Mocht je deze zomer aan het strand wat willen lezen, dan is De krabbenmars lekker luchtig en thematisch verantwoord leesvoer.
In de kloeke uitgave De krabbenmars trakteert stripmaker Arthur de Pins de lezer op een smakelijk verhaal waarin de krabbensoort Cancer Simplicimus Vulgaris, oftewel de platkrab, de hoofdrol speelt.
De soort is door een vreemde gril van de evolutie niet in staat zich te draaien en kan dus maar één kant uitlopen. Een krabje is dus zijn hele leven tot dezelfde route veroordeeld en zal zich voor altijd zijwaarts voortbewegen. Tenminste, totdat een van hen in een moment van pure doodsangst een draai maakt en ontdekt dat hij niet langer is verbonden aan die eeuwige rechte lijn. Dat veroorzaakt nogal rumoer onder de krabben: er zijn er die voor verandering zijn, maar er zijn er ook die alles bij het oude willen houden. Er ontstaat een heftige onderlinge strijd, die niet alleen de evolutie van deze soort bepaalt, maar ook gevolgen heeft voor het ecosysteem van het kustplaatsje Royan in Frankrijk. De kleine krabbenrevolutie heeft uiteindelijk ook invloed op de menselijke bewoners aan de kust en die mensen spelen ook een rol in de strip. We volgen onder andere twee documentairemakers die gefascineerd zijn door de krabben en actievoerders van Greenpeace die protesteren tegen een oliepijpleiding.
Animatiefilm
De graphic novel komt voort uit een plan voor een animatiefilm en begon als storyboard voor die film. En die lange animatiefilm komt weer voort uit enkele korte films die De Pins maakte. Achterin het boek is een aardig dossier opgenomen met achtergrondinformatie, schetsen en archiefmateriaal, waarmee De Pins het een en ander toelicht over zijn luchtige, sociale satire:
‘Iedereen kan in mijn krabben projecteren wat hij wil; zo hoorde ik sinds de tekenfilm al heel wat verschillende interpretaties: sommigen zien er een verwijzing in naar de klassenstrijd; anderen interpreteren het als een reflectie op religie… En in Japan blijken mensen het te zien als een parodie op de arbeidsverhoudingen in hun land, zo vertelde een Japanse me. Voor mij symboliseren de krabben die in een rechte lijn lopen een soort van mentale starheid, of luiheid. En tot overmaat van ramp blijken sommigen ook trots te zijn op die rechtlijnigheid!’
Contourloos en kleurrijk
Misschien ken je het werk van Arthur de Pins van strips als Schatjes en Zombillenium. De Pins hanteert een toegankelijke tekenstijl met doorgaans schattig uitizende, geanimeerde personages. De Pins tekent digitaal en gebruikt het programma Illustrator. Zijn tekeningen zijn contourloos en zitten vol met levendige kleuren. In De Krabbenmars probeerde hij een retrosfeertje te creëren die verwijst naar het werk van Saul Bass, Edmon Kiraz en Miroslav Sasek. Het verhaal speelt dan ook in het verleden, namelijk de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, waar hij tot in zijn zeventiende jaar al zijn vakanties aan de kust van de Charente doorbracht.
Jan, Jans en de Kinderen is de Nederlandse familiestrip bij uitstek en verschijnt al sinds 1970 in het vrouwenblad Libelle. Stripmaker Jan Kruis (Rotterdam, 1933) baseerde de stripfiguren op zijn eigen gezin en liet zich voor de verhalen vaak door zijn gezin inspireren. Tot op zekere hoogte kun je de verhalen over de familie Tromp dus als een autobiografisch familieportret beschouwen.
De hoofdrolspelers zijn vader Jan Tromp, zijn vrouw Jans, dochters Karlijn en Catootje, opa, de vader van Jan, en Jeroen, het vriendje van Catootje. Later zou het nakomertje Gert zijn opwachting maken. Een interessante rol is in de strip weggelegd voor de huisdieren van het gezin Tromp: de grote rode je-weet-wel-kater, Loedertje de Siamese kat en de teckel Lotje. De dieren geven vaak komisch commentaar op de gebeurtenissen.
Je-weet-wel-kater
Mijn favoriet is altijd de Rode Kater geweest die soms in soloafleveringen lekker zit te filosoferen. Die strips ontstonden vaak als de stripmaker tijdnood had, want deze kon hij lekker snel tekenen. In bovenstaand fragment speelt de Rode Kater ook een belangrijke rol, al is de scène niet afkomstig uit een van de soloafleveringen. Net als zijn soortgenoten heeft de kater soms de kolder in zijn kop en springt hij plotseling van de bank om als een gek door de woonkamer te rennen en via de gordijnen en de boekenkast weer op de bank tot rust te komen. Ondertussen schrikken de gezinsleden zich natuurlijk rot. Heel herkenbaar: mijn kat had daar vroeger ook vaak last van.
Herkenbaarheid is een belangrijke factor voor het succes van deze familiestrip. Kruis speelde ook vaak in op maatschappelijke verschijnselen als BOM-vrouwen en trends als microbiologisch voedsel.
Bijrol Kruis duikt zelf ook op in zijn strip. Meestal als figurant, maar in een aflevering uit het tweede album heeft hij een sprekende rol, namelijk als zichzelf. We treffen de stripmaker aan als hij door een stel bewakers uit het pand van de rijksbelastingen wordt geduwd. Boos wil hij een steen naar binnengooien, maar wordt door Jan en Jans tegengehouden. Dan legt Kruis uit waarom hij zo boos is:
‘Weet u, ik ben maar een eenvoudig tekenaar. Ik teken plaatjes in weekbladen en zo. Geen onaardig vak, al zeg ik het zelf. Alleen ben ik zo onnozel geweest om te denken dat ik alles wat ik met deze handjes heb verdiend óók weer met deze handjes mocht uitgeven. Ach mensen, wat een vergissing! Net toen ik geen cent meer had, kwam de belasting. Alles.. ALLES heb ik moeten verkopen om hun mateloze hebzucht te kunnen bevredigen…’
En nu moet Jan ook zijn Marietje verkopen. De personages denken dat hij hier een meisje mee bedoelt of een dier, en beloven voor haar te zorgen. Maar in het laatste plaatje op de pagina blijkt dit de naam te zijn van zijn rode MG uit 1950. De familie Tromp koopt de auto over van de tekenaar. ‘Omdat het geld toch allemaal naar de belasting moest, wilde de verdrietige tekenaar er niet al te veel voor hebben,’ schrijft Kruis. Het is een leuke scène die menig belastingbetaler bekend zal voorkomen. Soms lijkt het alsof je alleen maar werkt om de staatskas te spekken. In het televisieprogramma Beeldverhaal vertelt Kruis dat deze strip inderdaad gebaseerd is op het moment dat hij opeens veel belasting moest betalen. Hij bracht Marietje daarom tijdelijk onder bij een vriend, want anders was hij haar kwijt geweest.
Weerzien
In 1999 gaf Kruis het tekenstokje over aan Studio Jan Kruis en sindsdien worden de afleveringen van Jan, Jans en de Kinderen dus door anderen gemaakt. In 2010 sprak ik de stripmaker vlak voordat hij de allereerste Marten Toonderprijs kreeg uitgereikt. Ik vroeg hem of hij zijn strip niet miste en of hij tevreden was over wat de Studio met zijn geesteskinderen gedaan heeft: ‘Ik zeg altijd dat ik er afscheid van genomen heb, ze zijn als het ware gemigreerd en met de Marten Toonderprijs stonden ze na ruim tien jaar weer bij me op stoep. Na zo’n tijd verandert iedereen een beetje en zij ook. Toch was het een plezierig weerzien.’
Eddie Murphy heeft een zeer herkenbaar lachje. Daar kun je leuke dingen mee doen, bewijst deze promo voor de Beverly Hills Cop-films.
Omdat ik geen televisie meer kijk zie ik een stuk minder promo’s van films en tv-programma’s. Gelukkig is er altijd nog YouTube dat vol staat met prachtige promo’s, zoals deze voor de Beverly Hills Cop trilogie:
Bij de dieren in het Knuffelbos zit duidelijk een steekje los. Absurdistische grappen, platte seks en satanische rituelen: het komt allemaal voorbij in de in maart uitgekomen bundel.
Het Knuffelbos is een gagreeks bedacht door de Belgische cartoonist Jeroom die onder andere in Humo publiceert. Zijn creaties zijn vorig jaar aangekocht door Comedy Central.
Ik moest bij het lezen vooral denken aan de aflevering Woodland Critter Christmasuit de animatieserie South Park. De bosdiertjes lijken knuffelbaar en onschuldig, maar in werkelijkheid zijn het satanisten en proberen ze de anti-christ in de wereld te helpen. Ook de diertjes uit het Knuffelbos lijken onschuldig, maar in werkelijkheid kunnen ze naargeestig en gewelddadig uit de hoek komen.
Mocht je om bovenstaande strookjes moeten lachen, dan kun je met een gerust hart de bundel aanschaffen.
Daarom Minneboo leest: Als stripjournalist wil ik zoveel mogelijk strips onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen.
In Het gat betrekt de naamloze hoofdpersoon zijn nieuwe appartement en ontdekt hij dat er een gat in de muur zit.
Een mooi rond gaatje bij de deur van de badkamer. Maar dan blijkt het gat te bewegen. Een mysterie dat opgelost dient te worden, dus belt de hoofdpersoon met het laboratorium in de stad om hulp te vragen. Langskomen wil men niet, hij moet het gat maar meenemen. Het lukt hem uiteindelijk het gat in een doos te vangen en naar het lab mee te nemen.
Het gat is een conceptalbum van de Noorse illustrator Øyvind Torseter. Midden in het boek is daadwerkelijk een gaatje geboord en dat is het gat uit de titel van het verhaal. Erg grappig natuurlijk dat een fysiek gat, dat dus iedere bladzijde op dezelfde plek zit, telkens op een andere plek in de tekening opduikt alsof het beweegt. Ook leuk gevonden is hoe het gat telkens een logische plek in de tekeningen heeft als de hoofdpersoon afreist naar het laboratorium. Zo zit het op de plek van een stoplicht, fungeert het als mond van een fluitende postbode en als ‘o’ in het woord ‘uitverkoop’ op de voorgevel van een winkel. (Ook bij DWDD konden ze om het uitgangspunt van dit prentenboek lachen.)
De tekenstijl van Torseter vind ik minder boeiend. Torseters tekeningen vertellen het verhaal op adequate wijze, maar persoonlijk vind ik ze niet fraai.
Het uitgangspunt is leuk gevonden, goed voor een brede glimlach en enkele grappige momenten. Als het gat eenmaal is afgeleverd bij het lab bloedt het verhaal echter dood. Wat dat betreft trakteert Torseter ons op een anticlimax. Behalve een leuke visuele grap zit er weinig in Het gat. Jammer.
Je zou het bijna vergeten omdat dat strip alweer veertien albums oud is, maar toen ik vanmorgen het nieuwste S1ngle-album pakte om te lezen, besefte ik weer hoe goed de strips van Hanco Kolk en Peter de Wit zijn. Wat mij betreft kun je ze als het beste komische duo van de Nederlandse strip beschouwen.
Kolk en De Wit werken al eeuwen samen en solo werkt De Wit hard aan de carrière van psychiater Sigmund. Recent werd bij de Harmonie van De Wit een hele dikke pil aan Sigmund-cartoons gepubliceerd. Al meer dan twintig jaar maakt de sympathieke De Wit deze grappige strip over Neerlands meest gestoorde psychiater. Inmiddels al ruim 6000 afleveringen. De bundel bevat maar liefst 1000 strips waarvan 50 nooit eerder verschenen consulten. Zelfs op herhaling blijft Sigmund leuk.
Maar goed, we hadden het eigenlijk over S1ngle. Uiteraard draait het nieuwe albumFantasy ook nu weer om de singles Fatima, Stella, Nienke en Floor en weten de heren Kolk en De Wit hedendaagse verschijnselen als selfies, google glasses en Game of Thrones op zeer grappige wijze te vermengen met de eeuwige zoektocht naar de ware. Dit keer krijgt Nienke een vriendje en daarom wil Fatima niet achterblijven. Ze gaat koortsachtig op zoek naar haar ware. Uiteindelijk vindt ze die in de wereld van de life role-playing game, misschien tegenwoordig nog de enige plek om de ridder op het witte paard te kunnen vinden.
Kortom, lachend en soort van romantisch ontbeten vanmorgen. [hr]
Daarom Minneboo leest: Als stripjournalist wil ik zoveel mogelijk strips onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen.
I am a fan of the work of Canadian comic book artist/animator Guy Delisle (Québec, 1966). He has made a couple of very interesting travelogues about life in faraway countries, such as Burma Chronicles, Jerusalem: Chronicles from the Holy City, Pyongyang: A Journey in North Korea, and Shenzhen. The great thing about these comics is that we experience the cities and local culture through Delisle’s eyes, much like we would experience them ourselves.
So even though Delisle shares his personal experiences with a nice dose of humor, the things he experiences and his observations are quite universal. This not only makes these travelogues very good reads, but quite educational, too. Thanks to Delisle, we are able to experience every day life, panel by panel, which is more telling than just watching the news and getting the highlights of whatever disaster has taken place in those foreign countries lately. Also, Delisle’s style is quite straightforward and therefore very accessible.
Besides these wonderful travelogues Delisle also produces comics about parenting. Drawn & Quarterly recently published Even More Bad Parenting Advice. This is a sequel to A User’s Guide to Neglectful Parenting. The books are best described as short comical scenes of Delisle parenting his daughter and son, or better said: trying to be a good parent for these kids. As you can imagine, the comic book artist isn’t your typical middle-of-the-road dad, but more like a big kid himself. Actually, this dad is quite lazy and selfish, though despite these characteristics, he really tries to be a good parent.
It seems that all incidents in the book reflect real life, whether it is the father trying to introduce his son to a videogame he once loved and then telling his son exactly what to do without letting the kid discover it for himself, or the father trying to escape from a boring party by convincing his daughter she is tired so they have a reason to leave without insulting their hosts.
When Delisle is easily found by his daughter during a game of hide and seek, he shows his childishness. When she comments he’s a bad hider, he takes offence and tells her in detail why she is also very bad a playing the game. ‘I don’t need a six year-old telling me how to play hide and seek. I’ve been hiding for 47 years! 47!’ he yells, but is put in his place when his daughter replies: ‘Hee-hee! You’re being a bad loser, daddy!’
The comic book reads like a sitcom with great dialogue and well-timed jokes. I only have one beef with Even More Bad Parenting Advice and that’s the scene’s visualizations. You see, Delisle tends to recycle his images. A lot. Whenever he thinks it’s appropriate, he uses the same image as the one that came before. This not only points to lazy draftsmanship, to me this also wastes an opportunity to make the storytelling more nuanced and more alive, because we miss a lot of the character’s little expressions. Another effect of this visual recycling is that as a reader you give the dialogue far more attention than the pictures. Then again, maybe Delisle tries to emulate the static style of sitcom television through this method, in which case, he’s spot on.
Even More Bad Parenting Advice was originally published in French. The English translation is by Helge Dascher and Rob Aspinall.
Written for and published on the wonderful blog of The American Book Center.
Aimée de Jongh maakt al een decennium strips. Nu is eindelijk haar eerste graphic novel uit: De terugkeer van de wespendief. ‘Ik ben het autobiografische beu. Dat kennen we nu wel.’
Aimée de Jongh. Zelfportret.
‘Mijn sterkste punt is dat ik een soort kameleon ben. Ik wil alles proberen. Als iemand mij morgen vraagt om Suske en Wiske te illustreren, dan ga ik daar heel hard aan werken tot ik in die stijl kan tekenen,’ vertelt Aimée de Jongh (1988). De gagstrip Snippers die dagelijks in forenzenkrant Metro staat, tekent ze in een expressieve cartooneske stijl terwijl haar striproman De terugkeer van de wespendief semi-realistisch is getekend. Als grafisch kameleon bouwde De Jongh in de afgelopen tien jaar een indrukwekkend cv op met animaties, stripverhalen en kinderboekillustraties.
Recent animeerde De Jongh de videoclip ‘Last resistance’ van Wende Snijders, werkte ze als in-betweener aan de animatiefilm Trippel Trappel en exposeerde ze samen met de Amerikaans-Filipijnse kunstenaar Miljohn Ruperto in het 18th Street Art Center in Santa Monica. ‘We hebben acht verschillende animaties van rotsen gemaakt die op de één of andere manier zijn aangetast door de natuur. Sommige stenen doen denken aan menselijke organen of rottend vlees. Miljohn wilde onderzoeken of stenen ook lelijk kunnen zijn, net als mensen.’ Manga
De Jongh is een visueel verteller, haar verhalen lezen vloeiend. Trefzeker en met schijnbaar weinig moeite zet ze haar personages op papier en laat ze overtuigend acteren. Hoewel de stripmaker in de loop der jaren haar eigen handschrift heeft ontwikkeld, is in haar tekenstijl een sterke invloed van manga (Japanse strips) terug te zien, het soort strips waarmee ze als tiener begon. Manga’s hebben een andere beeldtaal dan bijvoorbeeld Europese en Amerikaanse strips. ‘Manga is een dynamische en filmische manier van vertellen. Er zit veel actie in, je vliegt door de pagina’s heen. Vaak heb je pagina’s lang geen tekst. Dan loopt er bijvoorbeeld iemand in gedachten verzonken een paadje af. Grote platen worden dikwijls afgewisseld met close-ups van handen en ogen. En in manga hebben de personages vaak van die grote ogen. Maar dat vind ik lelijk.’
Sitcom
De Jongh maakte als tiener naam in de stripwereld door wekelijks online een dagboekstrip te publiceren. ‘Ik zag het als promotiemiddel. Stripmaker Floor de Goede was toen al twee jaar bezig met zijn dagboekstrip en trok veel bezoekers. Dat wilde ik ook. Al snel had mijn site veel lezers.’ De aandacht leidde in 2006 tot de publicatie van haar eerste boekje en meerdere publicaties in mangabundels. Inmiddels is Aimée afgestapt van autobiografisch werk: ‘Ik ben het autobiografische beu. Dat kennen we nu wel. Waarom zou ik mijn leven met iedereen moeten delen? Zodra je zegt dat je een graphic novel maakt, denkt men dat je een roman gaat verstrippen of dat het verhaal over jezelf of je zieke moeder gaat. Met de jaren begon het idee dat graphic novels autobiografisch of journalistiek moeten zijn, me tegen te staan. Waarom hebben we Nederland niet een goede graphic novel over een detective of een echt horrorverhaal? In Japan heb je alleen maar fictie en genrestrips. Er komt bijna geen autobiografie voor.’
Sinds 2012 staat in de Metrohaar gagstripSnippers, een sitcom rondom de dagelijkse avonturen van Aimée en haar al even nerdy huisgenoot Stef. ‘Zelf heb ik nooit een huisgenoot gehad, maar je hebt in een strip minimaal twee hoofdpersonen nodig om een gesprek te laten plaatsvinden. Deze strip draait om het scenariootje, de grap is belangrijker dan of het mooi getekend is.’ Snippers is duidelijk geen autobiografie, maar De Jongh gebruikt wel voorvallen uit haar leven om iedere week weer vijf strookjes te kunnen bedenken. ‘Neem die grap dat mijn personage bij de opticien zit en de tekst die ze moet voorlezen bestaat uit: “Doe mij die dure uit de etalage maar”. Dat heb ik niet letterlijk zo meegemaakt, maar ik heb wel sinds kort een bril en dat vind ik helemaal niet leuk. Die frustratie verwerk ik dan in een stripje. Vaak zit ik te brainstormen met een schetsboekje maar soms ontstaat er een strip als ik me afvraag of je avondthee ook ’s ochtends mag drinken.’
Zware thema’s
Begin oktober kwam De Jongs eerste striproman De terugkeer van de wespendief uit. ‘Ik wilde al jaren een graphic novel maken, maar tot nu toe had ik er simpelweg geen tijd voor.’ In Wespendief staat boekhandelaar Simon Antonisse voor de keuze om de familiezaak te verkopen aan een keten of de deur te sluiten. Als hij getuige is van een zelfmoord op het spoor ontsluit dit onverwerkte herinneringen aan de ongelukkige dood van een jeugdvriend. Regina, een jong meisje dat hij per toeval tegenkomt, weet Simon de rust en liefde te geven waar hij naar verlangt. Zelfmoord, pesten en het verdwijnen van de boekwinkels. Veel zware thema’s in één verhaal. ‘Dat klopt,’ zegt De Jongh, ‘maar als ik een van de drie had gekozen was het teveel een thematisch boek geworden. Als verteller heb je een bepaalde motivatie nodig om gebeurtenissen uit te lokken of op gang te brengen. De jeugdvriend van Simon moest een verandering ondergaan. Hij was een puber dus kwam ik al snel op pesten. Hierdoor kunnen kinderen namelijk echt veranderen en snel volwassen worden. Ik vond dit een cool gegeven en kon dit mooi koppelen aan wat er nu met Simon gebeurt. Hij had die gebeurtenissen aan zijn jeugdvriend weggestopt en vergeten, maar door die zelfmoord op het spoor komt het allemaal weer terug.’
Simon en Regina. Uit: ‘De terugkeer van de wespendief’
Metafoor
Net als eerdere verhalen bevat Wespendief onverwachte wendingen, een bovennatuurlijk tintje en een melancholische toon. Ook speelt de dood een prominente rol in het werk van De Jongh. In de korte animatiefilm One Past Twowaar ze in 2011 mee afstudeerde aan de Willem de Kooning Academie, ontmoet Tim medestudente Eva bij een afgelegen bushalte. Terwijl ze wachten in de ijskou praten ze met elkaar en ontstaat er een band tussen hen. Als de bus eindelijk arriveert is er nog maar voor één persoon plaats. Galant laat Tim het meisje voorgaan en ziet hij de bus wegrijden. Dan blijkt de hele situatie een metafoor te zijn voor de dood: beide studenten zijn geraakt in een schietpartij op school. Terwijl Tim op de intensive care ontwaakt, blijkt het meisje naast hem, Eva dus, zojuist overleden te zijn aan haar verwondingen.
De Jongh: ‘Als Tim haar niet had laten voorgaan, had ze dan overleefd en was hij dan gestorven? Dat vind ik een boeiende vraag. Net als de zelfmoord in Wespendief: als iemand ervoor kiest om te sterven, is dat dan goed of slecht? Ik ben er zelf ook nog niet uit, dus die verhalen zijn voor mezelf een zoektocht om te ontdekken wat ik er van vind. De dood boeit mij. Mijn vader overleed aan kanker toen ik 19 was. Vijf jaar lang was hij ziek, dus eigenlijk mijn hele pubertijd. Al die tijd leef je met het idee dat je vader een keer gaat sterven. Vlak voordat hij overleed, stierf de moeder van mijn toenmalige vriendje aan kanker na een ziekbed van drie maanden. Het klinkt wellicht wat cru, maar toen vroeg ik me toch af wat eigenlijk beter is. Die drie maanden waren net zo heftig, maar wel een stuk korter. Toen ben ik verhalen over de dood gaan maken. Misschien om dat thema te onderzoeken of het te verwerken. Maar ook om mensen over dit thema na te laten denken. Bij One Past Two vertelden mensen me dat ze zich bij de aftiteling echt aan het bezinnen waren. Dat is wat ik wil en vooral door het maken van strips. Men denkt nog steeds dat strips voor kinderen zijn, maar met zo’n verhaal als Wespendief maak ik een statement dat dit niet zo hoeft te zijn.’
In de striproman mengt De Jongh wederom veel magisch realistische elementen. ‘Ik vind magisch realisme erg tof omdat in een normale omgeving bijzondere dingen gebeuren. Het klinkt ouderwets maar is eigenlijk erg hip. Denk maar aan superheldenfilms of de Transformers-reeks van Michael Bay.’
Belofte Jarenlang stond De Jongh bekend als nieuwe belofte van de Nederlandse strip. Op de Stripdagen Haarlem eerder dit jaar werd ze nog steeds geschaard onder de noemer ‘nieuwe garde’. Heeft de stripmaakster het idee dat ze met deze graphic novel die belofte eindelijk heeft ingelost? ‘Dat van Haarlem vond ik bizar, want ik ben al tien jaar stripmaker. Zijn er dan zo weinig nieuwe stripmakers bijgekomen, vraag ik me dan af. Als je kijkt naar wat ik al gedaan heb, dan heb ik mezelf wel bewezen. Maar ik doe het niet voor de reputatie of voor andere mensen. Ik wil gewoon heel veel doen en ik ben snel verveeld. Ik wil dingen fris houden. Nu heb ik een dik boek gemaakt en wil ik weer eens iets anders doen. Lekker schilderen of een reisverslag maken. Ook het animeren gaat met golven. De ene keer heb ik heel veel zin om een film te maken en als die af is, dan denk ik: “Oké, ik ga nu echt een jaar lang niet meer animeren!” zegt De Jongh lachend.
Aimée de Jongh. De terugkeer van de Wespendief. Uitgeverij Oog & Blik / De Bezige Bij.
Snippers 1 t/m3 Strip2000
Dit artikel schreef ik voor de VPRO Gids en werd in #43 gepubliceerd.
Burka Basics is alweer het derde deel in de reeks rondom Peter de Wits Burka Babes. Zoals verwacht biedt deze aflevering meer van hetzelfde, dus sterke en scherpe grappen.
Je mag de reeks rondom de Burka Babes gerust een succes noemen. Van het eerste deel werden meer dan 25.000 exemplaren verkocht. Het boek is inmiddels vertaald in het Engels, Spaans, Frans, Tsjechisch en Italiaans. Geen wonder, want De Wit maakt vlijmscherpe grappen in zwart-wit over een thema dat in veel landen speelt, namelijk de multiculturele samenleving en de problemen die daarbij komen kijken. En met de nare uitwassen van het moslimfundamentalisme van tegenwoordig blijft de islam voorlopig een explosief onderwerp.
In 2012 interviewde ik De Wit en vertelde hij: ‘Het is mijn werk om kritisch te zijn en op het randje te lopen. Maar het is geen moslimbashing. Als je hard op de koran inhakt, dan ben je na drie grappen wel klaar. De kracht van de burka babes is juist dat het een vriendelijke strip is. Ik beoog niet iets stichtelijks. Eigenlijk wil ik gewoon lol trappen.’
En lollig is hij dit keer ook weer. En zeer kritisch, want wat te denken van een dialoog tussen twee burka’s, waarvan de linker er nogal verfomfaaid uitziet: ‘Ik ben zojuist in de bus aangerand.’ De rechter burka antwoordt: ‘O, daar hoef ik gelukkig de deur niet voor uit.’
Daarom Minneboo leest:
Maandelijks krijg ik van veel uitgeverijen stapels strips toegestuurd. Daar zit veel moois tussen, maar niet alles is geschikt voor de bladen en opdrachtgevers waar ik voor schrijf. Toch wil ik deze uitgaven onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen.
Sinds mijn kindertijd kijk ik ’s avonds niet meer onder mijn bed om te checken of daar een onguur type of monster verborgen zit. Gelukkig heb ik die ook nooit gevonden. Calvin en zijn tijger Hobbes krijgen echter antwoord als ze vragen hoeveel monsters er vanavond onder het bed zitten.
De expressie op de gezichten van het duo is goud waard en prachtig op papier gezet door geestelijk vader Bill Watterson. Calvin and Hobbes, in het Nederlands uitgegeven als Casper en Hobbes, is een legendarische krantenstrip die liep van 1985 tot 1995, waarin de capriolen van de zesjarige Calvin en zijn knuffelbeest Hobbes centraal staan.
Fantasie
Wat mij in het bijzonder aanspreekt aan deze strip is dat Watterson als geen ander de denkwereld van het kind weet te verbeelden. Soms neemt hij de lezer mee in de fantastische avonturen van Calvins alter ego Spaceman Spiff, om vervolgens moeiteloos van dagdroom over te schakelen naar de echte wereld. Als onze astronaut door een vijandig ruimteschip wordt neergeschoten, glijdt Calvin in werkelijkheid slechts over een glijbaan. De fantasie is steevast boeiender dan de werkelijkheid en in een strip is alles mogelijk, zelfs havermoutpap die door de kamer rent om aan Calvin te ontkomen.
Altijd gaat Calvin and Hobbes over hoe de bijdehante, fantasievolle en soms baldadige Calvin de wereld beleeft. De strip fungeert daarin bijna als deur naar je eigen kindertijd, maar dan ook nog eens levendig en grappig getekend. Soms laat Watterson Calvin filosoferen over de wereld waarin we leven en stelt hij bekende levensvragen, zoals wat er met ons gebeurt als we doodgaan en waar baby’s vandaan komen. Vooral de verklaringen waar Hobbes mee op de proppen komt zijn zeer vermakelijk en getuigen van een onnavolgbare logica. Als antwoord op de laatste vraag checkt de tijger het label in Calvins T-shirt en zegt: ‘Je komt uit Taiwan.’
Uitlaatklep
In een interview heeft Watterson gezegd Calvin te gebruiken als uitlaatklep om de spot met zijn eigen obsessies te drijven, om de menselijke aard van commentaar te voorzien en om zichzelf nieuwsgierig te houden naar de echte wereld. De personages weerspiegelen verschillende aspecten van zijn persoonlijkheid. In The Comics Journal zei Watterson hierover: ‘De vader is op bepaalde manieren een parodie op mijn eigen vader. Ook is hij een deel van wie ik ben. Ik ben ook deels de moeder, Susie en alle andere personages. Bij het schrijven van elk personage gebruik ik verschillende aspecten van mijn persoonlijkheid en, als ik mijn werk goed doe, ben ik trouw aan de situatie en aan het personage. […] Het is mijn doel om ieder personage zo compleet en echt mogelijk te maken.’
Of tijger Hobbes, met zijn sardonische gevoel voor humor, nu een imaginair vriendje van Calvin is gebaseerd op een knuffelbeest of dat er meer aan de hand is, laat Watterson slim genoeg in het midden. In de strip is Calvin de enige die Hobbes als levend wezen ziet. Dat levert soms onverklaarbare situaties op, bijvoorbeeld wanneer de vader zijn zoon vastgebonden op een stoel aantreft terwijl er verder niemand in huis is. Calvin beweert dat Hobbes dit gedaan heeft, maar dat is onmogelijk als de tijger slechts een denkbeeldig vriendje is. De stripmaker blijft ons het antwoord schuldig en dat maakt de strip nóg interessanter. Al maakt het voor de lezer uiteindelijk niet uit of Hobbes echt is of slechts in de fantasie van Calvin leeft, want de stripliefhebber is gewend om mee te leven met imaginaire figuren die slechts bestaan in de papierenwereld van de strip.
Comeback
Hoewel Watterson in 1995 na ruim tien jaar een punt achter de krantenstrip zette, is deze nog lang niet vergeten. Jarenlang hoorden we niets van de stripmaker, maar recent dook opeens de poster op die hij maakte voor de film Stripped. Watterson is een van de stripmakers die in deze documentaire over de krantenstrip wordt geïnterviewd. Dit jaar won Watterson de Grand Prix van stripfestival Angoulême en dus volgend jaar de president van de jury. Ook is er in het Billy Ireland Cartoon Library & Museum in Ohio een expositie met zijn werk en dat van collega Richard Thompson te zien. En sinds kort wordt de strip Casper en Hobbes gepubliceerd in de comic Superhelden. Kortom: de fantasiewereld van Watterson is nog springlevend.
Dit artikel is gepubliceerd in stripblad Eppo #10 (2014).
Het stripplaatje van de week kwam ik tegen op de Facebookpagina van stripliefhebber Veerle Devos:
De pagina is afkomstig uit het grappige album Vader’s Little Princess waarin pa Darth Vader het moeilijk heeft met het opvoeden van tiener Leia. Het boekje is een vervolg op Darth Vader and Son, ook van Jeffrey Brown. In de herfst komt het derde deel uit, genaamd Goodnight Darth Vader.
Vader als liefhebbende vader? Het is in ieder geval een frisse en grappige kijk op het Star Wars-universum. En laten we eerlijk zijn: na de laatste trilogie van George Lucas kunnen we wel een lachje gebruiken.
Brown:
‘I think part of what was so fun about this idea is like, as a parent, there’s things you just kind of have to put up with. They can be really frustrating. So the idea of this dark master, lord of the Sith, having all that power, and in the end, here’s this 4-year-old who can be, ‘Eh, no Dad. I don’t want to do it.’ And he’s powerless against it. He’s gotta maintain that presence of power in the universe, but when it’s his own son, he has to rein it in a little bit. That tension is what was fun to play with.’ Lees hier de rest van het interview.
Hara Kiwi #9 van Lectrr (Steven Degryse) kwam recent uit bij Strip2000 en dat is goed nieuws, want vrijwel iedere cartoon in deze bundel is een schot in de roos.
Cartoonist en stand-upcomedian Lectrr tapt voor zijn grappen uit een flink vaatje absurditeit. Hij maakt droge woordgrappen, slimme filmverwijzingen, interessante grafische punchlines en soms komt hij met lekker ouderwetse, seksistische gekheid. Allemaal goed om bij deze recensent de lachspieren een flinke workout te geven. Ik vermoed dat Lectrr er zelfs in slaagt om aan een zure Gereformeerde een glimlach te ontrekken.
Over cartoons moet je niet te veel praten, vind ik, daarom hier drie van mijn favoriete prenten uit de bundel. Als je er daar niet om kunt lachen, zou ik Hara Kiwi #9 laten liggen, maar mocht je net als ik in de slappe lach geraken, dan is het een leuk cadeau voor jezelf of voor een ander met Sinterklaas of kerst.
Het mooie aan deze cartoon vind ik dat hij op verschillende niveaus werkt. Niet alleen gebruikt Lectrr de iconografie waarmee we Disney en Star Wars associëren op een slimme manier. Ook lijkt hij door drie keer the Death Star af te beelden commentaar te leveren op Disney’s aankoop van de Star Wars-franchise: de films die komen gaan zullen vooral meer van hetzelfde zijn.
Tot voorkort kwamen Lectrrs boeken uit bij Silvester, maar nu zit hij dus in het fonds van Strip2000, de uitgeverij van Peter van der Heijden die inmiddels een aardige collectie humorstrips op de Nederlandse markt brengt.
Een bezwaar heb ik wel bij deze bundel: na 78 pagina’s heb ik nog steeds trek naar meer Lectrr-grappen. De bundels mogen dus wel wat dikker zijn, wat mij betreft.
Signeersessie in Amsterdam
Wie Lectrr in het echt wil ontmoeten, en dat weekend toevallig niet in Breda vertoeft voor de stripbeurs, kan zaterdag 26 oktober bij stripwinkel Het Beeldverhaal in Amsterdam terecht. Vanaf 15 uur signeert de sympathieke Belg daar zijn nieuwste Hara Kiwi en de bijbehorende scheurkalender voor het komende jaar.
