Journalist Mike van Dooyeweert is gefacineerd door het fenomeen superhelden en besloot daarom een maandelijkse podcast over dit onderwerp te maken.
De hoofdvraag van deze podcast is: wat spreekt mensen aan in superhelden? Mike maakt Supercast niet alleen: iedere aflevering praat hij met een gast die gek is op superhelden of een expert is op dit gebied. De podcast focust dus onder andere op persoonlijke ervaringen.
Voor de vierde aflevering, die in januari online komt, interviewde hij mij naar aanleiding van mijn boek Mijn vriend Spider-Man: Superhelden, geeks en fancultuur. Na de opnames interviewde ik Mike weer over Supercast voor deze vlog. Uiteraard hebben we het ook over onze favoriete superhelden tv-series.
Stan Lee, de geestelijk vader van ontelbaar veel superhelden waaronder Spider-Man, de Hulk, Thor, Daredevil, Silver Surfer, Black Panther, The Avengers en de X-Men, is maandag overleden. Lee werd 95 jaar oud en is wereldwijd waarschijnlijk de meest bekende stripmaker ooit.
Wat Shakespeare was voor de Engelse literatuur, was Stan Lee voor de Amerikaanse comicsindustrie. Zonder hem was het superheldengenre waarschijnlijk een vroege dood gestorven. Dankzij Lee en de stripmakers van Marvel Comics, waaronder Jack Kirby en Steve Ditko, werd de wereld verrijkt met een nieuw type superheld. Een menselijker held met dagelijkse problemen, karakterfouten en beschadigingen.
De helden van Lee gaan zowel de strijd aan met superschurken als met hun innerlijke demonen, ze worden geplaagd door alledaagse problemen en hun superkrachten zijn niet per se een zegen. Denk maar aan de Hulk of the Thing van de Fantastic Four. Twee tragische helden met een monsterlijk uiterlijk. Lee noemde de Hulk de Jekyll and Hyde van het atoomtijdperk. Natuurlijk snappen we dat de Hulk ook teruggrijpt naar het Monster van Frankenstein. Een onbegrepen monster dat de angst voor de Ander en het onbekende representeert. Ook staat de Hulk voor de woede-uitbarstingen waar we allemaal toe in staat zijn. Wie ooit gepest is, zal vast gewenst hebben een Hulk in zich te hebben.
De helden van Lee zijn heel herkenbaar. Door hun feilbaarheid kun je je makkelijk met hen identificeren. Daarmee waren ze een groot contrast met de superhelden die ervoor kwamen zoals Superman, Batman en Wonder Woman. Feilloze helden die daardoor best saai konden zijn.
Spider-Man
Voor mij is Spider-Man het beste voorbeeld van Stans nieuwe soort superheld. Spider-Man (Peter Parker) gebruikt zijn krachten in eerste instantie niet om mensen te helpen maar er zelf beter van te worden. Totdat zijn oom vermoord wordt door een inbreker die Spider-Man eerder had kunnen tegenhouden. Hij leert door die ervaring dat hij zijn kracht moet gebruiken om het goede te doen. Parker wordt geplaagd door geldproblemen, heeft een zieke tante waar hij voor moet zorgen en kan lang niet altijd zijn naasten beschermen tegen het kwaad. Dit had eens de dood van zijn vriendin tot gevolg. Daarnaast geeft Peter Parker nooit op, hoe moeilijk zijn leven en de strijd soms worden. Dat vind ik grenzeloos inspirerend. Ik leerde Spider-Man kennen toen ik negen jaar oud was en was meteen heel erg onder in de indruk. Die ‘relatie’ duurt tot op heden voort. Daarom heb ik Mijn vriend Spider-Man geschreven, een boek over fan-zijn en over wat we van Spider-Man kunnen leren.
Stan Lee en zijn creatie Spider-Man.
Van loopjongen tot cultureel icoon
Stan Lee werd op 28 december 1922 geboren als Stanley Martin Lieber aan de Upper West Side in New York. Zijn ouders waren Joods-Roemeense immigranten. Als kind las Lee alles wat hij in zijn handen kon krijgen, van Charles Dickens, H.G. Wells, Arthur Conan Doyle, Shakespeare tot Edgar Rice Burroughs’ Tarzan-verhalen. Zijn idool was filmavonturier Errol Flynn. In zijn tienerjaren speelde hij dan ook even toneel en had een aantal kortlopende baantjes.
Zijn echte ‘serieuze’ baan was die van loopjongen bij Timely Comics, waar hij in 1939 terechtkon dankzij zijn nicht die getrouwd was met uitgever Martin Goodman. Lieber werkte voor redacteur Joe Simon en art director Jack Kirby, het duo dat in 1941 de superheld Captain America bedacht. Stan was verantwoordelijk voor het vullen van de inktpotjes, het uitgummen van potloodlijnen van geïnkte pagina’s, het corrigeren van teksten en de lunch. Al snel kreeg hij ook de opdracht om redactionele stukjes te schrijven. In Captain America #3 werd zijn eerste verhaaltje gepubliceerd: ‘Captain America Foils the Traitor’s Revenge.’ Strips werden op dat moment als laagwaardige cultuur gezien en aangezien Lieber zijn naam wilde bewaren voor als hij ooit nog eens de Grote Amerikaanse Roman zou schrijven, besloot hij onder pseudoniem Stan Lee te publiceren. Twee nummers later scheef Lee zijn eerste scenario voor een Captain America-strip.
Toen Simon en Kirby uit onenigheid met Goodman vertrokken, werd de negentienjarige Lee gepromoveerd tot redacteur. Lee schreef veel strips en gebruikte verschillende pseudoniemen om de kleine uitgeverij groter te laten lijken. De uitgeverij gaf comics uit in de genres die op dat moment populair waren en veranderde wel eens van naam tot ze uiteindelijk voor Marvel Comics kozen. Lee werd hoofdredacteur bij Marvel. Begin jaren zestig vroeg Goodman hem een superheldenteam te bedenken omdat de Justice League van concurrent DC Comics het goed deed. Omdat Lee eigenlijk genoeg had van de comicindustrie en ontslag wilde nemen, stelde zijn vrouw Joan voor de Fantastic Four precies te maken hoe Lee vond dat superhelden moesten zijn. Hij had immers toch niets te verliezen. Samen met Kirby creëerde Lee het beroemde super viertal in 1961 en begon daarmee het Marvel Universum. Binnen enkele jaren werden de Marvel-helden enorm populair. Lees jongere broer Larry Lieber zou ook nog veel comics voor Marvel tekenen.
Met het bedenken van Spider-Man en de vele andere superhelden, inspireerde Lee miljoenen lezers en tegenwoordig ook filmkijkers. Lee was jarenlang de hoofdredacteur van Marvel die de plots van de meeste comics bedacht. Later werd hij de uitgever en uiteindelijk verhuisde Lee naar Hollywood om zijn helden op de televisie en het grote scherm te krijgen. Andere schrijvers volgden hem op en hielden de superhelden relevant en springlevend.
Marvel Methode
Vernieuwend was Lees manier van werken. Allereerst bedacht hij de Marvel Methode van schrijven: Lee vertelde de plot van een comic aan de tekenaar – soms beeldde hij deze uit in zijn kantoor en stond hij als Errol Flynn op zijn bureau te acteren – en de tekenaar werkte het verhaal vervolgens visueel helemaal uit. Lee schreef daarna de teksten in de ballons en de captions. Op die manier kon hij meerdere comics per maand produceren.
Uniek aan Lees schrijfwerk was zijn tone of voice. Hij erkende dat superhelden eigenlijk iets belachelijks hebben, en knipoogde naar de lezer die dit ook snapte. Tegelijkertijd namen Lee en de lezer de personages en hun wereld wel serieus. De beste Marvel-films hebben deze dubbelzinnige benadering ook.
Daarnaast sprak Lee de lezers ook amicaal en direct toe op de brievenpagina’s van de comics en in zijn redactionele columns. Lee wist de lezers echt bij Marvel te betrekken, alsof het bijzonder was om tot deze club te behoren. Door zijn altijd positieve houding was Lee ook in zijn latere jaren een geliefde en altijd energieke verschijning op comic cons. Zijn cameo’s in de Marvel-films waren altijd een fijne toevoeging. Lee was zijn hele leven een ambassadeur voor het stripmedium.
Mallrats
Mijn favoriete acteerprestatie is in Mallrats (Kevin Smith, 1995) waarin Lee zichzelf speelt. Hij signeert in een stripwinkel in een winkelcentrum. Het hoofdpersonage Brodie (Jason Lee) is een enorme Marvel-fan en wil van alles weten over de superhelden en hun seksleven. Lee praat echter telkens over hoe prachtig de liefde kan zijn en hoe romantisch een jong paartje er uitziet dat even verder op staat. Hij is hiertoe aangezet door de vriend van Brodie, omdat Brodie zijn ex-vriendin terug moet veroveren. Het mooie aan deze scène is dat Lee hier echt acteert en nog goed ook.
Lees vrouw Joan overleed in 2017. Ze waren 69 jaar samen en kregen twee dochters waarvan er eentje na enkele dagen overleed. Sinds de dood van zijn vrouw ging het privé slechter met Lee. In zijn laatste jaren was hij slechtziend en slechthorend. Ook klaagde hij zijn oude zakenpartner aan en vroeg een straatverbod aan voor de man die zijn zaken behartigde en misbruik van Lee maakte. Uiteindelijk is dat allemaal nog voor zijn dood opgelost.
Op Imagine kreeg Lee de Career Achievement Award. De regisseur van de documentaire With Great Power: The Stan Lee Story nam de prijs voor Lee in ontvangst die zelf niet aanwezig was. In 1995 is Stan Lee officieel opgenomen in de Jack Kirby Hall of Fame en in 2011 kreeg hij een ster op de Hollywood Walk of Fame.
Zonder Stan Lee hadden het Marvel Universum en de meer menselijke superheld niet bestaan. Dat had mijn leven een stuk minder avontuurlijk gemaakt en naar ik vermoed ook het leven van miljoenen anderen. Voor mij is Lee dus een van de belangrijkste schrijvers ooit. Van alle kleurrijke personages waarmee hij de wereld verrijkte is wellicht Stan Lee de sympathiekste held die Stanley Martin Lieber bedacht. We gaan hem heel erg missen.
Rust in vrede Stan Lee, bedankt voor alle avonturen en.. Excelsior!
[hr]
Dit in memoriam heb ik geschreven en is gepubliceerd op SchokkendNieuws.nl. Een dag later stond ik in de studio van Next Level Heroes om samen met gast Mevlin Imanuel van Dirtees te praten over Stan Lee met hosts Bas van Teylingen en Bardo Ellens.
Ik vind het altijd moeilijk als een van mijn helden overlijdt. Ook al was Stan dan op een leeftijd dat je het kunt verwachten. Het was een heftige en emotionele week met de dood van Stan de daarop volgende media-aandacht. Ik ben blij dat de Nederlandse media zo veel aandacht hadden voor Stan en dat ik daar een kleine bijdrage aan heb kunnen leveren.
Een striplegende is niet meer. Stan Lee is op 95-jarige leeftijd overleden.
Vanaf nu moeten we de altijd energieke en positieve geestelijk vader van ontelbaar veel superhelden waaronder Spider-Man, de Hulk, Thor, Daredevil, Silver Surfer, Black Panther, The Avengers en de X-Men gaan missen. Zonder Stan geen Marvel Universum en geen Spider-Man – mijn favoriete fictiefiguur ooit. Lee was voor mij een heel belangrijke schrijver en stripmaker. Daarom vond ik het fijn dat er in de Nederlandse media veel aandacht was voor zijn overlijden en zijn leven.
Wat het T-Shirt met De Buddy Stan betreft: dat is ter ere van Kevin Smiths Dogma, niet Mallrats. Die vergissing maakte ik makkelijk doordat Stan namelijk een rol heeft in Mallrats, maar het T-shirt is weer een knipoog naar de Buddy Christ uit Dogma.
De film Venom met Tom Hardy in de hoofdrol draait in de bioscoop. Ik ben een enorme Spider-Man-fan en Venom is een van mijn favoriete superschurken, maar toch wil ik deze film niet gaan kijken.
In de vlog leg ik uit waarom en ga ik dieper in op het probleem van dit soort adaptaties. Ook blik ik terug naar mijn eerste spectaculaire kennismaking met deze vijand van Spider-Man. En vertel ik wat Venom nu zo’n bijzonder personage maakt.
Uiteraard heb ik het nog even over mijn boek gehad, want de game had ik nog niet gespeeld. Sterker nog, ik heb nog geen Playstation en dat is de enige console waarop je deze game kunt spelen. Dat wordt binnenkort dan toch maar eens naar de winkel voor een serieuze aanschaf. Maar goed, praten over Spider-Man is altijd leuk natuurlijk. We hadden dan ook veel lol tijdens het maken van deze aflevering van Commentaar.
De presentatie van Commentaar is in handen van Dennis Mons, vaste medewerker van InsideGamer.
Check hier de trailer voor Bad Days, een grappige animatieserie waarin Junaid de Marvel-helden op de hak neemt. Hij werkte hiervoor samen met Stan Lee!
Laatst vertelde een goede vriend van me wat zijn favoriete Spider-Man-verhaal is. Dat soort dingen vind ik altijd leuk om te horen, want Spider-Man is mijn favoriete fictiefiguur. In mijn boek heb ik een lijst met 15 van de beste Spidey-comics ooit opgenomen.
Deze vlog gaat over dat bijzondere Spider-Man-verhaal geschreven door Bill Mantlo en getekend door Ed Hannigan. De tekeningen zijn fantastisch, en verder zit deze Peter Parker, the Spectacular Spider-Man vol met boeiende verhaalelementen, inclusief cosplayers die een superschurkenclub beginnen.
Ik heb het nog even opgezocht: Hannigan lijdt tegenwoordig aan multiple sclerose. Volgens mij maakt hij helemaal geen strips meer. Dat is heel spijtig, het is een fantastische tekenaar en coverdesigner. Zie zijn site voor meer tekenwerk.
We hebben het trouwens over nog veel meer gehad, onder andere over vloggen op YouTube en stripverhalen, maar Marcel heeft dat wijselijk bewaard voor een eventuele andere vlog. Ik vind het erg leuk dat Marcel aandacht aan mijn boek wilde besteden. Dus, Marcel, hartelijk dank!
Van de week had ik bezoek van de Stripvlogger. Marcel Haster kwam langs om mij te interviewen over Mijn vriend Spider-Man: Superhelden, geeks en fancultuur. Het werd een erg gezellige middag waarin we ook spraken over Kevin Smith, vloggen en de stripwereld. Binnenkort staat die vlog op zijn kanaal.
Toen de mannen van Moker Ontwerp de cover voor mijn boek Mijn vriend Spider-Man maakten, kwamen ze al snel met een hele mooie. Toch konden we die uiteindelijk niet gebruiken. In deze vlog vertel ik waarom.
Ook geef ik enkele leestips voor niet te missen boeken.
Oktober 1989 werd mijn eerste brief in een comic van Juniorpress gepubliceerd. Dat leidde uiteindelijk tot de oprichting van een superheldenclub.
Hoe dat allemaal precies gegaan is vertel ik in Mijn vriend Spider-Man, en in deze vlog toon ik de betreffende comic. Nog een goede ook, want Spektakukaire Spiderman #119 bevat een tof verhaal van David Michelinie en Todd McFarlane over Venom.
Vanwege de NUR-code staat het boek heel vaak op de stripafdeling. Dat is niet erg, maar Mijn vriend Spider-Man gaat natuurlijk over veel meer dan alleen strips. Het gaat vooral over fancultuur en wat het fan-zijn in je leven kan betekenen. Het boek zou dus ook mogen staan tussen andere non-fictie boeken over maatschappelijke thema’s of popcultuur.
Nieuwsgierig geworden naar het boek? Lees hier de flaptekst.
Op de Stripdagen Haarlem signeer ik op de stand van SubQ op zaterdag en zondag. Niet de hele dag, maar de tijden maak ik binnenkort bekent. (Zodra ik ze ook weet.) Mijn boek is dus ook daar te koop.
