Recent zag ik Up in the air met George Clooney in de hoofdrol. Ik had al een aantal interviews met filmmaker Jason Reitman gelezen en enkele recensies. De artikelen maakten nieuwsgierig naar de film, al loop je bij dergelijke uitgebreide persaandacht soms het risico dat de film niets nieuws meer te bieden heeft. Gelukkig was dat niet het geval en bood Up in the air genoeg verrassingen voor een fijne kijkervaring. Sterker nog: ik vind het een heerlijke film en kan me aardig vinden in de levensfilosofie van Ryan Bingham.
Up in the air is de derde film van regisseur Jason Reitman die ons eerder de heerlijk cynische film Thank you for smoking en het originele Juno bracht. Deze derde film is wat mij betreft wederom een schot in de roos. (Jason is de zoon van Ivan Reitman, de man die Ghostbusters regisseerde. En dat naar verluidt dit jaar voor de derde keer gaat doen. Yay!) De beste zet van Reitman was de casting van George Clooney. Clooney is een van mijn favoriete acteurs en daarbij ook nog eens een zeer goede regisseur. Clooney speelt Bingham op charmante en innemende wijze. Hij weet als geen ander het dramatische met de juiste dosis humor af te wisselen. Ster van de film is Ryan Bingham. Een professional die betaald wordt om het hele land door te reizen om mensen te ontslaan. Dat is wat Bingham doet: hij komt een dagje op bezoek bij een bedrijf, doet alsof hij bij P&O werkt en ontslaat mensen, omdat hun bazen te laf zijn om het vuile werk zelf te doen. Daarna stapt hij onaangedaan op het vliegtuig om ergens anders mensen te ontslaan. Vliegen is wat Bingham het liefste doet. Als passagier, niet als piloot welteverstaan.
Zijn doel is om 10 miljoen airmiles te verzamelen. Een prestatie die slechts zes mensen in de hele wereld hebben geleverd. “Er zijn meer mensen die op de maan hebben gelopen!” vertelt hij zijn collega Natalie Keener (Anna Kendrick). Om zoveel airmiles te scoren moet je heel wat vlieguurtjes maken. Dat doet Bingham ook. Sterker nog: in de lucht is hij thuis, op het vliegveld, omringt door vreemden voelt hij zich op zijn plek.
Ongebonden
Zijn huis doet net zo onpersoonlijk aan als een gemiddelde hotelkamer. (Bingham heeft zelfs minibarflesjes in zijn koelkast staan.) Bingham heeft problemen met thuis zitten. Die paar schaarse dagen per jaar dat hij er is, komen de kale muren op hem af, en vindt hij slechts vertier in de warme omhelzing van zijn buurvrouw – totdat zij een vast vriendje krijgt. Bingham is vervreemd van zijn familie en het is slechts door de trouwerij van zijn jongere zusje dat hij zijn naaste familie weer eens ziet. Hij zit immers meestal hoog in de wolken, ver weg van de dagelijkse familieperikelen.
Het mag duidelijk zijn dat Bingham lijdt aan bindingsangst, zaken als liefde wuift hij weg met een frivool handgebaar en een cynische blik in zijn ogen. Hij geeft zelfs seminars over zijn levensstijl, waarin de filosofie neerkomt op het zo min mogelijk meenemen in je rugzak des levens. “Leven is beweging, stilstaan is de dood.” Hoe het zo gekomen is, laat Reitman verfrissend in het midden. Uiteraard kan dit niet altijd zo kan blijven, zonder conflict zou er geen verhaal zijn om te vertellen. Up in the air is dan ook een verhaal over een man die ‘het licht’ ziet en zijn levensfilosofie aanpast. (Tom Cruise spon in het begin van zijn carrière garen bij dit soort plots.)Ontslaan 2.0
Bingham wordt deels gedwongen om zich aan te passen als zijn werkomstandigheden drastisch lijken te veranderen: zijn levenswijze wordt bedreigd als bovengenoemde collega Keener een nieuw systeem om mensen te ontslaan bedenkt. In plaats van naar het bedrijf toe te vliegen, kun je mensen ook gewoon via de webcam ontslaan vanuit je eigen kantoor. Kostenefficiënt: ontslaan 2.0 zogezegd. Dit plan zou voor Bingham het einde betekenen van zijn leven in de lucht, en hij kijkt dan ook niet uit naar de dagen die hij ’s avonds gewoon thuis kan doorbrengen. Tot overmaat van ramp krijgt hij de opdracht om Keener op sleeptouw te nemen en in te wijden in zijn methodes. De tweede uitdaging komt van de mooie Alex Goran ( Vera Farmiga). Zij verzamelt net als Bingham zoveel mogelijk airmiles en clubpasjes en lijkt zich net zo thuis te voelen in de vertrekhal als hij dat doet. “Think of me as yourself, only with a vagina,” zegt ze tegen Bingham. Hij denkt zijn zielsverwant gevonden te hebben en, je raadt het al, wordt verliefd op haar. Deze gevoelens stellen echter belangrijke vragen aan de orde: Wordt het niet toch tijd dat hij zich gaat binden en met beide benen op de grond gaat staan? Als het met iemand moet lukken, dan lijkt Alex de juiste kandidaat daarvoor.
Hulde aan Reitman dat het verhaal anders afloopt dan je zou vermoeden: Bingham mag dan aan het einde van de film een andere man zijn geworden, en inzien dat zijn levensfilosofie veel leegte met zich meebrengt, zijn wereld is in wezen niet veranderd. Een tragisch en ontnuchterend einde. Earth hopping
Ik herken veel in de levensfilosofie van Bingham: het constant onderweg zijn. Reizen met slechts een beetje bagage, gaan en staan waar je wilt. Geen sociale verplichtingen. Ik zou ervoor tekenen. Ooit bedacht ik het plan earth hopping. Een bepaalde periode zou ik naar locaties willen vliegen wanneer het mij uitkwam. Bijvoorbeeld: vanmorgen werd ik wakker in Londen waar ik gisteravond een concert heb bezocht. Zo meteen neem ik het vliegtuig naar New York om de expositie van Tim Burton in het MoMa te bekijken. En als ik een paar dagen heb rondgehangen in de verschillende coffeebars van Manhattan, geslenterd heb in Central Park en strips heb ingeslagen bij Forbidden Planet, besluit ik om naar San Francisco te vliegen om wat familie te bezoeken. Gaan en staan waar je wilt, ’s ochtends wakker worden in Parijs en ’s avonds je ogen sluiten in Sydney. En ondertussen verblijven in de fijnste hotels die de wereld te bieden heeft.Los van de aarde, los van locatie, tijdzones overstijgend, constant onderweg. Prima plan lijkt me. Maar gezien de hoge kosten die deze levensstijl met zich meebrengt, een tamelijk onuitvoerbaar plan tenzij ik binnenkort de loterij win of een grote erfenis van een tot dusverre onbekend familielid. Op het salaris van een freelance journalist is dit plan tamelijk onbetaalbaar. (Gelukkig heb ik twee uur lang mee kunnen reizen met George Clooney. Dat verzacht de pijn enigszins.) En zoals we van Up in the air kunnen leren moet je uiteindelijk toch weer met beide benen op de grond en het leven gaan staan. Zonder intermenselijke connecties zijn we maar leeg van binnen.