Het EYE in Amsterdam toont met David Cronenberg – The Exhibition de fantastische voorwerpen uit de films van de Canadese horrorregisseur.
The Fly was de eerste film van David Cronenberg die ik zag. Waarschijnlijk op BBC tijdens een verloren vrijdagavond. Nieuwsgierig naar de omschrijving in de gids zette ik de televisie aan en zag iets ongelooflijks: de jonge wetenschapper Seth Brundle (Jeff Goldblum) staat op het punt om een teleportatiemachine uit te vinden. Hij gebruikt zichzelf als testobject. Tijdens de eerste test vliegt een klein lullig vliegje met hem mee de Telepod in, waardoor bij het rematerialiseren Brundles DNA en dat van de vlieg worden samengevoegd.
Dat heeft in eerste instantie alleen maar voordelen voor de wetenschapper: hij voelt zich vitaler dan ooit, wat zich uit in urenlange sekssessies met zijn nieuwe vriendin (Geena Davis). Al snel blijkt echter dat er iets mis is: Brundle verandert langzaam in een mensgrote vlieg en wordt een monsterlijke verschijning. Naast de beeldschone Davis is het inderdaad Beaty & The Beast, maar dit beest is in staat verschrikkelijk zuur over je uit te kotsen dat alles zo’n beetje wegvreet. Op een zelfde soort manier eet hij ook. Geen datingmateriaal dus.
Nasty but fascinating
Een kotsende Brundle-vlieg, dat soort beelden blijven je bij en geldt voor veel meer shots uit David Cronenbergs-films. Wat dacht je bijvoorbeeld van James Woods die een videoband in een gleuf in zijn buik propt en daar ook nog eens een pistool in bewaart? Of mensen die een gameconsole aan hun lijf koppelen. Handig hoor, zo’n usb-opening onder in je rug. En dit zijn nog enkele van de mildere beelden die me voor de geest staan. In Scanners ontploffen hoofden en in Naked Lunch neemt de hoofdrolspeler opdrachten aan van een typemachine die uit een anusopening in z’n hoofd praat. (En als je nu denkt: goh, dat lijkt m’n baas wel, weet je dat het tijd is ontslag te nemen.) In meerdere van Cronenbergs films glippen allerlei enge slijmerige creaturen door het beeld. De Canadese regisseur wordt niet voor niets the King of Venereal Horror genoemd.
Deze zomer biedt Eye de kans om (opnieuw) kennis te maken met zijn gehele oeuvre, want het filminstituut vertoont alle achttien speelfilms van Cronenberg en zijn korte films. Dit alles is in het kader van David Cronenberg – The Exhibition die vanaf zondag 22 juni tot en met 14 september te zien is. Vrijdag bezocht ik samen met andere pers de tentoonstelling en die is zeer de moeite van het bezoeken waard.
David Cronenberg – The Exhibition verkent de wereld van Cronenberg via het hoofdthema uit zijn films: de fysieke en psychologische transformatie van zijn personages. De tentoonstelling is onderverdeeld in drie hoofdstukken die de chronologische en thematische ontwikkeling van Cronenbergs oeuvre volgen. Van zijn vroege fascinatie met de binnenwereld van lichaam en geest, zoals verlangens, drijfveren en oncontroleerbare machten, tot een verkenning van de buitenwereld die deze krachten mede vormgeeft.
Hoogtepunten uit de tentoonstelling zijn belangrijke voorwerpen en attributen uit de films, waaronder props, foto’s, audiovisuele fragmenten, artwork en setdesign. Je ziet er de helm van Videodrome (1983), de spelconsoles van eXistenZ (1999), de chirurgische instrumenten van Dead Ringers (1988), de been-braces van Crash (1996), de schrijfmachines van Naked Lunch (1991) en de Telepod van The Fly (1986). Ook zijn van The Fly storyboards te zien en dit prachtige overzicht van Brundles transformatie:
De props zijn zodanig opgesteld dat de expositie er eentje over archeologische ontdekkingen lijkt. Het mooie aan dit soort exposities vind ik, dat fictieve elementen opeens tastbare objecten worden. Alsof ze uit een droomwereld naar onze realiteit zijn getransporteerd. Je kunt ze van heel dicht bij bekijken en eromheen lopen. Dat is een aparte ervaring, om een rond de Telepod te kunnen lopen. Je kunt je bijna voorstellen dat je als Brundle in zo’n pod gaat zitten om jezelf te teleporteren. Wel oppassen dat er geen vliegjes mee naar binnenkomen.
Filmprogramma
Het filmprogramma rond de expositie schetst in drie thema’s een beeld van Cronenbergs visie op de invloed van technologie en wetenschap op de wisselwerking tussen lichaam en geest. In het eerste blok (22 juni tot 20 juli) toont EYE films waarin Cronenberg wetenschappers opvoert die zich buiten het wetenschappelijk discours begeven en proberen om via onorthodoxe theorieën en praktijken de mens verder te brengen, maar daarin zonder uitzondering falen. Belangrijke werken zijn Shivers (1975), The Fly (1986) en Dead Ringers (1988). In het tweede blok (20 juli – 17 augustus) toont EYE films waarin de mens de materialiteit van het lichaam moet herkennen en accepteren in plaats van te vrezen, ontkennen of idealiseren. Hierin nemen The Brood (1979), Naked Lunch (1991) en A History of Violence (2005) een significante plaats in. Ten slotte verkennen de films uit het derde blok (17 augustus – 14 september) de omgang van Cronenberg met technologie, die onze omgeving en onszelf (mentaal en fysiek) verandert, waardoor onze perceptie van de realiteit verandert.
Mocht je me deze zomer zoeken, dan zit ik dus in EYE.
Check ook dit interview op de site van Schokkend Nieuws dat Barend de Voogd afnam met de filmmeester.