Klaas was echt een stripheld. Ik mocht hem graag. In deze vlog deel ik mijn herinneringen aan Klaas en toon ik enkele fragmenten van Klaas in Lambiek.
KLAAS KNOL (1954-2019)
Zie ook dit mooie in memoriam in het Parool.
En Lambiek.net.
Foto van Klaas: Boris Kousemaker.
Helaas zijn de winkeliers minder enthousiast over de derde editie: er kwamen weinig klanten op af en er was te weinig aandacht in de media voor FCBD. Lambiek houdt het na dit jaar zelfs voor gezien.
Free Comic Book Day wordt in de Benelux georganiseerd door de Belgische stripdistributeur Pinceel Stripverspreiding en het Nederlandse striptijdschrift Zone 5300.
Behalve de gratis strips heb ik ook een exemplaar meegenomen van de nieuwe Asterix en Phil IJzerdraad van Lucky Luke. Naast Jos van Waterschoot, die ook in de video figureert, ontmoette ik ook nog een mede Spider-Man-fan. Dus wat mij betreft was het een prima dag.
De muziek in deze Daily Webhead is natuurlijk van Marco Raaphorst.
Op 5 en 6 oktober vindt wereldwijd weer de 24 Hour Comics Day plaats. In Nederland gebeurt dat op verschillende locaties. Dit jaar voor het eerst in Utrecht. Én Lambiek is weer van de partij.
Stripliefhebbers zullen allang bekend zijn met het idee achter 24HCD, maar voor de newbees even in het kort: stripmakers laten zich een etmaal lang opsluiten met andere stripmakers om ieder binnen 24 uur net zoveel pagina’s af te leveren. Van te voren mogen ze het verhaal niet bedenken. Al lopen veel stripmakers wel al vaak met een idee de ruimte binnen. Het brein achter deze zelfopgelegde beproeving is de Amerikaanse stripmaker Scott McCloud. Sinds de eerste editie op 24 april 2004 wordt het evenement elk jaar gehouden.
Stripmaker Rob van Barneveld en uitgeverij van Wuft zitten achter de editie in Utrecht. Van Barneveld ‘Ik vond het tijd voor een Utrechtse editie! En leek me gaaf te tekenen in een werfkelder aan de Oudegracht. De groep van ongeveer 15 tekenaars, waaronder de Utrechtse tekenaar Albo Helm, gaat in Utrecht werken in de Jansbrugkelder aan de Oudegracht. De Jansbrugkelder is onderdeel van Cultdealerenzo.nl, een niet-gesubsidieerd platform en creatief netwerk voor samenwerking.’ Naast Helm en Van Barneveld, die zelf natuurlijk ook meedoet, doen onder meer Matt Baay, Pepijn Schermer, Nicole Volbema en Johan de Rooij mee. De Rooij is scenarist en zal zoals voorgaande jaren weer aan een scenario werken in plaats van een strip tekenen.
De dag begint zaterdagmorgen om 11 uur en eindigt ook zondagmorgen om 11 uur.
Updates van de voortgang van de tekenaars en sfeerimpressies worden die dag geplaatst op de Tumblr-website 24hcd-utrecht.tumblr.com. Daarop zijn nu al introducties van de participerende stripmakers te zien.
Van Barneveld laat weten dat steun van bezoekers gewaardeerd wordt maar: ‘Door de kleine locatie en de arbeidsintensieve aard van het evenement is de Jansbrugkelder beperkt publiek toegankelijk. Het wordt op prijs gesteld als van tevoren een afspraak wordt gemaakt om langs te komen.’
De studenten van de opleiding Comic Design van ArtEZ in Zwolle organiseren dit jaar voor de derde keer hun eigen 24HCD. Ze pakken het wel een beetje anders aan dan McCloud heeft voorgesteld. Elke afdeling heeft zijn eigen opdracht: striptekenaars maken 24 pagina’s, animatoren 24 seconden, illustratoren verslaan 24 uur lang het actuele nieuws en in de grafiekwerkplaats worden vier werken gemaakt onder het thema DAGLICHT/NACHTLICHT. De updates van de makers zijn via Facebook te volgen.
Lambiek is terug
Vorig jaar vond het evenement in Amsterdam plaats bij animatiestudio Mooves. Daarvoor in Studio/K. Jarenlang was stripwinkel Lambiek de thuisbasis, en dit jaar doet de stripwinkel weer voor het eerst mee. Omdat de galerie is opgeslokt door de voorraad van de webwinkel is er bij Lambiek zelf geen plaats meer voor het evenement. Men zal het feestje op de lange leidsedwarsstraat 206 gaan organiseren. ‘We hebben er weer zin in!’ roept Klaas Knol over de telefoon. ‘We zijn Lambiek aan het verbouwen en konden het daarom niet in de winkel door laten gaan, maar we van het zonde om nog een jaar niet mee te doen.’
Dat is ook nog leuk nieuws om te melden: Lambiek gaat namelijk toch weer ruimte maken voor een galerie. Deze wordt wel kleiner dan de vorige, maar toch.
Mocht je nog meer 24 Hour Comics Day evenementen weten: laat van je horen in het commentformulier.
Twee videoverslagen die ik in het verleden van dit evenement maakte:
Donderdagavond 13 juni waren er aardig wat stripliefhebbers komen opdagen op de Comics & Strips bijeenkomst van Shop Around. De grote zaal van Pakhuis de Zwijger zat vol in ieder geval. In het publiek stripfans en -makers.
De avond begon wat in mineur toen Maaike Hartjes en Marc van der Holst werden geïnterviewd door Han Peekel. Hartjes vertelde dat je als stripmaker vooral van subsidies moet leven, want van het verkoop van je albums moet je het zeker niet hebben. Als je als tekenaar een boterham wil verdienen, moet je dat als illustrator doen. Van bijvoorbeeld infographics. ‘Infographics zijn kut!’ riep Marc uit. ‘Je gaat toch geen kutinfographics tekenen voor kutbedrijven!’. Van der Holst, die als undergroundtekenaar vooral bekend is van de strip Spekkie Big, vertelde niet voor het geld strips te maken. Eigenlijk was geld verdienen door strips te tekenen een concept dat nog nooit in hem was opgekomen.
Erik Kriek gaf een presentatie van zijn tekenwerk en toonde alvast een voorproefje van zijn nieuwste project: een reeks korte verhalen losjes gebaseerd op songteksten: Murderballads.
Han Peekel ging staan op de nostalgische zeepkist en vertelde over hoe het vroeger was, namelijk toen het televisieprogramma Wordt Vervolgd nog op de buis kwam. ‘Niemand had het succes verwacht, maar na de eerste uitzending kregen we 100.000 briefkaarten met het antwoord op een beetje suffe prijsvraag,’ vertelde Peekel. ‘De dag erna kregen we er nog eens 100.000.’ Peekel is jaren lang bezig geweest om Wordt vervolgd weer op de buis te krijgen, maar die pogingen zijn allemaal mislukt. Ik denk ook dat het nu meer het tijdperk is van programma’s als Beeldverhaal. En er zijn natuurlijk duizenden stripfans wereldwijd die vlogs opnemen om over het beeldverhaal te praten.
Na de pauze was het mijn beurt. Ik las een column voor over het sterven van striphelden. Als voorbeeld had ik Amoras, de nieuwe serie van Suske & Wiske die zwaar gepromoot werd door onder andere de dood van Wiske aan te kondigen. Mijn held Peter Parker is natuurlijk ook meerdere malen al ‘vermoord’ door de schrijvers en marketingafdeling van Marvel, dus daar heb ik het ook nog even over gehad.
Het panel van boekverkopers Klaas Knol (Lambiek), Jitse Verwer (ABC) en uitgever/redacteur Mara Joustra (Oog &Blik) eindigde gelukkig met een positievere boodschap. Verwer vertelde dat er een heel divers publiek op de strips afkomt, maar dat de lezer wel kwaliteit verwacht. Hij pleitte er dan ook voor dat uitgevers vooral mooie boeken moeten uitgeven en de rotzooi maar moeten vergeten. Nu er crisis heerst is de consument kritischer dan ooit.
Toen Peekel aan het trio vroeg of de strips nog toekomst hebben, riepen ze tegelijk uit volle borst ‘Ja!’. Dat je het even weet.
Joost Swarte sloot de avond af met een uiteenlopende presentatie van zijn illustratie- en stripwerk. Ook toonde hij wat illustraties van zijn voorbeelden.
Tussen de presentaties door speelde de band The Vagery een nummer. Mensen die DWDD kijken zouden de band daarvan kennen, want daar mogen ze zo nu en dan 1 minuutje spelen. Ik vind ze langer dan 60 seconden beter klinken.
Was het een leuke avond? Ja, ik vond van wel. Er heerste een goede, ietwat jolige sfeer in de zaal en het programma was divers. Al valt er nog veel meer te bespreken over het beeldverhaal. Er moet dus maar snel nog zo’n avond komen.
Omdat ik nergens nog een verslagje online kon vinden heb ik zelf maar iets geschreven. Mocht je iets vinden over de betreffende avond, laat het dan weten via het reactieformulier. Alvast bedankt!
Laatst had ik een gezellig onderonsje met Klaas Knol van Lambiek over deze bijzondere uitgave. The Artist’s Editions hebben telkens een ander formaat, namelijk de grootte waarop het oorspronkelijke werk getekend is. De MAD Artist Edition is daarom behoorlijk groot.
De muziek is wederom van de heer Raaphorst.
Mensen vragen me wel eens wat ik nu zoal doe op een dag als stripjournalist. Hier een beknopt en selectief overzicht van een paar dagen. De meeste meldingen van geschreven blogposts heb ik achterwege gelaten, want die publicaties hebben jullie natuurlijk allemaal al gelezen. 😉
Woensdag 13 februari
De afgelopen dagen hard gewerkt aan de HAFF bijdrage in de VPRO Gids. Vandaag een beetje rustig dagje.
Werkbezoeken aan de American Book Center en Lambiek. Met Klaas van de winkel een Daily Webhead video opgenomen.
Kwam bij Lambiek Maikel Verkoelen nog tegen van World of Dik. Hij logeerde een weekje in Amsterdam. Ben benieuwd naar zijn nieuwe album waar hij langere verhalen voor aan het maken is.
Leeshuiswerk: Action Comics van Grant Morrison. Een nieuwe, frisse kijk op superpadvinder Superman.
Donderdag 14 februari
Mokerontwerp bestaat 5 jaar en viert feest. Samen met Linda de mannen bezocht. Onder andere leuke gesprekken gevoerd met Frits Jonker die die avond kwam drummen (!) en Piet Schreuders, de artdirector van de VPRO Gids. Schreuders heeft een boek geschreven over de locaties in Londen waar The Beatles allemaal zijn geweest. Dat deed me denken aan mijn zoektocht naar Spider-Man in New York van een paar jaar geleden. Kwam ook Yuri Jonker, de broer van Frits, letteraar en tekenaar, tegen. Moet maar eens in zijn werk duiken.
Vrijdag 15 februari
Rudi de Vries bij De Wereld Leert Door gekeken en over geblogd. Het is de eerste keer dat ik DWLD heb gekeken en waarschijnlijk de laatste: wat een oppervlakkigheid weer. Ze gaan bij dit soort programma’s niet dieper dan de gemiddelde espresso: informatie als vermaak.
Eindelijk de nieuwe Zone op de deurmat. De honderdste. Leuk verhaal van Natasja van Loon over de geschiedenis van de Zone, een aandoenlijke bijdrage van Rood Gras en een mooie vertelvondst in de strip van Frederik van den Stock.
Maandag 18 februari
Bezoek festivalkantoor van het Imagine Filmfestival. Met de directeuren besloten dat ik in tegenstelling tot vorig jaar geen lezing zal geven. Aanvankelijk zou ik wellicht iets met het thema psychotic women gaan doen. Een thema dat mij erg aanspreekt: alleen mijn datinggeschiedenis zou al genoeg stof tot spreken opleveren. Aangezien de schrijfster van het boek over dit onderwerp al een lezing gaat geven, gaat het feest niet door.
Martin Lodewijk belde op om onze interviewafspraak een weekje te verzetten.
Drie delen Haas gelezen.
In de avond bracht Esther van Uitgeverij Xtra de nieuwe Natte maan en Fast Forward van Serge Baeken langs. Service! (En ja, daar ga ik dus nog over schrijven.)
Dinsdag 19 februari
Recensie over Haas geschreven en gepubliceerd. Blij verrast door de kwaliteit van deze strip.
Woensdag 20 februari
Samen met collega freelancer Liselotte Doeswijk geluncht in de Balie. Ze vertelde met dat ze voor Sonic Acts gaat bloggen.
Leeshuiswerk die dag: Scarlet Spider (erg vermakelijk!), Superior Spider-Man #4 (Het blijft bagger. Ik kan niet wachten tot Dan Slott de zak krijgt bij Marvel.)
Donderdag 21 februari
Weer feest, dit keer in de Melkweg: Zone 5300 en Schokkend Nieuws zijn allebei honderd nummers oud. Behalve de filmvertoning van Universal Soldier heb ik zo’n beetje alles gemist van de leuke korte filmpjes in de bioscoop. Ook van de band heb ik niets gehoord. De hele avond gezellig met stripmakers en vrienden in het theehuis van de Melkweg staan praten. Daar zijn die feestjes immers voor.
Vrijdag 22 februari
Dankzij Erik van SN herontdek ik de Batman-soundtrack van Danny Elfman. Heerlijk!
Het oor van Gogh, een aflevering van Agent 327 gelezen voor research. Ik denk dat dit mijn favoriete avontuur van ‘het geweten van Nederland is’. Weer een strip over Van Gogh trouwens. Die schilder spookt de laatste maanden, sinds het boek van Barbara Stok, vaak door mijn hoofd en ik kom hem overal tegen.
Pitch geschreven voor twee nieuwe afleveringen van Stripplaatje onder de loep.
Zaterdag 23 februari
Minneboo leest over de nieuwe cartoonbundel van Peter de Wit geschreven. In de middag naar de Jordaan afgereisd voor de opening van de Peter Pontiac expositie. Kort voor de opening even met Peter een video-interview gedaan over de expo en over zijn ziekte. Toen we het kantoor uitliepen was de galerie al helemaal gevuld met bezoek wat het maken van shots van zijn tekenwerk erg moeilijk maakte. Nou ja, je moet het doen met wat je kunt krijgen. Bij thuiskomst meteen achter Final Cut Pro gekropen en in een ruim uur de reportage gemonteerd en op YouTube gezet.
Zondag 24 februari
De nieuwe Stripgids van kaft tot kaft gelezen. Vooral de interviews met Manu Larcenet en Jacques Tardi waren zeer informatief. Ik denk dat Stripgids het beste volbloed striptijdschrift van de Benelux is. Dat zeg ik niet omdat ik er soms voor schrijf, maar het is juist andersom: ik ben er voor gaan schrijven omdat ik het zo’n goed blad vind. Meteen een idee gepitcht aan Toon Horsten, de hoofdredacteur.
De dag eindigde natuurlijk met een verse aflevering van de serie Fringe die ik sinds twee weken aan het kijken ben. Heerlijke ongeloofwaardige doch vermakelijke onzin.
Maandag 25 februari
Interview met Martin Lodewijk voor de VPRO Gids voorbereid: me verdiept in de bibliografie van Lodewijk, en verschillende albums van zijn hand gelezen, waaronder Agent 327 en January Jones.
Wat doe je als stripliefhebber op een druilerige zaterdagmorgen in Amsterdam? Dan bezoek je de stripwinkel. Vandaag was dat Lambiek in de Kerkstraat. Ik was benieuwd hoe het met de mannen ging en ik wilde meteen wat kerstcadeautjes inslaan. Terloops ontdekte ik dat stripjournalistiek zo zijn nut heeft.
In VPRO Gids #50 stond een artikel van mijn concullega Oliver Kerkdijk over Edgar P. Jacobs. Over zijn leven is zojuist een striproman verschenen, getiteld Het Jacobs teken, én er is een nieuw avontuur uit van Blake en Mortimer. Abel Schoenmaker, al jaren een vaste medewerker van Lambiek, vertelde me dat klanten sinds de publicatie van dat artikel specifiek naar deze uitgaven vragen.
Klaas Knol en Boris Kousemaker waren allebei enthousiast over mijn video-interview met Martin Lodewijk dat ik eerder deze week publiceerde.
Nu wil ik zo vaak en divers mogelijk het beeldverhaal onder de aandacht brengen. Mijn blog is daarin een handig stuk gereedschap omdat ik er recensies, besprekingen en video’s kan plaatsen. Soms behandel ik een strip door deze uitgebreid te recenseren, soms wordt het een Minneboo leest en zo nu en dan maak ik een video-interview met een stripmaker. Weet je gelijk wie er achter die mooigetekende pagina’s schuilgaat. En het is leuk om, in het geval van Lodewijk bijvoorbeeld, een stripmaker enthousiast over zijn werk te horen praten.
(Boris en ik hebben ook nog een Daily Webhead opgenomen over het schetsboek van Jim Woodring dat net is binnengekomen. Die komt over ruim een week online.)
Toch vraag ik me soms af of al die moeite wel zin heeft. Of een artikel over een strip, of een interview met een maker, de interesse van mensen in het medium vergroot. Zo’n opmerking als die van Abel bevestigt voor mij dat stripjournalistiek wel nut heeft. En hij niet alleen.
Meer media
Toen ik donderdag dr. Rudi de Vries interviewde over zijn promotieonderzoek over de Nederlandse stripcultuur, vertelde hij me dat de media de laatste jaren meer aandacht hebben voor het beeldverhaal. Een positieve ontwikkeling, want hoe meer mensen weten wat voor mooie albums er verschijnen, hoe meer ze geneigd zullen zijn die albums ook aan te schaffen. Voor zichzelf en voor anderen. Tenminste, dat hoop ik dan maar, want de sector is zeker gebaat bij hogere verkoopcijfers.
Mooie boeken
Zelf heb ik daar vandaag mijn bescheiden steentje aan bijgedragen. De dagelijkse worsteling van Manu Larcenet heb ik bij Lambiek meegenomen. Dit album is recent verschenen in de reeks Oog & Blik Classics en zeer de moeite waard. Daarbij een deel van The Boys aangeschaft – een bijzondere stripreeks over het superheldengenre waar ik voor mijn verjaardag een eerste deel van Paul had gekregen. En Kid Eternity van schrijver Grant Morrison en tekenaar Duncan Fegredd. Ik ben sinds het fantastische boek Supergods in het bijzonder geïnteresseerd in het schrijfwerk van Morrison. (Die blogpost over een quote van hem eerder deze week komt dan ook niet zomaar uit de lucht vallen.)
En we hebben nog wat stripcadeautjes aangeschaft. Maar welke hou ik even voor me, want het moet wel een verrassing blijven natuurlijk.
Vrijdag 11 februari kreeg Mat Schifferstein de Hal Foster Award. Terecht, want met zijn uitgeverij Sherpa brengt hij al zo’n 25 jaar bijzondere strips uit. Vaak kwam Schifferstein voor het eerst met grote namen op de proppen. Je kunt het juryrapport hier lezen.
Zoals altijd was het een gezellige boel bij Lambiek, waar ook geregeld boekpresentaties worden gehouden en iedere vrijdag een ontspannen borrel is. Je weet nooit met welke stripgrootheden je daar een biertje kunt drinken.
De Hal Foster Award is in het leven geroepen om mensen te eren die in de periferie van het beeldverhaal opereren. Schifferstein vertelde me na de ceremonie dat hij de grootste moeite heeft om zijn boeken in de boekhandel te krijgen. Iets wat helaas voor meer stripuitgevers geldt. In zijn speech benadrukte de gewaardeerde uitgever dat de aandacht voor naturalistische tekenaars de laatste jaren mager is in de stripwereld. Vooral de humorstrip krijgt naar zijn mening aandacht:
‘In Nederland is vanaf het begin een cultuur geweest van humorstrips. Er zijn bijna geen naturalistische avonturenverhalen gemaakt in stripvorm. Tien, twintig jaar geleden was dit nog wel het geval. Toen had je nog bijzondere auteurs als Hans Kresse en Thé Tjong-Khing die met vakmanschap langere verhalen maakten die ook door een groot publiek gelezen werden. Maar inmiddels is de tendens zo veranderd dat mensen strips eigenlijk alleen maar kennen van humor in de krant of eventueel van de jeugdbladen.’
Misschien dus maar goed dat Minck Oosterveer binnenkort de Stripschapprijs krijgt uitgereikt. Hij is een van de weinige Nederlandse stripmakers die een realistische stijl hanteert. Al mogen we stripmakers als Fred de Heij en Dick Matena natuurlijk niet vergeten.
Onderstaande video is een impressie van de prijsuitreiking. Schiffersteins pleidooi voor meer aandacht voor realistische strips is er vrijwel in zijn geheel in opgenomen.
Daily Webhead: Hal Foster Award 2011 from Michael Minneboo on Vimeo.