Tag: Kanker
Categorieën
Wills kracht van Willem Ritstier
In Wills kracht laat stripauteur Willem Ritstier zien wat er met een gezin gebeurt als een van de leden borstkanker krijgt.
Ritstier kennen stripliefhebbers vooral van avonturenstrips zoals Ward, Claire DeWitt en Nicky Saxx. Met Wills kracht vertelt de winnaar van de stripschapsprijs 2017 voor het eerst een zeer persoonlijk verhaal, namelijk het ziekbed van zijn vrouw en haar strijd tegen kanker die vijf jaar lang duurde.
Wanneer Will een knobbeltje in haar borst ontdekt blijkt al snel dat ze borstkanker heeft. Ritstier laat zien hoe ze daarna in de medische mallemolen terechtkomt, waarin artsen soms ook maar wat lijken aan te rommelen. Kanker is moeilijk te bestrijden en behandelingen zijn soms een gok. Een patiënt staat voor verschillende keuzen en lang niet altijd is zeker of de behandeling werkt. Daarbij worden er soms medische fouten gemaakt.
Toch gaat het boek meer over wat er in het gezin omgaat en dan met name in het hoofd van Willem. Het lange wachten terwijl zijn vrouw geopereerd wordt, de machteloosheid die hem overvalt en hoe zwaar het kan worden als je een gezin moet onderhouden en een doodzieke vrouw moet verzorgen.
Ik vind het heel moedig en bewonderenswaardig dat Ritstier dit persoonlijke en toch ook pijnlijke verhaal heeft willen vertellen. Het is immers het verhaal van hoe hij zijn vrouw verloor.
Ritstier werkte er zeven jaar aan. In het nawoord vertelt hij: ‘In 2010 begon ik te werken aan wat later Wills kracht zou worden. Mensen om mij heen dachten dat het een soort therapie voor mij was, maar zelf besefte ik dat pas tijdens het afronden van het verhaal. Naast het therapeutische element was er ook een behoefte om toch een soort monument voor Will te creëren. Na drie pogingen lukte het om een definitieve vorm te vinden voor de uitwerking. Vooral de laatste dertig pagina’s zorgden er voor dat ik in een emotionele achtbaan terechtkwam, maar gelukkig was er veel steun van mensen om mij heen.’
Opmerkelijk genoeg tekent Ritstier in de strip geen gezichten. Hij communiceert via lichaamshoudingen en kleurgebruik. Dit geeft de personages een universeel karakter waardoor het particuliere leed ontstegen wordt. Ik vind de publicatie van dit soort stripverhalen erg belangrijk, want het maakt de lezer duidelijk wat je allemaal te wachten staat als jij of iemand uit je naaste omgeving de diagnose kanker krijgt. Het beeldverhaal als documentaire dus. Misschien helpt dit zaken bespreekbaar te maken voor mensen die in een vergelijkbare situatie zitten.
Deze pagina vond ik het ontroerendste fragment uit Wills kracht. Ritstier vat in vier plaatjes een heel leven samen:
Wills kracht verschijnt 3 oktober bij uitgeverij SubQ. Oktober is borstkankermaand.
Categorieën
Striprecensie: Spoedgeval
Het eind van het jaar is in zicht, dus wordt het hoog tijd dat ik mijn schrijfkamer eens opruim. Er liggen een paar grote stapels strips die nodig eens uitgezocht moesten worden. Door een stapel struinend, stuitte ik op Spoedgeval van Daniel Arruda Massa.
Het was vooral de cover die mij opviel. Een tiener die angstvallig in een wachtkamer zit in gecombineerd met de titel van het album, maakt nieuwsgierig:
Nieuwsgierig sloeg ik het album open met de bedoeling een pagina te lezen, maar het werd al snel een hele leessessie.
Het spoedgeval uit de titel is de negentienjarige Ramon die op een avond na het hardlopen bloed plast. Hij wordt met spoed onderzocht in het ziekenhuis en daar wordt blaaskanker geconstateerd.
Stripmaker en graphic designer Daniel Arruda Massa doet vooral verslag van wat er daarna allemaal met Ramon gebeurt: welke onderzoeken hij krijgt, hoe de operatie verloopt en met welke angsten hij mee moet leven. Negentien jaar oud zijn is immers nogal jong voor blaaskanker. Dit maakt Spoedgeval sowieso bijna een educatieve strip omdat het een aardig beeld geeft van wat iemand met deze aandoening allemaal moet ondergaan.
De cartooneske tekenstijl is niet subtiel, maar houdt het allemaal wel wat luchtig. Soms komt Arruda Massa met leuke visuele vondsten: de onderzoeken zien we steevast vanuit het point of view van de patiënt met in beeld vooral zijn twee benen terwijl, vaak een vrouwelijke arts in opleiding, tussen die benen aan het aankloten is. De operatie zelf beleeft Ramon alsof hij in een sciencefictionavontuur is beland. De artsen gaan in een soort onderzeeër de monsterachtige tumor te lijf.
Daniel, die ook de strip Zombie Hipsters maakte, baseerde zich voor Spoedgeval op de ervaringen van zijn broer.
En ondertussen ben ik dus niet veel verder gekomen met het opruimen van mijn kantoor. Maar ja, er kwam ook een spoedgevalletje tussendoor en die gaan altijd voor.
Daniel Arruda Massa. Spoedgeval
Uitgeverij Syndikaat / Strip2000, € 8,95
Categorieën
Jouw mobieltje is kankerverwekkend
Je mobieltje kan levensgevaarlijk zijn en verhoogt de kans op kanker aanzienlijk. Zoveel is me wel duidelijk geworden na het zien van een reportage van het journalistieke programma ZEMBLA.
Houd hem niet tegen je oor, draag hem niet in je binnenzak en leg hem niet vlak naast je op het nachtkastje: de mobiele telefoon. Want de straling die ons mobieltje uitzendt is mogelijk kankerverwekkend, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie die vorig jaar onderzoek deed naar gezondheidsrisico’s en mobiel bellen.
In Frankrijk mogen kinderen onder de veertien niet op school bellen met een mobiel omdat de straling dwars door hun hersenen gaat. Bij volwassenen, waarvan de schedel dikker is, komt er minder straling binnen, maar toch staat er in iedere gebruiksaanwijzing dat je je telefoon minstens 15 mm van je hoofd moet houden als je belt. Dat doet dus niemand, want dan kun je je gesprekspartner niet goed horen.
Overheid is laks
Ook weet bijna niemand dit. Hoe dat komt? De Nederlandse overheid waarschuwt niet, omdat het verband tussen gebruik van de mobiele telefoon en de toename van hersentumoren ‘niet onomstotelijk is bewezen’. Ja, ja, het zal wel door de sterke telecommunicatie lobby komen. Jarenlang zweeg de Nederlandse overheid ook over de negatieve gevolgen van het roken door de sterke tabakslobby terwijl er in de jaren vijftig al duidelijke tekenen waren dat roken zeer ongezond is. Ook reageerde onze regering veel te laat op de gevaren van asbest terwijl allang duidelijk was dat het inademen van stofdeeltjes dodelijke gevolgen heeft.
Nuttig hè die politici in Den Haag….
Kijk en huiver zou ik zeggen. Ik ga vanaf nu proberen eraan te denken mijn mobiel niet in mijn broekzak te stoppen voordat er een derde bal bijgroeit.
De Vlaamse stripmaker/illustrator Judith Vanistendael (Leuven, 1974) brak door met het semi-autobiografische tweeluik De maagd en de neger. Nu is er de striproman Toen David zijn stem verloor waarin het titelpersonage kanker krijgt. Op indringende wijze vertelt Vanistendael hoe David, zijn vrouw en twee dochters omgaan met deze slopende ziekte.
Waarom wilde je dit verhaal vertellen?
‘Ik wilde uitdrukken hoe mensen omgaan met een naderende dood en ik wilde een soort analyse maken van hoe mensen van verschillende leeftijden reageren als ze geconfronteerd worden met iets heftigs als kanker. Die thematiek ligt me zeer nauw aan het hart. Toen ik een verhaal zocht voor het nieuwe boek, was er in mijn naaste omgeving sprake van een soort kettingreactie van kanker. De directe aanleiding was het feit dat de vriend van mijn moeder overleed aan keelkanker, maar het verhaal is volledig bedacht en niet autobiografisch.’
Hoe heb je je ingelezen?
‘Een KNO-oncoloog in Brussel heeft me veel geholpen. Hij verschafte mij achtergrondmateriaal, legde het hele ziekteproces uit en de operaties. Bijvoorbeeld hoe een strottenhoofd operatief wordt verwijderd. Daarnaast heb ik veel op het internet opgezocht en heb ik tijdens mijn bezoeken in het ziekenhuis veel geobserveerd en geschetst.’
Je hebt als research ook een voetreis ondernomen naar Santiago de Compostela.
‘De oudste dochter Miriam maakt die pelgrimstocht, ik wilde ervaren hoe dat was. Uiteindelijk is het een minder groot element in het verhaal geworden dan gepland. De tocht was niet relevant voor hetgeen ik uiteindelijk wilde vertellen. Reizen is wel een belangrijk thema in het boek. De hele striproman is eigenlijk een grote reis naar de dood; daarnaast maakt ieder personage een bepaald soort reis. David maakt bijvoorbeeld alleen reizen in cirkels, die zeilt altijd op de meren van Berlijn. Zijn jongste dochter Tamar maakt een reis in haar fantasie.’
Wederom heb je een verhaal gemaakt dat uit verschillende perspectieven verteld wordt.
‘Ik ben niet zo van “De Grote Waarheid”. Wat ik boeiend vind aan fictie is dat je verschillende waarheden kunt weergeven, verschillende realiteiten en visies. Ik denk dat het me daarom zo aanspreekt. Maar in het volgende boek doe ik dat niet meer, want het is heel veel werk.’
Waarom letter je de tekstballonnen zelf?
‘Omdat bij het beeldverhaal de tekst een integraal deel uitmaakt van de tekening. Ik vind dat je die twee niet los van elkaar kunt zien. Ik letter ook vaak de buitenlandse versies zelf. Dat vind ik heel belangrijk, omdat tekst bijna een soort tekening wordt. Daar kun je niet een willekeurig lettertype op smijten. Maar volgens mijn uitgever ben ik ook wel een controlefreak.’
Judith Vanistendael: Toen David zijn stem verloor, Oog & Blik/De Bezige Bij.
Dit artikel is in VPRO Gids #6 gepubliceerd.
Categorieën
Het optreden van Ten Damme
Ellen Ten Damme is misschien het enige divameisje dat Nederland kent. Een grotere ster in Duitsland dan hier, maar deze getalenteerde duizendpoot weet toch iedere keer weer te verbazen en zich met volle overgave te presenteren. Of ze nu optreedt met haar band of in een film acteert. En zélfs als ze zichzelf in een documentaire speelt. 
Toen er bij Ten Damme in 2005 borstkanker werd geconstateerd, vroeg ze regisseur/cameraman Rob Hodselmans om haar leven vast te leggen. ‘Dan is er toch een keer een goed portret van me gemaakt’, dacht Ten Damme die bang was dat ze er over een half jaar misschien niet meer zou zijn.
Hodselmans volgde haar anderhalf jaar lang. Tijdens de opnames bleek de ziekte niet levensbedreigend te zijn en werd de focus van de film wat verlegd naar haar leven én werk. In As I was wondering where this little life of mine was leading to worden scènes van Ten Damme als vakvrouw afgewisseld met bezoeken aan de dokter, stralingstherapie en chemokuur.
Het contrast tussen de stertekst en Ten Damme zelf is minder groot dan het lijkt. Ze lijkt namelijk in beide situaties zichzelf bloot te geven en tóch een optreden te geven. Als ze als Marlene Diettrich of Nina Hagen optreedt, zien we een uitvergroting van haarzelf – theatraal, levensluchtig en toch ook meisjesachtig ondeugend. Een divameisje.
Levenslust en meisjesachtigheid zien we ook terug in de meer ingetogen scènes uit haar dagelijks leven waar ze vervelende zaken vaak met een grapje afdoet. Het is een dagelijks leven waarin ze door de aanwezigheid van de camera’s ook een optreden geeft.
‘Ik wilde wel gefilmd worden, maar niets zeggen,’ vertelt Ten Damme. Daarom hebben de filmmakers haar overgehaald toch een interview te geven dat televisiemaker Wilfried de Jong afnam. Dit zijn de momenten waarin we Ten Damme op haar meest openhartigst zien. In de mediumshots van Ellen zijn daarom meer zeggend dan de shots waarin ze haar stralingsbehandeling ondergaat. Die zijn om andere reden weer confronterend: een vrouw in de kracht van haar leven die, met ontbloot bovenlijf, stralingstherapie krijgt. De showwereld van Ten Damme lijkt hier mijlenver weg.
Dubbelzinnig
De film geeft een dubbele boodschap. Aan de positieve kant blijkt dat kanker niet het einde hoeft te zijn. De vorm van borstkanker die Ten Damme heeft is goed te genezen. Ze gaat er ook luchtig mee om en laat zich door de ziekte niet uit het veld slaan. Chemokuren worden door de bedrijven door gepland. ‘Kan de behandeling niet een weekje later beginnen?’, vraagt Ellen aan haar arts, ze moet namelijk nog in Ahoy een show presenteren en optreden met Xander de Buisonjé. Je moet immers prioriteiten stellen.
Ten Damme lijkt ook weinig last te hebben van de chemokuur. Het ergste dat haar overkomt is het verlies van haar haar. De opnames waarin ze haar mooie lange lokken verliest, hakt er dan ook in, maar ook daar weet ze met een grapje de situatie te verlichten.
Dat is ook meteen de andere kant van de boodschap – want er zijn natuurlijk genoeg mensen bij wie kanker een vernietigende werking heeft. En dat is een kant die in deze film niet belicht wordt.
Er zijn wel momenten waarin Ten Damme haar gelaten houding laat vallen. In de tweede scène waarin ze chemokuur ontvangt, zegt ze tegen haar vriendje Robin Berlijn (met wie ze ook de muziek van de film en bijbehorende cd heeft gemaakt) dat ze er geen zin meer in heeft. Het is de vraag of ze op dit moment alleen refereert naar de chemokuur, want een korte blik richting camera verraadt dat ze ook genoeg heeft van haar rol voor het alziende glazenoog.
Joost Zwagerman heeft Ten Dammes kameleontische kwaliteiten al eens beschreven. Iemand die met gemak in de huid van andere sterren kruipt en zich op verschillende manieren creatief uit, is moeilijk te vatten. Wie is Ellen Ten Damme? Deze film geeft enkele glimpen van haar, maar biedt geen eenduidig beeld. De opnames van haar optredens en de songs die in de film gebruikt zijn, prikkelen om verder te kijken en meer van Ellen ten Damme te gaan luisteren. As I was wondering where this little life of mine was leading to verscheen eind juni op dvd. Ellens nieuwe cd Impossible Girl kwam in april uit.
(Gebruikte citaten zijn afkomstig uit een ANP bericht.