Tijdens het signeren van een boek vertelt Windig over plannen voor Heinz de Musical. Ja, je leest het goed. Ga maar snel kijken 🙂
‘Heinz is een beschouwelijke figuur die over straat loopt en de dingen die hij meemaakt komen hem min of meer aanwaaien. Soms reageert Heinz daar op en soms helemaal niet,’ vertelt René Windig (1951), samen met Eddie de Jong (1950) de geestelijk vader van het stripfiguur Heinz. Ze maakten de gagstrip die van 1987 tot 2000 in kranten en tijdschriften werd gepubliceerd. ‘”Heinz is Homerus en Carmiggelt in één,” zei iemand in NRC ooit, maar dat citaat hadden ze dan weer van ons,’ zegt Windig lachend. ‘Die twee kent niemand meer, maar Homerus is de Ilias, een groots avontuur, en net als Carmiggelt maakten wij iedere dag een stukkie of een moppie.’
De prettig gestoorde strip Heinz zit vol absurde humor, woordspelingen, zinspelingen naar literatuur en stripfiguren uit de jaren vijftig zoals Kapitein Rob en Eric de Noorman. Voor regisseur Piet Kroon (1960) is het maken van de film een passieproject: ‘Ik vind Heinz een heel leuke strip die volgens mij ook erg Nederlands is, met een bepaald soort droge, zuigende humor die veel te maken heeft met het werk van Wim T. Schippers. Dat is een van mijn helden dus het is ontzettend leuk dat hij het personage Oom Wim heeft ingesproken. Schippers onderzoekt hoe lang hij iets kan laten duren voordat mensen boos weglopen. Ook in Heinz gaan ze soms heel lang door op een bepaalde grap. En ze spelen met clichés.’
Heinz, de graphic novel
Sinds er in 2000 een eind kwam aan de strip, zijn er af en aan pogingen gedaan om een film te maken. Het storyboard, gemaakt door Windig & De Jong, verscheen nog als graphic novel. ‘Toen er een nieuw elan bij het filmfonds was om de lange Nederlandse animatiefilm te gaan stimuleren, vroeg toenmalig intendant Willem Thijssen of ik nog een project wist. Toen heb ik Heinz voorgesteld en Burny Bos benaderd,’ zegt Kroon. De productie ging in 2017 van start in samenwerking met meerdere productiehuizen in Nederland en België, waaronder Submarine en KaChing Cartoons. Kroons korte animatiefilms DaDa en T.R.A.N.S.I.T wonnen internationaal veel prijzen. Daarna werkte hij jarenlang in Hollywood. Hij was onder andere storyboard artist van films als The Iron Giant en Shrek 2 en regisseerde de animatiesequenties van Osmosis Jones. Voor Heinz schreef Kroon ook het scenario. Toch liet de strip zich niet makkelijk vertalen naar een avondvullende animatiefilm.
Kroon: ‘De strip draait om losse gags, en iedere aflevering bestaat uit drie tot vier plaatjes. De humor zit in wat er tussen de plaatjes gebeurt. Die humor zit in het hoofd van de lezer en is voor iedereen dus anders. Als je een film maakt, moet je daarom ontzettend veel dingen invullen. Wat ik bedenk komt niet altijd overeen met wat de Heinz-fan vind. Ik vind dat de stem van cabaretier Ruben van der Meer goed past bij hoe ik het personage Heinz heb ingevuld, maar online was daar veel gemopper over.’
‘Heinz de stripfiguur verschilt nogal van de versie in de film,’ geeft Eddie de Jong toe. ‘Als je op het Weteringplantsoen loopt, zie je een buste van Simon Carmiggelt. Iedereen weet dat het Carmiggelt is, ook al lijkt het beeld er niet echt op. Deze film is een soort standbeeld voor Heinz, alleen lijkt hij niet helemaal precies.’
De stripmakers vinden dat prima. Windig: ‘Dat is helemaal niet erg. Een film is iets anders dan een strip.’
Tegendraads
‘Heinz is geen actieheld en als het ingewikkeld wordt, gaat hij liever een straatje om,’ zegt Kroon. ‘Het filmverhaal draait om de vernietiging van wereldsteden. Heinz raakt daar bij betrokken omdat hij zijn kind kwijt is. Om zijn eigen leventje weer op orde te krijgen, moet Heinz in godsnaam dan maar iets doen aan de vernietiging van de wereld. Die spanning tussen zijn kleine avontuur versus het grote, meeslepende filmavontuur, vond ik heel interessant. Het is ook in de tegendraadse geest van de strip. De film eindigt weliswaar in New York als een Amerikaanse blockbuster met grote clichés, maar aan de andere kant is het juist een film die zich niet aan de regels houdt. Een voorbeeld: in de climax valt de actie stil omdat Oom Wim tussendoor naar het toilet moet.’
Heinz de film bestaat uit een mix van grafische stijlen: de achtergronden zijn vaak driedimensionaal en fotografisch, terwijl de personages juist relatief plat zijn getekend. De layouts en achtergronden zijn ontworpen en uitgevoerd door het Belgische productiehuis Fabrique Fantastique. Co-producent en artdirector Tom van Gestel en zijn team creëerden een verknipte hutspotversie van Amsterdam. Kroon: ‘Je kunt niet letterlijk de locaties uit de film nalopen, maar het is een soort greatest hits van Amsterdam.’
De illustraties binnen de fantasiesequenties zijn weer getekend door René Windig. Zo zit het handschrift van een van de tekenaars toch in de film.
Zijn we met Heinz een stapje dichter bij een volwassen Nederlandse animatie-industrie gekomen? De animatiewereld is in de afgelopen jaren ten goede veranderd, vindt Kroon. Toen hij Nederland verliet, werkten filmmakers allemaal individueel aan hun eigen animaties. ‘Waarom zou je anderen een deel van je subsidiegeld geven, dacht men toen. Tegenwoordig is er veel meer samenwerking en worden er meer verschillende soorten animaties gemaakt. Heinz is ook weer een stapje in de goede richting omdat het een tegendraadse film is die zich op volwassenen richt en niet op kinderen.’
https://www.youtube.com/watch?v=rFatC27EZkg
Heinz draait vanaf 18 april in de bioscoop.
Dit artikel is geschreven voor en gepubliceerd in VPRO GIDS #18 (2019).
Wat vinden zij van de film? Hoe is Heinz ontstaan? En welk bier drinken zij in de vlog? Alle vragen worden beantwoord.
Nu heb ik dus een voorraadje vlogs en die zorgt voor een nieuw probleem. Het leukste is het namelijk om een aflevering op te nemen en die meteen online te zetten. Maar ja, als een voorraad hebt kun je niet meteen alles publiceren. Dat is overkill.
Al een tijd stoei ik met de vraag wat een goede publicatiefrequentie is. Elke dag een vlog? Of drie keer per week? En moet er minstens een dag tussen video’s zitten om ervoor te zorgen dat mensen de tijd hebben om de nieuwste episode te bekijken?
Niet iedere kijker bekijkt iedere aflevering. Maar ik merk wel dat als de nieuwe vlog online staat, de vorige soms niet meer bekeken wordt. Het een en ander hangt van het onderwerp af, want van sommige vlogs groeit het aantal views nog steeds.
Vlogs die nieuwe stripalbums behandelen, wil ik eigenlijk zo snel mogelijk online zetten, omdat mensen dan weten dat die boeken uit zijn. Maar je kunt niet dagen achterelkaar dezelfde soort vlogs plaatsen, want dat wordt saai.
Aan de andere kant wil je ook actueel blijven. En dit geldt eigenlijk ook voor andere video’s. Gisteren nam ik bijvoorbeeld een vlog op over hoe je op een positieve wijze sociale media kan gebruiken en die wil ik dan meteen delen. Dat kan echter niet, want andere, meer dringende onderwerpen liggen al klaar voor publicatie.
Luxeprobleem, ik weet het. Maar het houd me wel bezig. Wat dat betreft zijn de dilemma’s hetzelfde als bij bloggen.
Vandaag interviewde ik stripmakers Windig & De Jong over de nieuwe Heinz animatiefilm. Die komt pas 18 april uit, dus dat gesprek blijft even op de plank liggen. Het is namelijk beter om die te plaatsen als de film (bijna) uit is. Bij andere vlogs blijf ik echter twijfelen, wikken en wegen.
Voor meer over de Heinz-animatiefilm check deze site.
Oplettende kijkers hebben wellicht Jean-Marc van Tol ook links in beeld zien zitten. Marissa Delbressine was er ook, maar die was iets lastiger te bereiken met de camera. Bovendien was het licht bij haar niet zo goed, waardoor de lens problemen gehad zou hebben als ik haar tekening goed in beeld wilde brengen.
Marissa tekende natuurlijk haar stripfiguur Ward, maar toen een van de aanwezige kinderen vroeg of ze ook Star Wars-figuren wilde tekenen, volgden er snel meer. Ze zat dus een tijdje alleen nog maar Star Wars te tekenen. Met zichtbaar plezier overigens.
Er zijn dus aardig wat lezingen en signeersessies gepland met stripmakers. Sigmunds pop-up store is ook tijdelijk gehuisvest aan het Rokin, evenals Wasco’s atelier. Je zult hem dus geregeld zien tekenen in januari. Een mooie gelegenheid om een praatje te maken en een boek te laten signeren. Bij voorkeur natuurlijk een van de stripalbums van de makers zelf, niet het nieuwste kookboek van Jamie Oliver – hoewel de goedgeluimde heren daar ook nog wel voor in zijn.
Terwijl De Wit werd geïnterviewd door het camerateam van Scheltema TV, sprak ik met de directeur van de boekwinkel, Harold Zwaal. ‘Januari is officieel de maand van de spiritualiteit, en daar wilde we iets tegenover zetten wat totaal anders is. Daarom kozen we voor strips. We willen dit ieder jaar gaan doen.’ Scheltema verhuisde vorig jaar van het Koningsplein naar het Rokin. Daarvoor dreigde de winkel ten onder te gaan toen keten Polare failliet ging, maar dankzij een reddingsactie van Novamedia, het bedrijf achter de Postcodeloterij, kon de winkel gered worden. De winkel is nu vlak bij de Dam en naast het NRC gebouw te vinden. ‘En naast de halte van de Noord-Zuidlijn,’ benadrukt Zwaal nog even. ‘Als die af is lopen er dagelijks dus heel veel mensen langs de winkel.’
Het is ook een mooie winkel geworden met een aardig uitgebreide stripafdeling. Als journalist gespecialiseerd in film en strips ben ik altijd blij met dit soort openbare stripevenementen, want in Amsterdam is er buiten de stripwinkels om, weinig te doen op stripgebied. Dankzij een Stripmaand maken casual readers kennis met strips die ze normaal gesproken misschien niet zouden oppakken. ‘Scheltema moet een beetje en huiskamer voor mensen zijn. Hier lekker zitten lezen is prima,’ vertelt Zwaal.
Jean-Marc van Tol, tekenaar en co-bedenker van Fokke & Sukke, gaf die middag een lezing over zijn helden Walt Disney, Hergé, Willy Vandersteen en Marten Toonder. Allemaal gemankeerde helden overigens, wiens verleden niet altijd even zuiver is. Toonders rol in de Tweede Wereldoorlog was dubieus, evenals die van Vandersteen die onder het pseudoniem Kaproen antisemitische cartoons maakte. Disney kon zelf niet zo heel goed tekenen, maar zorgde er wel voor dat hij de eigenaar was van alle creaties die in zijn studio werden gemaakt. Toen het slecht ging met de studio weigerde hij zijn tekenaars te betalen.
Van Tol hield een bevlogen verhaal boordevol met interessante weetjes. Het leukste vond ik dat hij met eigen tekeningen en een stapel boeken zijn verhaal visualiseerde. Met een camera op de spreekstoel werden deze via een live-feed getoond. Het wisselen van de blaadjes en het andere beeldmateriaal was al vermakelijk op zich, maar daarnaast werkte Van Tols enthousiasme aanstekelijk. Ik kreeg meteen zin om een biografie over Disney te gaan lezen.
Bekijk de site van Scheltema voor de andere stripevenementen deze maand.
Stadsdeel Amsterdam-West is drie maanden lang de gastheer van meer dan 35 gerenommeerde Amsterdamse tekenaars. In de maanden februari, maart en april staat het stadsdeel in het teken van de strip en strips in het teken van het stadseel. Op straat, in winkels en in diverse cafés, zal het beeldverhaal zichtbaar zijn. Ook is er een gratis stripkrant met verhalen uit de buurt: Wat Wil West geheten.
Centraal in de activiteiten staan drie pijlers: de artistieke waarde van strips, de verhalen van Oud-West, en de betekenis van stadsdeel West als creatief hart. De titel van het project is Zichtbare Lijnen en het doel is om het publiek bewust te maken van de vele mogelijkheden die de negende kunst te bieden heeft.
Stripkrant
Zichtbare Lijnen gaat van start met de feestelijke lancering van de gratis stripkrant Wat Wil West in OT301. Wat Wil West is de opvolger van de stripkrant Orient X Press, die in 2012 stadsdeel Amsterdam-Oost in kaart bracht. Wat Wil West biedt de lezer een blik in de verhalen van de buurt. Van de bitterzoete herinneringen van bejaarde bewoners, de ervaringen van de stadsboeren in de buurtbak, tot aan de interactieve uitklapposter voor jeugdige lezers.
De krant is bovendien geheel als beeldverhaal vormgegeven, zelfs de advertenties zijn strips. Vanaf 5 februari zal de krant in een oplage van 20.000 verspreid worden door Amsterdam West waarbij de postcodes 1053 en 1054 een exemplaar in de brievenbus zullen ontvangen. Daarnaast is Wat Wil West natuurlijk ook ook verkrijgbaar in de betere stripwinkels van groot Amsterdam. Op vrijdag 31 januari wordt de krant gepresenteerd vanaf 21.00 uur en zal worden opgeluisterd door diverse live-acts en dj’s, waaronder de stripmakersbands Blackbird & Thrushes en Onder Kelvin.
Hier alvast wat voorproefjes uit de stripkrant die ik erg mooi vind:
Zichtbare lijnen
Het stripfestival bestaat uit veel activiteiten, voor een goed overzicht daarvan verwijs ik je graag naar de Facebookpagina. Hier alvast een kleine greep. Op 31 januari zal in restaurant de Peper in de OT301 een expositie openen van tekenaars Merel Barends en Suus van den Akker. Deze expositie is te zien tot en met 1 maart.
In de publieke ruimte zijn onder meer de pilaren van het overdekte deel van de Kinkerstraat voor strips gereserveerd. Over de gehele periode dat het festival duurt worden telkens nieuwe pilaren van enorme striptekeningen voorzien. Op 8 februari worden tussen 13:00 uur en 14:30 uur de ramen van de HEMA op de hoek van de Kinkerstraat en de J.P. Heijestraat door 16 tekenaars vol getekend. Op 13 februari gaat vervolgens het Bellamy etalageproject van start: een wandeling met gids langs verschillende etalages in de buurt waarin de tekenaars van Go West de beelden en verhalen die zij in de krant gepubliceerd hebben exposeren, aangevuld met nieuwe verhalen over opgroeien in Oud-West. De wandeling wordt afgesloten in de bibliotheek met livemuziek en informatie over striptekenen en is voor iedereen toegankelijk, al wordt aanmelding van tevoren via kin@oba.nl wel aanbevolen.
Eveneens interessant is de tentoonstelling met werk van Go West-tekenaars in stripwinkel Het Beeldverhaal op de Bilderdijkstraat vanaf 28 februari. Maar er zijn ook individuele exposities van de tekenaars te zien, zoals onder anderen Remco Polman (Floris en Dirkjan) in café Bax, forumcartoonspecialist Bas Köhler in het WG Café, en Jan Cleijne (Helden van de Tour) in café Du Cap.
Meewerkende tekenaars
In alfabetische volgorde: Aart Taminiau, Aloys Oosterwijk (Willems Wereld), Arie Plas, Bas Köhler, Ben Westervoorde, Bjorn, Christina Garcia Martin, Farida Laan, Femke van Heerinkhuizen, Fleur Post, Floor de Goede (Flo), Jan Cleijne, Julie Rosebud, Lotte Klaver, Maaike Hartjes, Maarten Schuurman, Maia Matches, Mass Hab, Marjolein Verbruggen, Mat Vaassen, Merel Barends, Michiel Wijdeveld, Pepijn Schermer, Peter Pontiac, Rey Roman, Remco Polman, René Windig (Heinz), Rogier Klop, Ruben Steeman (Elke dag rust), Rudi Jonkers, Suus van den Akker, Thijs Vissia, Tjeerd Royaards (Cartoonmovement), Typex, Wasco, Willem Vleeschouwer en Yvo Spry.
Zichtbare Lijnen en de stripkrant zijn mede mogelijk gemaakt door Gemeente Amsterdam Stadsdeel West, Amsterdams Fonds voor de Kunst, de meewerkende tekenaars, buurt- en regiegelden, WOOW, diverse instellingen en bedrijven. Het geheel is een initiatief van Maia Machèn en Stijn Schenk.
De kroning, Wim-Lex en liedjes daaromtrent: ik wil er als republikein en antimonarchist niets over horen. Dat is lastig, want al weken gaan de media over de aanstaande troonwisseling. Gelukkig zijn Twitter-filters makkelijk ingesteld. Dat scheelt een hoop onzininfo. Natuurlijk spelen uitgevers ook gretig in op dit onderwerp: de winkels liggen vol met boeken over de duurste uitkeringsfamilie van Nederland en verwante zaken.
Koninklijke Eppo
Ook in de stripwereld ontkomen we niet aan de onzin van het huis van Oranje: Eppo #8 is een heus themanummer en feliciteert de aanstaande Prins Pils met zijn koningsschap. ‘Weliswaar met een knipoog, maar desondanks niet minder gemeend,’ schrijft Rob van Bavel in zijn voorwoord. Nu moet ik zeggen dat het erg meevalt: er verwijzen maar een paar strips in Eppo naar het huis van Oranje: Trix van Mars Gremmen die ook de cover tekende, stripfiguur Eppo vaart mee met de kroningsboot en Elsje roept zichzelf uit tot koningin. Verder wordt er in een variaspread uit de doeken gedaan wat voor speciale illustraties er zijn gemaakt naar aanleiding van de aanstaande dertigste april. Deze Eppo is ook voor een antimonarchist als ik eigenlijk wel te doen.
100 Heinz Hoogtepunten
Uitgeverij Oog & Blik/De Bezige Bij pakt uit met een nieuw deel uit de reeks 100 Heinz hoogtepunten: Niks mis met de koning. Deze reeks verzamelt thematisch oude afleveringen van de humorstrip Heinz. Eerder kwamen al Niks mis met koken, Niks mis met voetbal, Niks mis met kinderen, Niks mis met golfen en Niks mis met klussen uit. Ik kies ervoor de titel van de nieuwste uitgave vooral ironisch te lezen, want er is natuurlijk Niks goeds aan een monarchie, maar daar heb ik eerder al over geschreven.
De stripjes zijn in zwart-wit afgedrukt. De cover is natuurlijk wel in knaloranje. De deeltjes zijn leuk om cadeau te doen, want echte Heinz-fans kopen natuurlijk de luxe uitgaven in de reeks Heinz van H tot Z.
In Niks mis met de koning kroont Heinz de kat zichzelf tot de koning van het bos, ontmoet hij de koning der klungelaars en de koning van de woordgrappen, schrijft hij een brief aan de koningin over de Heinzzakproblematiek en wordt hij door de aap naar de middeleeuwen geflitst waar hij Lamme de Dove ontmoet en door Koning Hendrik de Vierde cadeau wordt gedaan aan diens zoon Rodolfo de Tweede. Kortom, heerlijk ouderwets droge Heinz-humor zoals in deze strip:
In de strips van René Windig en Eddie de Jong is die koning eigenlijk maar bijzaak. Laten we hem vooral ook zo blijven zien in de Lage Landen.
René Windig & Eddie de Jong. 100 Heinz Hoogtepunten: Niks mis met de koning
Oog & Blik/De Bezige Bij. €8,95
ISBN 978 90 549 2411 1
Daarom Minneboo leest:
Maandelijks krijg ik van veel uitgeverijen stapels strips toegestuurd. Daar zit veel moois tussen, maar niet alles is geschikt voor de bladen en opdrachtgevers waar ik voor schrijf. Toch wil ik deze uitgaven onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen. Verwacht vooral veel recent verschenen strips, met zo nu en dan een album dat ik op dit moment lees en waar ik iets over kwijt wil.
In de zestiende editie van het Holland Animation Film Festival staat storytelling centraal. Het festival biedt een eigenzinnige kijk op animatie en slaat een brug tussen animatie, strips en games. Ook wordt er afscheid genomen van animator Gerrit van Dijk. Festivaldirecteur Gerben Schermer licht het programma toe.
‘Soms word ik blij verrast door een film, zoals Recycled van Lei Lei en Thomas Sauvin. Lei Lei heeft op de vuilnisbelt van Beijing allerlei familiefoto’s en vakantiekiekjes bij elkaar gezocht. Daar heeft hij een prachtige film mee gemaakt. Ik waardeer Lei Lei als filmmaker dus het is altijd fijn om iets van hem te zien. Vooral als zijn nieuwe film weer anders is dan zijn voorgaande animaties,’ vertelt Gerben Schermer in het HAFF-kantoor in hartje Utrecht, waar de staf druk bezig is met de voorbereiding van de zestiende editie van het jaarlijkse animatiefestival.
Recycled is een mooi voorbeeld van de independent poëtische films die er op het HAFF te zien zijn, naast andere innovatieve shorts, experimentele films, opdrachtfilms en lange publieksfilms. Vijf dagen lang kunnen liefhebbers en professionals terecht voor een zeer uitgebreid filmprogramma, talkshows, presentaties, lezingen en masterclasses.
‘De belangrijkste accentwijziging ten opzichte van vorige edities is dat het programma dat we bieden voor een breed publiek interessant is. De featurefilms en competities, maar ook de programmering rond de thema’s storytelling en 3D laten mensen op een andere manier naar film kijken. Wie echter niet geïnteresseerd is in de achterliggende thema’s krijgt evengoed een mooi programma te zien. Je mag immers ook gewoon genieten van animatiefilms zonder verder na te denken over het medium,’ legt Schermer uit.
Storytelling
Toch, de vragen die het festival stelt over animatie en de verbanden die gelegd worden tussen verschillende media, maken het HAFF juist extra interessant voor de fijnproever. Dit jaar functioneert het begrip storytelling als rode draad door de verschillende programmaonderdelen. Schermer: ‘We willen de nadruk leggen op hoe je dingen kunt vertellen. Een boodschap hebben is één ding, maar hoe breng je die in een goedlopend verhaal? Dat laten we zien door films te vertonen maar ook door een levendige discussie te voeren. Door nieuwe technieken heb je tegenwoordig heel veel mogelijkheden om een verhaal te vertellen. De nadruk ligt echter vaak op spektakel. Toegepaste technieken moeten niet alleen een druk op de knop zijn, maar ook iets toevoegen. Er zijn bijvoorbeeld genoeg 3D films waarbij het driedimensionale aspect helemaal niets toevoegt.’
Adriaan Lokman is een filmmaker die experimenteert met 3D. Vorig jaar vertoonde het HAFF de 3D-versie van zijn abstracte achtervolgingsfilm Chase en dit jaar gaat de 3D-versie van Barcode in première op het festival. ‘Die versie wordt significant anders dan de oorspronkelijke film,’ aldus Schermer.
Marc Bertrand, producent bij de National Film Board in Canada, heeft zich verdiept in de voor- en tegens van de 3D-techniek en laat in zijn lezing zien wat deze techniek op verhalend vlak voor toegevoegde waarde kan hebben.
Strijdbare film
De vorig jaar overleden kunstenaar en animator Gerrit van Dijk stond in 1985 aan de wieg van het festival. Tot aan zijn dood maakte hij nog iedere dag een tekening voor zijn laatste film The Last Picture Show. In een programma rond de hoogtepunten uit zijn oeuvre en een minitentoonstelling, wordt de meesteranimator op het HAFF herdacht. Schermer: ‘De vroege films van Gerrit gaven commentaar op de maatschappij. Ze waren zeer politiek en geëngageerd, zoals Butterfly R.I.P. 1975 (1975) en de Jute-films (1979). Later werd zijn oeuvre wat meer naar binnen gekeerd en maakte hij films over thema’s als familie bijvoorbeeld. In de animaties van de laatste tijd mis ik het engagement een beetje. Ik mis in die zin een Gerrit van Dijk in de wereld. Toen Gerrits einde eraan zat te komen hebben we besloten om ieder jaar in zijn nagedachtenis een themaprogramma rondom strijdbare films te presenteren. Daaromheen gaan we ook lezingen organiseren.’
De strijdbare film kent een breed palet aan thematiek en uitingsvormen, van poëtische kunstwerken tot agressieve pamfletten. In het themaprogramma zijn films van nu en eerder te zien. In competitie zitten een aantal korte films uit Canada die aandacht vragen voor de Iraanse filmregisseur Jafar Panahi die door het regime gevangen wordt gehouden.
Strip en games
‘Games, strips en animatie zijn heel verschillende werelden. Toch proberen we die bij elkaar te brengen,’ vertelt Schermer. ‘Dit jaar wordt voor de vierde keer de KunstStripbeurs in samenwerking met het animatiefestival gehouden. Op zaterdag 23 maart bieden zo’n zeventig stripmakers en illustratoren hun prints, originelen, boeken, T-shirts en buttons aan in de gratis toegankelijke Nicolaïkerk. Die dag wordt ook de StripGrafiekPrijs uitgereikt.’
Gastprogrammeur René Windig, een van de stripmakers van de populaire strip Heinz, waarover een lange animatiefilm nu in ontwikkeling is, presenteert een speciaal programma van met name Felix the Cat-animaties uit de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Tijdens de voorstelling vertelt hij over zijn fascinaties voor deze filmpjes.
Verder draaien er films die gebaseerd of geïnspireerd zijn op strips, zoals Pinocchio van Enzo dÁlò, waar het tekenwerk van stripmaker Lorenzo Mattotti in gebruikt is. Tito on Ice gaat over de promotietour door voormalig Joegoslavië van de Zweedse striptekenaars Max Andersson en Lars Sjunnesson. Ze reizen in gezelschap van een pop die de mummie van Tito moet voorstellen.
Behalve strip komen ook games ruim aan bod. Er is onder meer aandacht voor gametrailers en cut scenes, de geanimeerde intermezzo’s in een game die te zien zijn als een bepaald doel bereikt is of het verhaal verder verteld wordt.
Grote Prijs
Het festival zet zich sinds jaar en dag in om animatiefilm onder de aandacht te brengen. Daarom zijn er verschillende competities en lanceert het HAFF dit jaar de Grote Prijs voor Nederlandse animatie. Een driekoppige vakjury zal deze uitreiken aan de beste Nederlandse animatiefilm. ‘Op dit moment gebeurt er steeds meer op het gebied van animatie. Lang speelde alleen de korte animatiefilm echt een rol in Nederland maar nu gebeurt er veel op het gebied van opdrachtfilms, commercials en televisieseries. Er is een nieuwe generatie filmmakers opgestaan. Het is goed om dat te benoemen en te laten zien door een prijs uit te reiken voor de beste Nederlandse animatiefilm.’
Meer info: www.haff.nl
Dit interview is gepubliceerd in de speciale HAFF bijlage van VPRO Gids #11 (2013).
De VPRO Gids is voor de strip- en animatieliefhebber altijd de moeite van het lezen waard geweest. Ik ken geen andere televisiegids die zo veel ruimte heeft voor het beeldverhaal. Tot mijn vreugde natuurlijk, want ik schrijf graag voor de Gids. Al een paar jaar besteden we aandacht aan het Holland Animation Film Festival. Tot dit jaar meestal door een kleine special in de gids op te nemen van twee artikelen: een interview met festivaldirecteur Gerben Schermer en een feature die focust op een bepaald thema uit het programma of een bijzondere film die er vertoond wordt.
Dit jaar pakken we echter uit met een heuse bijlage over het HAFF. In deze special staat onder meer een bijzonder interview met animator Gerrit van Dijk, afgenomen op de laatste dag van zijn leven. Een grappig interview met stripmaker René Windig over zijn programma rond Felix the Cat animaties en een boeiend interview met Lorenzo Mattotti die de grafische vormgeving verzorgde van Pinokkio van animatiefilmer Enzo d’Alò.
Zelf schreef ik voor de bijlage een interview met Gerben Schermer waarin we de belangrijke elementen van deze festivaleditie doornemen en pende ik een overzicht van alle featurefilms die op het HAFF te zien zijn. Een fijne klus, want zo kon ik al heel wat van de films tot me nemen.
Al met al een boeiende bijlage voor de strip- en animatieliefhebber zou ik zeggen. De bijlage zit bij VPRO Gids #11 en is ook vrij verkrijgbaar op het festival.
Het Holland Animation Film Festival vindt plaats van 20 t/m 24 maart te Utrecht.
De afgelopen dagen las ik Heinz bij de lunch. Ik eet namelijk graag licht en luchtig en de humor van René Windig en Eddie de Jong past daar goed bij. En als de grappen wat te flauw worden, het stripduo heeft de neiging om situaties tot het uiterste uit te melken, staat het zoutvaatje in de buurt.
In 2009 is uitgeverij Oog & Blik/De Bezige Bij begonnen met de integrale heruitgave van de Heinz-strips. In de serie Heinz van H tot Z zullen uiteindelijk vijf delen uitkomen. Deel drie, deeltje I, ligt vanaf november in de winkels. Net als zijn voorgangers is het een mooi uitgegeven boek. Dik met een harde kaft met noten achterin. Maar daar moet dan ook wel een flinke prijs voor worden betaald, namelijk 45 euro. Ik vermoed dat de uitgever voornamelijk de nostalgische lezer voor ogen heeft die alle Heinz-strips compleet wil hebben.
Leuk aan de geschiedenis van Heinz is dat deze kat zijn striploopbaan begon als bijfiguur in de strip Rocking Belly. De titelfiguur van deze strip was een bestaande punker en leadzanger van de Rockin’ Belly Bende, waar stripmaker Windig ook lid van was. De verhalen speelden zich deels af in een kraakpand waar de kat Heinz woont. Eerst verscheen de kat geregeld op de Goochem-pagina van Het Parool om later op de strippagina zijn eigen strip te krijgen. En niet alleen in Het Parool: jarenlang zijn de avonturen van Heinz in tientallen kranten, ook buiten de landsgrenzen, te lezen.
Deel i
Wat vooral opvalt als je de strookjes weer leest is hoe goed deze de tand des tijds hebben doorstaan. Het merendeel van de avonturen van deze stripkat zouden nu nog heel goed gepubliceerd kunnen worden. Niet zo gek dus dat forensenkrant Metro de strips opnieuw publiceert.
Waar de stripjes wel gedateerd zijn, bijvoorbeeld omdat ze refereren naar de Teenage Mutant Ninja Turtles of carpoolstroken, biedt het notenapparaat achter in het boek uitkomst. Sowieso worden daar de vele intertekstuele verwijzingen die de strip rijk is uit de doeken gedaan, wat de heruitgave in het bijzonder de moeite waard maakt.
Heinz op herhaling is prima te verteren. Het mag dan oude wijn in nieuwe zakken zijn, de wijn is goed geconserveerd.
Windig & De Jong. Heinz van H tot Z: Deel Drie (november 1992 – december 1994)
Oog & Blik/De Bezige Bij
ISBN 978 90 5492 327 5, € 45
Daarom Minneboo leest:
Maandelijks krijg ik van veel uitgeverijen stapels strips toegestuurd. Daar zit veel moois tussen, maar niet alles is geschikt voor de bladen en opdrachtgevers waar ik voor schrijf. Toch wil ik deze uitgaven onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen. Verwacht vooral veel recent verschenen strips, met zo nu en dan een album dat ik op dit moment lees en waar ik iets over kwijt wil.