Schaalmodellen – Michael Minneboo

Laatst waren Linda en ik in de Stadsschouwburg Amsterdam om de voorstelling Medea van toneelgroep Amsterdam bij te wonen. In de openbaar toegankelijke ruimtes van de schouwburg was de expositie A Slice of Scenography te zien.

Samengesteld door Scenograaf Nicky Nina de Jong voor het Theaterfestival. De Jong wil hiermee het vak en ambacht van de scenograaf inzichtelijk maken.

Deze twee maquettes van toneelstukken vond ik erg mooi. Nu houd ik erg van schaalmodellen en maquettes. Ze hebben iets magisch. De wereld in het klein, vol detail en verwondering. Ze nodigen uit om zelf het verhaal te bedenken.

De voorstelling van Medea hakte erin overigens, maar dat kun je verwachten met Grieks drama. Ik kende het verhaal eigenlijk niet, maar ik wilde al jaren dit stuk eens zien.

Toen ik nog op de Hogeschool voor de Kunsten zat, schreef en regisseerde ik een korte film. Hiervoor hield ik audities onder de studenten van de toneelafdeling van de HKU. Tijdens die ontmoetingen stelde ik ook allerlei vragen aan de acteurs. Een actrice, die uiteindelijk ook de rol kreeg, vroeg ik welke rol ze ooit nog graag zou willen spelen. Medea was het antwoord.

Nu ik het stuk eindelijk zag, en ervoer hoeveel de hoofdrol van de acteur vergt, snap ik waarom ze deze graag wilde spelen.

Regisseur Simon Stone mengt in zijn versie de tragedie van Euripides met het waargebeurde verhaal van een Amerikaanse vrouw die in de jaren negentig haar kinderen ombrengt. Marieke Heebink ontving de Theo d’Or 2015 voor haar vertolking van Anna.

Een prachtige foto van de filmcrew die bezig is met de miniaturen voor de film Metropolis (Fritz Lang, 1927).

Metropolis is een klassieke sciencefictionfilm en volgens de legende de duurste film die in de jaren twintig is geproduceerd. Als ik de film zie geniet ik altijd erg van de art-direction en miniaturen die in de film gebruikt worden en die het toekomstbeeld van toen tot leven brengen.

Ik hou namelijk erg van miniaturen en schaalmodellen in films. Daarom ben ik ook dol op het vroege werk van Tim Burton, want daarin maakt hij veel gebruik van dat soort elementen.

Hoe goed de schaalmodellen en miniaturen ook zijn, je ziet het bijna altijd als ze in films gebruikt worden. Ze hebben de charme van handwerk – iets wat mijns inziens ontbreekt bij digitale special effects. Die zijn namelijk onzichtbaar of slecht en dus zichtbaar. Maar wanneer ze zichtbaar zijn, zijn die digitale effecten dus mislukt.
Terwijl miniaturen aan de ene kant de illusie van echtheid creëren terwijl je tegelijkertijd het handwerk ziet. Een visuele paradox die het brein op een goede manier laat borrelen.

Mijn eerste kennismaking met Metropolis was de videoclip ‘Radio Ga Ga’ van Queen. In die clip zitten namelijk shots van Metropolis verwerkt. Als kind keek ik vol verwondering naar die beelden. Ze deden me wegdromen naar grote steden als New York.

Toen ik op de HKU ging studeren, was de film van Fritz Lang een van de eerste die ik leende uit de mediatheek. Toen kon ik de film dus eindelijk voor het eerst zien. De special effects vond ik toen tof, maar het verhaal ligt wat zwaar op de maag.

Ik leen de synopsis even van Wikipedia:

Het verhaal draait om een futuristische stad in het jaar 2026, waarin de mensen zijn opgedeeld in ‘denkers’ die in luxe boven de grond leven en de ‘werkers’ die zwoegen in de mijnen. Een bijna bijbelse vrouw genaamd Maria komt op voor de rechten van de werkers en zegt hun niet in opstand te komen maar de komst van een bemiddelaar af te wachten. De burgemeester van de stad laat Maria opsluiten en een robot haar vorm aannemen; deze robot speelt vervolgens de werkers tegen elkaar uit en organiseert een opstand in de mijnen, waarbij de mysterieuze ‘M-Machine’ wordt vernietigd en de reservoirs van de stad overstromen, waarbij de kinderen van de werkers dreigen te verdrinken, maar op het nippertje worden gered door de inmiddels ontsnapte ‘echte’ Maria en de burgemeesterszoon. Wanneer de robot-Maria, die verantwoordelijk wordt gehouden voor de chaos, levend wordt verbrand, ontdekt men dat het geen echt mens is. Uiteindelijk verzoent de zoon van de burgemeester de twee groepen in zijn rol als bemiddelaar.

Later zag ik de montage van Giorgio Moroder in het Filmmuseum toen ik film studeerde aan UvA. Moroder maakte een versie die meer voldoet aan de standaard plot van Hollywoodfilms en voegde een soundtrack toe met popmuziek. Deze versie is een stuk korter dan Langs oorspronkelijke versie, maar erg toegankelijk voor een hedendaags publiek.