Robert M. Pirsig – Michael Minneboo

Zen zonder meester is het stripdebuut van schilder/illustrator Frenk Meeuwsen. Ik vind het een heel fijne strip.

Frenk Meeuwsen (1965) studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Daarnaast haalde hij een zwarte band in karate. Zen zonder meester is zijn stripdebuut. Hierin vertelt hij over zijn fascinatie voor het Japanse boeddhisme en spiritualiteit. Meeuwsen woonde in de jaren negentig in de Japanse tempelstad Kyoto. Oorspronkelijk kwam hij daar om te schilderen, maar al snel begon Meeuwsen te werken in een animatiestudio waarin hij dagenlang vooral ogen tekende. ‘Vooral waterige blauwe meisjesogen zijn mijn specialiteit,’ vertelt hij in het boek.

In Zen zonder meester verhaalt hij over zijn ervaringen in Japan, zijn visie op zen, en wisselt hij stukken over de geschiedenis ervan af met jeugdherinneringen. Het is dus een zeer persoonlijk, vaak anekdotisch verhaal, waardoor de lezer ook veel oppikt over Japanse cultuur.

Charlatans
Meeuwsen dweept niet en houdt een kritische blik: zijn afkeur voor zenmeesters, die vaak charlatans blijken te zijn, komt duidelijk naar voren in de strip. Zen kun je prima bedrijven zonder meester, vind Meeuwsen, vandaar ook de titel van het boek. Wie spirituele verlichting zoekt, hoeft eigenlijk alleen maar in de juiste meditatiehouding te gaan zitten en te blijven oefenen. Meeuwsen toont in een paar bladzijden hoe je dat doet.

Zen zonder meester is een combinatie van autobiografie, instructie en geschiedschrijving, verpakt in een losse vertelstructuur en een aangenaam, rustig leestempo. Het boek is moeilijk neer te leggen. En toen ik het uit had, pakte ik het nog eens op om er weer doorheen te bladeren. Misschien komt dat ook omdat ik zelf ook een lichte fascinatie met Japan begin te ontwikkelen en daarom graag over Meeuwsens ervaringen las. Ook heb ik jaren geleden een tijdje aan zazen gedaan. Een vorm van zen meditatie waarin je voornamelijk zit. De stukken over de geschiedenis van het Japanse boeddhisme en zen vond ik daarom erg interessant. Evenals wanneer Meeuwsen vertelt over de markante mensen die hij ontmoet en over hoe hij als westerling Japan ervaart.

Motoronderhoud
Herkenbaar was voor mij het hoofdstuk waarin hij Zen en de kunst van het motoronderhoud ontdekt. Het boek van Robert M. Pirsig is een klassieker dat ik las als vroege twintiger. Ik kan me echter niks inhoudelijk meer van het boek herinneren, maar weet nog wel dat ik het toen geboeid tot de laatste bladzijde las. Meeuwsen geeft een beknopte impressie van Zen en de kunst van het motoronderhoud en maakt duidelijk waarom dat boek zo’n indruk op hem maakte.

De strekking van Pirsigs boodschap is even simpel als doeltreffend: het leven draait om kwaliteit. Wanneer je iets met aandacht doet, ontstaat er kwaliteit. Aandacht is dus de sleutel tot het gevoel van vervulling.

Het idee van leven in het ‘nu’, wat tegenwoordig mindfulness genoemd wordt, is dus al een heel oud idee. Iets waar je telkens weer opnieuw voor moet kiezen en aandacht voor moet hebben, wil je ooit een staat van ‘verlichting’ bereiken.

Ik ben na een tijdje gestopt met mediteren: nog steeds voel ik me te onrustig om dat weer op te pakken. Misschien moet ik weer gewoon gaan zitten, met de instructie van Meeuwsen in mijn achterhoofd.

Lees hier een preview van het boek.

Frenk Meeuwsen. Zen zonder meester
Uitgeverij Sherpa, € 19,95

Van de week zat ik in de wachtkamer bij de mondhygiëniste. In blijde afwachting van mijn behandeling begon ik in een Happinez te lezen. Een nummer van begin dit jaar, dus nog niet zo oud. Er stond een interview met Robert M. Pirsig in. Je weet wel, van Zen en de kunst van het motoronderhoud. Hij schreef dat boek alweer in 1974 maar staat nog steeds achter de boodschap. Sterker nog, het hele interview ging erover.

De strekking is even simpel als doeltreffend: wanneer je iets met aandacht doet, ontstaat er kwaliteit. Aandacht is de sleutel tot het gevoel van vervulling. Een mooie gedachte die ik zo op mijn eigen leven zou willen toepassen.

Want hoe vaak doe ik dingen met een half oog of oor? Te vaak betrap ik mezelf erop dat ik nog even snel dit of dat wil doen. Terwijl ik bezig ben met X dwaalt mijn hoofd af naar Y. Dat is jammer.

Ik heb ooit geleerd dat als je per dag één maaltijd echt met aandacht eet, zonder de krant te lezen of televisie te kijken, dat dit wonderen doet voor je spijsvertering. Je proeft bovendien ook veel beter wat je eet. De smaak wordt er automatisch voller van.

Aandacht voor wat je doet betekent dat je meer in het moment leeft. Je leeft intensiever. De koffie smaakt beter als je met een leeg hoofd een slok neemt. Je schrijfwerk wordt beter als je aandacht hebt voor elke komma.

Toch is het makkelijk gezegd dan gedaan. Concentratie vereist nu eenmaal inspanning en overgave. Dat heb ik geleerd toen ik aan Zazen meditatie deed, een eeuwigheid geleden alweer.

Laat ik daarom vandaag rustig beginnen met het aandachtig luisteren van een cd’tje. Lekker op de bank liggen luisteren. Ik ben benieuwd naar wat voor nieuwe dingen ik ga horen.