Salander gestalte geeft. Salander is een getraumatiseerde vrouw die ondanks de mishandelingen die ze heeft ondergaan weigert een slachtoffer te zijn. Zij geeft de regie van haar leven niet snel uit handen en ‘bijt’ een ieder die haar probeert vast te ketenen. Communicatietechnologie In het onderzoek van Blomkvist en Salander speelt diverse communicatietechnologie een belangrijke rol. Voor hacker Salander zijn computers uiteraard het belangrijkste gereedschap. Ze stelt in opdracht van haar baas een heel dossier over Blomkvist samen op basis van de gegevens die ze steelt van zijn pc. Wanneer ze zich wil bevrijden van de handtastelijke voogd bij wie ze onder curatele staat, zet ze videotechnologie in. Technologie is als het ware haar wapen, maar blijkt ook een handig gereedschap voor Blomkvist. Hij vindt zijn eerste grote aanwijzing door een reeks oude foto’s van Harriët digitaal achter elkaar te plaatsen om op die manier het verleden tot leven te wekken. Maar ook ouderwetse communicatietechnieken bieden een bron van aanwijzingen: Harriëts dagboek, haar Bijbel, het krantenarchief en de administratie van het Vanger-concern bieden onmisbare gegevens. Uiteindelijk draait goed detectivewerk niet alleen om het verzamelen van gegevens, maar om welk verhaal daarmee geconstrueerd wordt. De gegevens over de verdwijning van Harriët waren, voor de slimme speurneus, immers al veertig jaar beschikbaar. Het is het analytisch vermogen van Blomkvist en het talent van Salander om codes te kraken waarmee het mysterie wordt opgelost. Hierin vullen held en heldin elkaar goed aan. En waar Blomkvist tekortschiet als actieheld, compenseert Salander dit ruimschoots met haar vechtlust. Een minpuntje aan deze eerste van drie films is het einde waarin alle eindjes nog even snel aan elkaar worden geknoopt op een Hollywoodachtige wijze waardoor de cynische blik op de wereld die centraal stond enigszins teniet wordt gedaan door de goede afloop. De erfenis van Larsson De dvd bevat interessante extra’s zoals een documentaire over de Zweed Stieg Larsson. Bijna even opmerkelijk als de Millennium-reeks zelf is het verhaal van de schrijver van de trilogie. Larsson was een journalist die schreef over extreemrechts en het antifascistische tijdschrift Expo oprichtte. Larsson overleed voordat het eerste boek naar de drukker ging en liet een succesvolle erfenis achter. De boeken zijn in 25 talen op de markt gebracht en de eerste film oogstte veel succes, deel 2 en 3 draaien vanaf januari en maart in de Nederlandse bioscopen. De vele miljoenen die Larsson daarmee heeft achtergelaten zijn voor zijn vader en broer. De vrouw met wie hij 32 het leven deelde en met wie hij niet wilde trouwen uit angst voor bedreigingen van de neonazi’s ziet er vooralsnog geen cent van terug. Dat heeft alles te maken met de Zweedse wet en het feit dat Larsson geen testament heeft opgesteld. Vol verbijstering keek ik naar pa en broer die in de documentaire vertellen niet te weten wat ze met al het geld moeten doen en deze erfenis eigenlijk maar als last zien. Kennelijk kunnen ze zelf niet bedenken dat ze er een deel van aan de weduwe van Larsson kunnen schenken. (Over Mannen die vrouwen haten gesproken. Al is die conclusie waarschijnlijk een brugje te ver.) De dood van een auteur die zelf niet kon genieten van het succes van zijn werk en wiens erfenis leed veroorzaakt: het is een droevige noot in een verder succesvol verhaal. Millennium 1: Mannen die vrouwen haten, Zweden/2009. Regie: Niels Arden Oplev. Met: Michael Nyqvist, Noomi Rapace, Lena Endre, Peter Haber. (Lumière)Deze recensie staat ook op het filmblog van Zone 5300.Lees ook: De hype rond Stieg Larssons Millennium.
De verfilming van Komt een vrouw bij de dokter wordt ongetwijfeld een kaskraker. Toch ben ik er niet erg over te spreken. De debuutfilm van Reinout Oerlemans mag dan gaan over een man die vreemdgaat terwijl zijn vrouw sterft aan kanker, veel diepgang heeft de film niet. Laat ik vooropstellen dat ik de gelijknamige bestseller van Kluun waar de film op gebaseerd is niet heb gelezen. Tijdens het kijken van de film werd ik dus niet gestoord door beelden die ik tijdens het lezen van de roman zelf had voorgesteld. Vanuit technisch oogpunt valt er weinig aan te merken op de eersteling van succesvol tv-producent Oerlemans (die voor de gelegenheid zijn baard liet staan tijdens de productie, zoals echte filmregisseurs dat doen). Het camerawerk van Lennert Hillege is stijlvol. De cast bestaat niet uit de minste acteurs: Carice van Houten, Anna Drijver, Barry Atsma en Jeroen Willems slaan zich kranig door het scenario dat het verloop van de relatie tussen Carmen (Van Houten) en Stijn (Atsma) en de ziekte van Carmen behandelt.Stijn is een notoire vreemdganger en als Carmen kanker krijgt en ernstig ziek wordt zoekt hij troost, seks of afleiding (dat is mij niet helemaal duidelijk geworden) bij Roos (Drijver).Onbeantwoorde vragen Ondanks de veelvuldig voorkomende voice-over die ons de gedachten van Stijn laat horen, wordt er eigenlijk maar verdomd weinig duidelijk van zijn motivatie. Eigenlijk zijn de beweegredenen van Stijn ook helemaal niet zo interessant. Die zoekt afleiding van zijn zieke vrouw en vreemdgaan is zijn hobby, dus wat valt er eigenlijk te raden? Interessanter is de vraag waarom Carmen besluit bij hem te blijven als ze achter zijn eerste slippertje komt. Op dat moment is ze nog niet ziek en is het stel net gaan samenwonen. Ook vraag ik me af waarom Roos het aanpapt met Stijn terwijl ze weet dat hij een doodzieke vrouw thuis heeft. Niet dat ik hier de rechtschapen christen wil uithangen, geenszins, maar een beetje onderbouwing van het handelen van de personages was wenselijk geweest. Nu zien we vooral het vreemdgaan en heel veel functioneel naakt in beeld. Lijven zonder inhoud. Oerlemans contrasteert de scènes vol lust met het ziektebeeld van Carmen en toont hoe de kanker haar meedogenloos sloopt. Deze scènes zijn aangrijpend, puur door het feit dat we zien wat deze ziekte een mens aan doet, het is alleen jammer dat we niet de kans hebben gekregen Carmen beter te leren kennen vóórdat we haar zien doodgaan. Als pamflet voor KWF Kankerbestrijding is Komt een vrouw bij de dokter zeker geslaagd. Als relatiedrama scoort de film matig. Gezien het succes van het boek en het aantal bezoekers dat de film in korte tijd zag, verwacht ik desondanks dat dit een van de best bezochte Nederlandse films van het jaar zal worden.
Het is soms erg balen dat New York niet naast de deur ligt. Op dit moment is er namelijk een retrospectief van filmmaker/kunstenaar Tim Burton te zien in the Museum of Modern Art (MoMa). Behalve schilder- en tekenwerk van deze bijzondere filmmaker, zijn er ook props te zien van zijn films. Zoals maskers van Batman Returns en het bij elkaar geraapte sm-pakje van Edward Scissorhands.
Gelukkig biedt internet in dit soort gevallen uitkomst. Behalve filmregisseur en animator/tekenaar is Burton producent en conceptueel artiest, fotograaf en schrijver van fictie. Een duizendpoot die van zijn eigen gothicachtige sprookjeswereld een niche heeft gemaakt binnen de wereld die Hollywood heet.Gelukkig biedt internet uitkomst. In dit geval was de redactie van MTV online zo vriendelijk om foto’s van de expositie online te zetten. Natuurlijk is dat niet hetzelfde als zelf met je neus tegen het glas gedrukt staan, of zelfs stiekem de oortjes van het Batman-masker aan te raken als de suppoost even niet kijkt, maar ik moet het er maar mee doen op dit moment. Toch, MoMa heeft twee video’s op hun site staan die een ieder die nieuwsgierig is naar Burtons werk een introductie geeft. In onderstaande video vertelt Burton dat hij door het zien van de expositie weer vernieuwde energie heeft gekregen; dat zijn inspiratie komt van het Duits expressionisme en de sciencefiction films van George Méliès. Opmerkelijke uitspraak is dat The Omega Man met Charlton Heston een van zijn favoriete films is! Ook vertelt hij waarom hij in zijn tijd bij Disney zwartwit gestreepte sokken droeg. Kennelijk zorgde dit design ervoor dat hij zich meer geaard en rustiger voelde. Het design komt trouwens vaak voor in de artdirection van zijn films. Vooral in Beetjejuice, een van zijn vroegere films, en de animatie The Nightmare before Christmas zien we de zwartwit-strepen veelvuldig terugkomen. De video bevat ook veel voorbeelden van Burtons tekenwerk.
De trailer van de expositie:
Nog meer zin in Burton? Een interviewer van MTV ondervroeg de kunstenaar kort. De video daarvan is hier te zien. Ook is van het retrospectief een aardig boek verschenen. De expositie loopt van 22 november tot 26 april, dus wie weet ben je rond die tijd nog in de Big Apple om fysiek de wereld van Burton binnen te wandelen.
Ditteke Mensink, die eerder een portret maakte van Vestdijk-biograaf Wim Hazeu, heeft met behulp van archiefmateriaal een film gemaakt over de eerste Zeppelintocht rond de wereld (1929). Aan boord van de Graf Zeppelin was journaliste Lady Grace die voor de Hearts-kranten de vlucht versloeg. Het verhaal wordt vanuit haar perspectief verteld.
Ik vind dat erg interessant: een filmmaker die uit archiefmateriaal een geheel nieuwe film construeert. Ze gebruikt daarbij archiefmateriaal om haar verhaal vorm te geven. De grote hoeveelheid filmmateriaal is als het ware een puzzeltje waar een verhaal in verborgen zit. Daarbij spreekt zo’n luchtschip als de zeppelin tot de verbeelding. Het doet me denken aan het geloof in industriële vooruitgang, aan spannende spionageverhalen met nazi’s, gangsters en nou ja… kennelijk heeft Mensink er ook romantische associaties bij. Wat is er ooit geworden van dit bijzondere vervoermiddel? Uit de wikipagina kan ik opmaken dat het ongeluk met de Hindenburg, die vol zat met waterstof en in de brand vloog, ervoor heeft gezorgd dat men een einde maakte aan de vluchten.
Arnoud Rijken en Michiel Snijders zijn de drijvende krachten achter productiehuis il Luster. Nu zijn de animatieproducenten aan hun eerste lange speelfilm toe.‘Animatiefilm is fenomenaal anders dan een live-action of vleesfilm zoals ik hem graag noem. Bij een speelfilm is er al een werkelijkheid, dus dan is het de vraag in hoeverre je deze gaat manipuleren. Bij animatie is er in beginsel helemaal niets. Alles moet worden bedacht. Dat brengt zoveel denkwerk met zich mee dat je vanzelf een heel nieuw universum creëert. Daarin heb je een eindeloze vrijheid, want in animatie kan alles. En dat maakt het zo interessant,’ vertelt een begeesterde Michiel Snijders, mededirecteur van il Luster Producties en animatieproducent. Sinds 1997 produceert dit, naar eigen zeggen, meest actieve productiehuis vrije kunstzinnige animaties, opdrachtfilms en tv-series. En met succes want menig animatie valt in de prijzen.
DierenSinterklaas.
Op dit moment is il Luster in de ontwikkelingsfase van DierenSinterklaas. Dit moet de eerste lange speelfilm sinds Als je begrijpt wat ik bedoel (1983) en Beertje Sebastiaan (1990) worden. Van de nieuwbakken animatie-intendant van het Filmfonds hebben de producenten subsidie gekregen om een moving storyboard, ook wel animatic genoemd, te maken. Op basis van het moving storyboard kan het project begroot en uitgedacht worden. ‘Er zijn ook andere producenten een lange speelfilm aan het ontwikkelen, maar tenzij iemand als Endemol op dit moment heel commercieel een film in China aan het maken is, zijn we de eerste als DierenSinterklaas in december 2011 uitkomt. Ik hou wel van dat wedstrijdgevoel.’
Wat doet een animatieproducent?
‘We zijn niet de studio die daadwerkelijk de animatie uitvoert. De regisseur komt met het goede idee en wij als producenten bedenken dan een concrete creatieve invulling. Wij maken de vertaalslag om van een leuk idee een realiseerbaar project te maken. Soms zoeken we de financiën erbij. In het geval van een tv-serie onderzoeken we of een omroep partner wil zijn of dat we het project met een buitenlands productiehuis kunnen coproduceren. Er komt een hoop bij een animatieproductie kijken: je moet een team samenstellen, keuzes maken over de soundtrack en de distributie regelen. Met een korte film doen we die zelf, maar bij lange films heb je daar een distributeur voor. We doen het altijd samen met de creatief, het is teamwerk.’Wat is kenmerkend aan een il Luster productie?
‘Onze projecten hebben altijd een hoge production value. Of je de film nu mooi, leuk, stom of fantastisch vindt, hij is altijd technisch in orde. Daarbij communiceert iedere film een verhaal, ook abstracte animaties zoals Barcode of Display doen hun best om begrepen te worden. Voordat we aan een abstracte animatie beginnen moet de maker altijd kunnen beargumenteren waarom de film hier begint, waarom hij daar eindigt en waarom dit het midden is.’
Barcode.
Hoekje op zolder Arnoud Rijken en Michel Snijders ontmoetten elkaar tijdens de studie Theater, film en televisiewetenschap aan de Universiteit Utrecht waar ze beide het dramaturgisch profiel volgden en filmproducties maakten. Rijken begon met il Luster toen filmmaker en animatieproducent Nico Crama, waar hij stage bij had gelopen, hem vroeg om de fakkel van de korte animatieproductie over te nemen. Snijders voegde zich al snel bij Rijken. Crama introduceerde de jonge honden bij het Filmfonds en leerde hen het vak. ‘Toen was de productie van animatie in Nederland redelijk amateuristisch: de vrouw van de animator produceerde de film bijvoorbeeld. Alles ging heel individueel. Crama was een van de weinige producenten die meerdere animators produceerde.’Animators die vers van de kunstacademie afkwamen hadden geen flauw idee met wie ze hun animatiefilm moesten gaan produceren. Rijken en Snijders zagen de mogelijkheid om het braakliggende landschap te ontginnen: ‘We hadden de ambitie om binnen vijf jaar de grootste producent van korte animatiefilms te worden. Dat hadden we eigenlijk al heel snel bereikt omdat er geen concurrentie was.’
Toch bleek de praktijk een harde leerschool. ‘We hebben het vak echt over de ruggen van onze eerste paar films geleerd,’ bekent Snijders. ‘Overigens hebben we ook projectmanagementtrainingen gevolgd en animatie masterclasses gedaan. Er was immers geen opleiding tot animatieproducent.’Het eerste kantoor van il Luster was gehuisvest in een hoekje op de zolder van filmtheater ’t Hoogt in Utrecht. Eens per twee jaar deelden ze de zolder drie maanden met de staf van het HAFF die daar al sinds het begin van het festival zijn hoofdkwartier heeft. ‘Zo hebben we het festival van dichtbij leren kennen. Arnoud en ik hebben vaak hand en spandiensten aan hen verleend. Wij keken in de lunchpauze ook naar alle inzendingen en zagen zo ontzettend veel animatiefilms. Overigens betekende die nabijheid niet dat onze films meteen ook op het festival draaiden. Het heeft 12 jaar geduurd voordat ik in de jury zat en Arnoud gast is in het programma Heartstrings.’
Hoe belangrijk is een vertoning op een animatiefestival voor jullie?
‘Door digitale media is het heel makkelijk geworden om te publiceren, maar dat garandeert nog geen publiek. Mensen moeten je films wel online kunnen vinden. Een festival als het HAFF selecteert voor je het beste wat animatie te bieden heeft. Daarbij is er door de massamedia de trend ontstaan dat mensen weer samen met gelijkgestemden een ervaring willen delen. Festivals zijn op dit moment dus een van de beste manieren om een geïnteresseerd publiek te vinden voor je korte animatiefilm.’
Je was dit jaar jurylid van de competitie studentenfilms. Welke criteria hanteer je?
‘Ik kijk naar elke film naar wat hij wil en ik probeer me te verplaatsen in de maker. Een professional moet gewoon een goede film maken, maar bij studentenfilms neem ik in de beoordeling mee dat het een eerste poging is. Ik wil graag dapperheid belonen, dat de maker die iets durft of probeert. Daarbij vind ik het belangrijk dat de filmmaker iets te melden heeft.’
Wat zijn in grote lijnen de huidige ontwikkelingen of trends in de wereld van de animatie?
‘Animatie wordt nu betaalbaar voor Europese makers, of anders gezegd: makers buiten Hollywood die iets anders maken dan de publieksvriendelijke film zoals Disney of Pixar die al jaren produceren. Er ontstaat een soort van arthouse-genre. Denk maar aan films als Waltz with Bashir (Ari Folman, 2008) en Persepolis (Vincent Paronnaud en Marjane Satrapi, 2007).
En in Nederland?
‘Professionals uit andere filmhoeken gaan zich ook met animatie bezighouden. Submarine bijvoorbeeld, een mediabedrijf dat documentaires, speelfilms, games en dus ook animaties maakt. Ik juich dat toe omdat het goed voor de sector is, tegelijkertijd ben ik heel voorzichtig omdat ik weet dat animatie produceren een heel moeilijk vak is.’
Dit artikel is gepubliceerd in VPRO Gids#44.Lees ook:
Eventjes wat kort filmnieuws, dan hebben we dat ook weer gehad deze week. Dit keer twee berichtjes over Nederlandse producties: Sonny Boy en Win/Win. De grote vraag bij die laatste film is natuurlijk: houdt Halina Reijn het netjes?
