Finished the first hour of Zack Snyder’s Justice League. Time for a coffee break.
I’ve never been Zack Snyder’s biggest fan, but I do appreciate I director having a clear vision, so that’s why I am happy he got to finish this movie on his own terms. Besides, it’s a fast improvement on the theatrical version which was half baked.
Zack Snyder’s Justice League is probably the last epic superhero movie we’re going to see for a long time, since most of Marvel’s heroes have moved to the ‘small’ screen and since it’s clear that the executives at Warner Bros. don’t really know what to do with all the wonderful intellectual properties they own. Well, maybe they should let the directors do their job and don’t interfere with what they don’t understand.
Anyway, if this IS the last epic superhero movie, I’m totally fine with that. I think the audience is moving on. At least this guy is.
Although I don’t think I’ll ever get bored of watching the wonderful Gal Gadot play Wonder Woman.
Soms wil ik jullie gewoon een paar mooie illustraties laten zien die ik in de bladen tegenkom. In de VPRO gids staat de rubriek KIJKEN waarin mensen uit de media aan het woord komen over hun kijkgedrag. Bij deze korte interviews staat altijd een mooie illustratie.
Dit keer van Mireille Schaap en Gees Voorhees. Mooie tekeningen van Wonder Woman met Twin Peaks en Clueless. Voorhees tekende Jennifer Hoffman in een patatje met.
Wonder Woman, de eerste superheldenfilm van DC Comics met een vrouw in de hoofdrol, draait vanaf 8 juni in de Nederlandse bioscopen. Wonder Woman is onderhoudend, maar geen hoogvlieger.
Voor we beginnen: Wonder Woman is natuurlijk niet de eerste superheldin die centraal staat in een film. Dat was Helen Slaters Supergirl uit 1984. Later kwamen daar nog verfilmingen van Catwoman en Elektra bij, hoewel je van die laatste twee kunt zeggen dat het geen superhelden zijn. Al deze drie films zijn overigens geflopt.
Sinds ik vorig jaar bij Met het oog op morgenmocht spreken over het VN ere-ambassadeurschap van Wonder Woman en Lynda Carter en Gal Gadot, de actrices die haar succesvol gestalte gaven, een krachtig pleidooi voor Wonder Woman zag houden, heeft deze stripheldin mijn hart een beetje gestolen.
Wonder Woman werd in 1941 bedacht door psycholoog William Moulton Marston (1893 –1947), ook wel bekend als Charles Moulton. Hij baseerde het personage op zijn vrouw Elizabeth Holloway Marston en zijn geliefde Olive Byrne.
Was het maar waar…!
Onderwerping
Marston zag vrouwen als superieure wezens en dacht dat als mannen zich aan hen zouden onderwerpen, de wereld een betere plek zou zijn. In de strip rond Wonder Woman kon hij veel van zijn ideeën kwijt. De verhalen die Moulton schreef bevatten opvallend veel bondage-elementen: Wonder Woman en de vijanden die ze bestrijdt worden vaak vastgebonden. Fysieke en mentale overgave is een terugkerend thema in die verhalen. Deze thema’s kwamen voort uit zijn eigen filosofieën.
Wonder Womans lasso is een van de belangrijkste wapens: wie daarmee wordt vastgehouden kan alleen nog maar de waarheid spreken. Ook kan de lasso iemands geheugen herstellen en illusies doorbreken en heeft de ‘lasso van de waarheid’ een beschermende functie. Met haar onverwoestbare armbanden kan Wonder Woman kogels en andere projectielen afweren.
Feministisch?
De film is al een tijdje uit in de VS, en daar zijn critici en fans erg enthousiast over de film geregisseerd door Patty Jenkins. Het feit dat de eerste serieuze vrouwelijke superheld centraal staat en dat de film geregisseerd is door een vrouw, maakt dat de feministes al erg blij zijn met deze film.
Toch vind ik het een beetje onzinnig om te stellen dat alleen een vrouwelijke regisseur een film met een vrouw in de hoofdrol goed kan regisseren. Overigens is het tegenovergestelde ook waar: een vrouw kan prima een film maken met mannen in de hoofdrol. Dat de filmmaatschappij voor Jenkins heeft gekozen, zal wel een soort van lippendienst naar de feministen toe zijn geweest.
Filmjournalist Floortje Smit legt in de VolkskrantWonder Woman langs de feministische meetlat en schreef een boeiend stuk waar ik me volledig bij aansluit.
Laat ik eerlijk zijn: als superheldenfilm is Wonder Woman heel onderhoudend, maar het is zeker geen hoogvlieger. Een feministisch manifest is het al helemaal niet, maar misschien moeten we de film ook daar niet op beoordelen.
Laat ik vooropstellen: dit is de eerste film sinds jaren van DC Comics die de moeite van het kijken waard is. Dat komt waarschijnlijk omdat Zack Snyder slechts een van de schrijvers van het verhaal was en niet aan het roer van dit project stond. In tegenstelling tot Zacks paranoïde en cynische superheldenfilms heeft Wonder Woman een positieve boodschap, namelijk dat liefde alles overwint.
Diana (Gal Gadot) is een prinses van de Amazones. Ze woont op een verborgen, paradijselijk eiland waar deze onsterfelijke vrouwen samen leven en trainen tot de dag dat de God van de Oorlog weer terugkeert. Een Amerikaanse spion genaamd Steve Trevor (Chris Pine) crasht op het strand van het eiland. Hij is de eerste man die Diana ziet. Steve komt met een verontrustende boodschap over een enorm conflict dat in de buitenwereld gaande is, namelijk een grote oorlog, die later de geschiedenis boeken in zal gaan als de Eerste Wereldoorlog. In haar overtuiging dat ze deze dreiging kan stoppen, besluit Diana haar eiland te verlaten. Vechtend in een allesvernietigende oorlog, zal Diana als Wonder Woman haar volledige krachten en haar ware lot ontdekken.
Verse blik
In de film komt Diana op de Westerse mannen als nogal naïef over, maar ze biedt als iemand afkomstig van een andere cultuur juist een frisse kijk op de Westerse. Ze vindt het gek dat het Britse parlement uit alleen mannen bestaat die ook nog eens door elkaar praten. Ze snapt ook niet waarom een vrouw vrijwillig een korset zou dragen om haar buik plat te drukken. Twee legitieme opmerkingen die nu nog steeds gelden. Hoe serieus worden vrouwen tegenwoordig in de politiek of het bedrijfsleven genomen? Zijn we eindelijk zover om de seksen als gelijkwaardig te zien en te behandelen? En waarom moeten vrouwen nog steeds voldoen aan een onhaalbaar en dom schoonheidsideaal?
Trump en co.
Als blijkt dat de Britse regering in aanloop tot een wapenstilstand met de Duitsers besluiten even geen actie te ondernemen, wat tot gevolg heeft dat er nog duizenden onschuldige slachtoffers zullen vallen, is Diana oprecht boos. Hoe durven ze die keuze te maken? Hoe durven ze het leven van anderen onder zichzelf te stellen? Schamen de heren politici zich dan niet? Nee, en hun kinderen sturen ze niet naar het front. Ze gaan er zelf ook niet kijken. Wederom goede vragen die we allemaal aan onze huidige machthebbers mogen stellen. Oorlog is immers goed voor de economie en wordt zelden voor andere reden gevoerd. En de mannen die hun zakken vullen, blijven er ver van weg. Kanonnenvlees, dat zijn de kinderen van de lage inkomens. Dat was vroeger zo en is nu nog steeds zo.
Deze thema’s worden verder niet veel meer uitgewerkt, alleen aangestipt. Ze stemmen tot nadenken. Waarom is onze samenleving zoals die is en waar is er ruimte voor verbetering. Het antwoord op die tweede vraag: die ruimte moeten we met zijn allen creëren. In dat opzicht mogen we best de lessen uit dit soort films en de strips van Wonder Woman en andere superhelden eens serieus bekijken.
Miss Israël
Er valt veel te genieten aan Wonder Woman. De toon is luchtig en de bad guys spreken Engels met een lekker dik Duitsaccent. Lekker ouderwets filmvermaak dat doet denken aan de filmreeks Indiana Jones. Gal Gadot, voormalig Miss Israël, is een goede actrice en bloedmooi. Dat ze zeer aantrekkelijk is, merken de mannelijke personages meermalen op. Ook dat ze verbaasd zijn dat een vrouw zo goed kan vechten. Chris Pine acteert ook prima, maar er zijn ook enkele acteurs die flink de plank misslaan. Zo is er de Spaanse Elena Anaya die Dr. Maru gestalte geeft. Maru is een geleerde in dienst van de Duitser die een verschrikkelijk gifgas probeert te ontwikkelen. Ze is niet alleen een matig en onderontwikkeld personage, het niet-overtuigende spel van Anaya zou niet misstaan in een aflevering van Bassie en Adriaan.
Jenkins trakteert de toeschouwer op veel slow motion beelden van de vrouwen in actie. Ze maakt van het filmbeeld een soort bewegende strip. Helaas vallen op die momenten soms wel op dat het budget voor de special effects wat laag is.
In Wonder Woman is het eindgevecht met de big bad, de God van de Oorlog, behoorlijk grotesk. Zo’n climax lijkt noodzakelijk kwaad in superheldenfilms, en daarom is het jammer dat men niet meer van de standaardformule van dit genre is afgeweken.
Kortom: moet je Wonder Woman nu kijken of niet? Ja, want hoe meer deze film opbrengt, hoe eerder Hollywood geneigd is om meer superheldinnen de hoofdrol te geven. Ook vermaak je je aardig met deze tweeënhalf uur durende film. Maar in vergelijking tot heel goede superheldenfilms als Spider-Man 2, X-Men 2, en The Dark Knight, scoort Wonder Woman niet erg hoog.
Wonder Woman vind ik op zich een prima keuze voor deze functie:
1. Ze is een van de bekendste vrouwelijke superhelden. Samen met Superman en Batman vormt ze het fundament van DC Comics. Deze drie superhelden zijn culture iconen die over de hele wereld bekend zijn.
2. In de verhalen is ze ook een symbool voor vrouwenemancipatie en gender gelijkheid.
3. Superhelden zijn op dit moment onwijs populair. Dus als een organisatie als de VN, die toch een beetje een stoffig imago heeft, aansluiting zoekt bij jongeren bijvoorbeeld, dan is een superheld een prima keuze hiervoor.
4. Recent gaf schrijver Greg Rucka toe dat Wonder Woman ‘queer’ is in de zin dat ze romantische en seksuele relaties heeft met zowel mannen als vrouwen. Dat laatste is ook niet zo gek, want ze woont op een paradijselijk eiland met alleen maar vrouwen, ook wel Amazones genoemd. Ze is dus niet alleen een symbool voor vrouwenemanicaptie, ze is ook een van de weinige biseksuele superhelden.
Biseksueel
Rucka legt in een recent interview uit dat de Amazones eigenlijk de term hetero- en homoseksueel niet kennen in hun maatschappij:
‘It’s supposed to be paradise. You’re supposed to be able to live happily. You’re supposed to be able — in a context where one can live happily, and part of what an individual needs for that happiness is to have a partner — to have a fulfilling, romantic and sexual relationship. And the only options are women.
But an Amazon doesn’t look at another Amazon and say, “You’re gay.” They don’t. The concept doesn’t exist.
Now, are we saying Diana has been in love and had relationships with other women? As Nicola and I approach it, the answer is obviously yes.’
Op dit interview kwam wel wat commentaar, want hoewel men blij is dat Wonder Womans queerness eens genoemd wordt, vindt bijvoorbeeld Elle Collins van ComicbookAlliance.com dat dit explicieter in de verhalen getoond mag worden:
‘But what’s odd in that interview is how dedicated Rucka is to the idea that Wonder Woman’s queerness, which he acknowledges as inherent and obvious, need never be directly stated in a comic book.’
Dat hoeft niet per se een coming out scène te zijn, maar in plaats van dat Wonder Woman een kus op de wang krijgt kan zoiets ook explicieter.
‘Or what about a story where Wonder Woman protects a queer couple from anti-queer violence? It must have been weird for Diana to come from where she did and realize how differently same-sex relationships are viewed in “Man’s World.” If you’re going to have a queer Wonder Woman, why wouldn’t you want to tell a story as moving as that? A story where it makes sense for Wonder Woman to say to another queer character, and by extension every queer reader, “I am no different from you. I have loved women as well as men. No one should hold that against either of us.”
Daar snijdt Collins een interessant punt aan. In het huidige klimaat van homohaat kan het geen kwaad als dit soort scènes meer in comics voorkomen. Als je als uitgeverij iets zegt over de seksuele geaardheid van een personage, moet dat niet alleen in interviews gebeuren, maar ook in de strips zelf, want die zijn canoniek.
Fictieve helden
Wonder Woman is niet het eerste fictieve personage dat deze eretitel krijgt. In 2009 was Tinkerbell de ambassadeur van het Groen en Winny the Pooh was de ambassadeur van de vriendschap in 1998. TinkerBells benoeming kwam tot stand in samenwerking met de Verenigde Naties om, in aanloop naar de klimaatconferentie in Kopenhagen, op speelse wijze het milieu bij jong en oud onder de aandacht te brengen.
Fictieve personages gebruiken heeft zo zijn voordelen: iedereen kent deze culturele iconen en in tegenstelling tot echte mensen kunnen ze niet zo maar iets verkeerds zeggen of doen. Een Angelina Jolie kan opeens scheiden van haar man bijvoorbeeld en dat vinden sommige mensen niet zo netjes staan.
Het nadeel is wel: je kunt ze moeilijk ergens een speech laten houden en zijn dus vooral inzetbaar op sociale media.
‘So why not pick a representative who might have some personal thoughts and feelings about the treatment of women in the world, rather than a 75-year-old scribble? Surely the 20 million victims of female genital mutilation in Nigeria, for example, deserve a spokesperson who can actually, y’know, speak.’
Lytton wijst terecht op het feit dat de Verenigde Naties een organisatie is die gerund wordt door mannen en dat in de hogere functies die aangenomen werden in 2015 negen van de tien mensen mannen waren. Oeps. Daarna vervolgt ze nog een lijstje van vrouwen die beter zouden zijn als ere-ambassadeur dan een fictief personage.
75 jaar Wonder Woman
Vrijdag 21 oktober is trouwens tevens de 75ste verjaardag van Wonder Woman. In 1941 werd ze bedacht door psycholoog William Moulton Marston (1893 –1947), ook wel bekend als Charles Moulton. Hij baseerde het personage op zijn vrouw Elizabeth Holloway Marston en zijn geliefde Olive Byrne.
Wonder Woman is Diana, in de oorspronkelijke versie is ze prinses van de Amazonen uit de Griekse mythologie. Haar moeder is de Amazonekoningin Hippolyta. Ze kreeg van de Olympische Goden verschillende bovenmenselijke krachten en wapens. Ze is supersterk en kan zich staande houden tegen Superman.
Haar lasso is een van de belangrijkste wapens: wie daarmee wordt vastgehouden kan alleen nog maar de waarheid spreken. Ook kan de lasso iemands geheugen herstellen en illusies doorbreken en heeft de ‘lasso van de waarheid’ een beschermende functie. Met haar onverwoestbare armbanden kan Wonder Woman kogels en andere projectielen afweren.
Wonder Woman debuteerde in All Star Comics #8 (coverdatum Dec 1941). De verhalen die Moulton schreef bevatten opvallend veel bondage-elementen: Wonder Woman en de vijanden die ze bestrijdt worden vaak vastgebonden. Fysieke en mentale overgave is een terugkerend thema in die verhalen. Deze thema’s kwamen voort uit zijn eigen filosofieën. In de loop der jaren is er aardig wat aan Wonder Woman gesleuteld. Iets wat goed naar voren komt in deze video:
Batman v Superman: Dawn of Justice is een groteske mislukking. Toegegeven: na Man of Steel (VS, 2013) waren mijn verwachtingen al redelijk laaggespannen, maar toch is regisseur Zack Snyder erin geslaagd teleur te stellen.
Batman v Superman is zo mogelijk nog bombastischer dan zijn voorganger. Daarbij heeft het droge en humorloze scenario van Chris Terrio en David S. Goyer een gebrek aan logica dat alleen door een dronken tienjarige gevolgd zou kunnen worden. Misschien is die tienjarige ook wel de doelgroep van deze film gebaseerd op de uitgaven van DC Comics. Wie is het sterkst, is immers een klassieke vraag die vooral gesteld wordt door kinderen wanneer twee superhelden het tegen elkaar opnemen. Als helden met elkaar slaags raken, vindt die confrontatie meestal plaats in de eerste akte van het verhaal. Vervolgens worden ze daarna vrienden en werken ze samen. Nu hebben Snyder & co. bijna een hele film aan die confrontatie opgehangen. Op zich heeft de vraag hoe een normale sterveling zich staande zou kunnen houden tegen Superman (Henry Cavill) ook wel potentie en komt Batman (Ben Affleck) in de confrontatie met enkele aardige verrassingen.
Stripklassieker
De makers hebben wat mosterd gehaald uit Frank Millers The Dark Knight Returnsen de comicfans zullen zeker enkele iconografische beelden uit die strip herkennen. Jammer dat niet gewoon het verhaal van The Dark Knight Returns is gebruikt, want dat klassieke epos krijgt waarschijnlijk een Shakespeariaanse kwaliteit toebedeeld door iedereen die dit stripverhaal na Batman v Superman voor het eerst leest. (Overigens is van deze strip wel een tweedelige animatiefilm gemaakt, getiteld Batman: The Dark Knight Returns.)
Batman versus Suup uit The Dark Knight Returns. Illustratie: Frank Miller
Voor de DC Comics-liefhebber zitten er in Batman v Superman ook wat verwijzingen naar andere personages uit dat universum, maar van echte world building zoals bij de films van Marvel is nog niet echt sprake. Als the Flash even kort opduikt in een verder vage sequentie die verwijst naar de films die komen gaan, is dat niet dezelfde acteur als uit de televisieserie. Een gemiste kans.
En waarom raken Batfleck en Superman slaags met elkaar? We leven in een wereld waarin een almachtige held als Superman eerder als potentiële bedreiging voor onze veiligheid wordt gezien dan als iemand die deze veiligheid handhaaft. De confrontatie tussen Superman en enkele van zijn planeetgenoten in Man of Steel heeft nogal wat ravage en onschuldige slachtoffers veroorzaakt, dus dat de Amerikaanse senaat wel eens wil weten of die Superman ook bereid is zich aan de regels te houden, is een vraag die goed aansluit bij het huidige tijdsgewricht waarin paranoïde gevoelens de boventoon voeren. Ook Batman neemt Superman het een en ander kwalijk en maakt zich klaar voor het moment dat dit buitenaardse wezen zich tegen ons keert. Zelf heeft Batman overigens de status van vigilante en schiet de politie van Gotham net zo snel op The Bat als op de misdadigers die hij probeert te bestrijden.
Daddy issues
Ook Lex Luthor vertrouwt de goddelijke Superman niet. Dat heeft alles te maken met zijn slechte jeugd waarin God hem niet redde van een gewelddadige vader. Of zoiets. Ergens tussen sequenties vol met testosterongevuld geweld heeft Luthor het daar even over om zijn motivaties duidelijk te maken, maar het lukt Jesse Eisenberg nauwelijks om boven de herrie van instortende gebouwen en de soundtrack van Hans Zimmer en Junkie XL uit te komen. Neem oordopjes mee als je naar de bioscoop gaat, want alles in deze film heeft een gehalte van 120 procent, ook het geluidsvolume.
Net als in Man of Steel sneuvelt er heel veel vastgoed in Metropolis en Gotham City (de twee megagrote steden blijken trouwens naast elkaar te liggen in dit filmuniversum). Het grote verschil is dat er nu telkens in de dialogen wordt verteld dat het gevecht wel net plaatsvindt op een plek waar niemand zich bevindt, want het grote commentaar op de vorige film was dat Superman in dichtbevolkte gebieden slaags raakte met zijn vijanden en er veel onschuldige slachtoffers vielen. Die disclaimers zijn soms onbedoeld grappig, zoals de reporter van CNN die roept dat het gevecht in het zakendistrict gelukkig na werktijd plaatsvindt, want dan is iedereen al naar huis. Ondergetekende wilde op dat moment ook heel graag naar huis, maar toen dook Wonder Woman (Gal Gadot) op om de twee mannen te helpen met een nóg veel grotere bedreiging die in de tweede climax van de film opduikt.
Overigens krijgt Wonder Woman wel heel weinig screentijd in een film die met tweeëneenhalf uur al eigenlijk veel te lang is.
Wonder Woman.
Natuurlijk was ik van tevoren heel benieuwd naar hoe Affleck het ervan af zou brengen als Batman. Eerder gaf hij gestalte aan de superhelden Daredevil en zette hij in Hollywoodland overtuigend George Reeves neer, de getormenteerde acteur die in de jaren vijftig Superman op televisie speelde. Eigenlijk doet hij het heel goed als Batman: Affleck zet een gedreven Bruce Wayne neer, is een overtuigende vechtmachine en het Batkostuum staat hem ook goed. Jammer dat Bruce Wayne van zulke ondoordachte keuzes maakt omdat het scenario nu eenmaal eist dat hij en Suup met elkaar gaan knokken.
Why so serious Batfleck?
Ook het spel van Cavill, Amy Adams, Holly Hunter, Eisenberg en Gadot is goed, maar ze krijgen te weinig momenten om het geheel wat menselijkheid mee te geven. Daarbij zijn de dialogen die ze uitspreken zo clichématig en dermate serieus van toon, dat alle mogelijke emotie doodslaat.
Batman v Superman: Dawn of Justice neemt zichzelf veel te serieus, duurt te lang, is te luidruchtig, probeert teveel en zegt daardoor eigenlijk te weinig. Dit soort films geven superheldencomics een slechte reputatie. Mag Zack Snyder nu eindelijk met pensioen, want zijn volgende bombastische exercitie in dit genre vrees ik niet te overleven.
Distributie Warner Bros.. Release BE 23 maart, NL 24 maart 2016.
