Even een archieffoto die ik maakte van Stripdagen Haarlem in 2018. Het thema was toen De maakbare mens: 200 jaar Frankenstein, en dat kun je goed aan deze vitrine vol met comics zien. Het monster van Frankenstein treedt in de verhalen op of er wordt naar hem verwezen. Dit vond ik toen de leukste expositie.
Voor mij was het toen sowieso een mooi stripfestival: ik interviewde stripmakers in een talkshow en signeerde mijn boek Mijn vriend Spider-Man in de stand van uitgeverij SubQ.
Op dit moment ben ik teksten van mijn nieuwe boek over het verzamelen van comics en strips aan het redigeren en daarvoor check ik oude foto’s en video-opnames van die Haarlem-editie.
Over vloggen als extern geheugen heb ik wel vaker geschreven en ook nu weer lukt het me dankzij oude opnames terug te gaan naar het gevoel dat ik toen had. Video is een handige tool bij het schrijven en vooral bij het herschrijven van teksten.
Een tijdje geleden kreeg ik een mailtje van Jasper Koning, een journalist die onder andere bij VPRO’s Tegenlicht werkt. Jasper kent deze rubriek en is begonnen met het herlezen van Amazing Spider-Man. Dat moet toch een hoop leesgenot opleveren. Er viel hem echter iets aparts op:
‘Het viel me ineens op hoe vergeetachtig Spidey is. Met name bij Kingpin lijkt hij regelmatig te vergeten hoe snel die grote criminele baas is. Toen ik dat zag, bleek dat Spidey van anderen ook vaak vergeet hoe snel ze zijn. Handig trucje natuurlijk om Spidey af en toe eerst in de problemen te helpen, zodat ie er later weer uit kan komen, maar vond het wel geinig.’
En gelijk heeft hij, kijk maar eens naar deze paar voorbeelden (er zijn er nog veel meer!)
In strijd met Kingpin. Prachtige prent van John Romita Sr. trouwens.Tegen de Rocket Racer. Illustratie: Ross Andru.
Continuïteit
Bij Marvel Comics gold vroeger de regel: iedere comic is iemands eerste. Daar werd mee bedoeld dat je altijd de dingen zo duidelijk mogelijk moest maken, zoals de krachten van een tegenstander. Bij de Kingpin, alias Wilson Fisk, wordt altijd verwezen naar het feit dat hij er als een dikke vent uitziet, maar dat dit schijn is: hij is een en al gespierde massa. En daarbij beweegt hij dus heel snel. Schrijf dat maar even ergens op, voor het geval je het vergeet.
Bovenstaande regel is ook bedacht zodat mensen de doorlopende verhaallijnen makkelijk kunnen volgen. Vandaar dat de personages vaak terugdenken wat er de aflevering ervoor is gebeurd. Fijn als je dat vorige deeltje niet gelezen hebt, maar een vervelende herhaling voor wie de afleveringen achter elkaar leest.
Ik weet niet of Jasper inmiddels weer gestopt is met het lezen van de Spider-Man-reeks, maar ik dank hem in ieder geval hartelijk voor zijn mailtje, want dit soort observaties zijn altijd leuk om te lezen.
Sinds het moment dat je met je mobieltje redelijke foto’s kon maken, ben ik begonnen met geregeld momenten vast te leggen als geheugensteuntje. Hoe vaak vergeten we die leuke kleine momenten in het leven immers niet? Een archief vol met visuele representaties van die momenten moest soelaas bieden. Of in ieder geval fungeren als een duidelijke geheugensteun.
Vorige week ben ik voorzichtig begonnen met beelden op mijn fotoblog Daily Webhead te plaatsen van voor de tijd dat ik met dit blog begon en dagelijks voor online publicatie een foto maakte.
Batsymbool
De eerste foto’s zijn van lage kwaliteit. Toch hebben die korrelige Nokia plaatjes zo een eigen charme, vind ik.
Al snel stuitte ik op een dilemma: van lang niet alle foto’s weet ik de context nog. Van de foto van wijnvlekken op een tafelblad, weet ik bijvoorbeeld niet meer met wie ik uit was die avond. Een visueel geheugen heeft dus zo z’n beperkingen, want nu blijken het soms plaatjes zonder context te zijn. En zonder context staan de plaatjes los van hun betekenis. Alsof het visueel geheugen aan dementie lijdt.
Van een deel van de foto’s weet ik niet meer wanneer ik ze genomen heb en kan ik niet meer via oude agenda’s of eventuele dagboekfragmenten achterhalen wat ze moeten voorstellen. Dat krijg je ervan als je via bluetooth een hele reeks foto’s in een keer binnenhaalt en al die foto’s de datum krijgen van het moment dat je ze op de harde schijf zet.
Een ander probleem: hou ik rekening met privacy? Ik heb genoeg foto’s van vrienden en toenmalige vriendinnetjes, maar bij het nemen ervan natuurlijk niet gevraagd of ik ze op een online platform mag publiceren. Ga ik voor volledigheid van het verhaal of voor privacy van de geportretteerde? Waarschijnlijk voor het laatste.
Gisteren was ik in Oosterhout om de gezellige Eppo kerstborrel bij te wonen. Die was eind van de middag. Ervoor sprak ik met blogvriend Peter de Kock in café De Beurs over vergeten boeken.
Ons warmend bij de open haard vertelde ik Peter dat ik als tiener ooit Zen en de kunst van het motoronderhoud las, maar dat ik me vrijwel niets meer van de inhoud van het boek kan herinneren. Peter bekende dat hij ooit in het boek was begonnen, maar het niet boeiend genoeg vond om uit te lezen. Wel herkende hij het niet kunnen herinneren van boeken. ‘Ik heb een kast vol boeken, en ik weet niet meer wat daar allemaal in staat.’
Gek is dat eigenlijk, dat je helemaal in een boek of strip kunt opgaan maar dat je er jaren later weinig tot niets meer van kan herinneren. Titels weet ik meestal nog wel en soms ook nog wel de strekking, maar vaak ook niet. Of je herinnert je flarden maar je weet niet meer waarvan. Op een gegeven moment heb je zoveel gelezen, dat alle verhalen, scènes, momenten, gebeurtenissen en personages een grote brei in je hoofd vormen.
Is daar iets tegen te doen? Je kunt natuurlijk nauwgezet bijhouden wat je leest en noteren waar dat boek of die strip over gaat. Of kort noteren wat je ervan vond. Ik lees zoveel strips en comics dat een dergelijke opdracht potentieel veel tijd zou vergen. Ik probeer veel op mijn blog bij te houden. Wat ik meemaak, wat ik lees en zie. Maar alles bijhouden is ondoenlijk.
Hoe doe jij dat eigenlijk? Hou jij bij wat je leest en zo ja: hoe? Of vind je het geen probleem dat alles wat je leest, langzaam vervaagt?
Ardalén van de Spaanse stripauteur Miguelanxo Prado is een poëtische striproman die je eigenlijk heel langzaam moet lezen. De prachtige illustraties van Prado, die architectuur studeerde, romans schreef en schilderde voordat hij aan strips begon, zijn een lust voor het oog en alleen daarom al de aanschaf waard.
Ardalén gaat over Sabela Rego Llamas die op zoek is naar informatie over haar grootvader. Dit zwarte schaap van de familie verliet in de jaren vijftig Spanje om zijn geluk te beproeven in Cuba. Sabela reist af naar zijn geboortedorp in de hoop sporen van hem terug te vinden. Daar ontmoet ze Fidel die zegt nog met haar grootvader gevaren te hebben. Maar Fidels geheugen is slecht en zeer onbetrouwbaar. Bovendien ziet hij ze af en toe letterlijk vliegen: walvissen die boven het bos uitvliegen. Dat niet alleen: Fidel wordt ook geregeld bezocht door spoken uit het verleden. Wat gedurende de interviews die Sabela met hem voert een steeds belangrijker vraag wordt: wiens verleden herinnert Fidel zich eigenlijk?
Ardalén draait om enkele interessante thema’s, zoals hoe belangrijk onze afkomst is, maar bovenal: in hoeverre bepalen onze herinneringen wie we zijn? Het geheugen is geen objectief en onveranderlijk register. Hoeveel waarheid vinden we daarin terug, vooral als de geest waar het geheugen in huist troebel is? Daarnaast is Ardalén een mooie studie van een kleine dorpsgemeenschap, waarvan de grote intrigant ook maar een eenzame ziel blijkt te zijn.
Prado vertelt zijn verhaal in een lekker traag tempo en voert tussen de hoofdstukken door fictieve documenten en semi-wetenschappelijke teksten over de werking van het geheugen en walvissen op. Op die manier biedt hij de lezer extra puzzelstukjes. Heel aardig, alleen onderbreken die pagina’s tekst wel de flow van het verhaal. Wellicht was het voor de leesbaarheid beter geweest als die teksten achter in het boek hadden gestaan.
De vertelling komt voort uit een reeks oceaanschilderijen die Prado aan het begin van de eenentwintigste eeuw maakte. Het verhaal van de schilder van deze doeken verwerkte hij tot de animatie De profundis, waar hij later weer een strip van maakte. Een ander verhaal dat uit de schilderijen voortvloeide was dat van de schipbreukeling die nooit van het vasteland is afgeweest. Dat werd Ardalén.
Vanavond om 21:30 op BBC: de tweede aflevering van het tweede seizoen van Sherlock. Wederom drie telefilms rondom de moderne versie van Sherlock Holmes. Eerder schreef ik al een blogpost over deze boeiende, snelle en intrigerende update.
Het eerste seizoen eindigde met een enorme cliffhanger waarin Moriarty en Holmes tegenover elkaar stonden bij een zwembad. Holmes richtte zijn pistool op een bom en dreigde zijn tegenstander, zichzelf en Dr. Watson op te blazen. Het tweede seizoen begon precies op dit moment. Nu zit er ruim een jaar tussen de twee afleveringen en ik dacht me te kunnen herinneren dat Holmes de bom had laten ontploffen. Maar dat bleek niet het geval te zijn. Soms speelt het geheugen rare spelletjes.
‘If you have what you say you have, I’ll make you rich. If not I’ll make you into shoes.’ – James Moriarty.
Even een archieffoto die ik maakte van Stripdagen Haarlem in 2018. Het thema was toen De maakbare mens: 200 jaar Frankenstein, en dat kun je goed aan deze vitrine vol met comics zien. Het monster van Frankenstein treedt in de verhalen op of er wordt naar hem verwezen. Dit vond ik toen de leukste expositie.
