Er moeten honderden en honderden schetsen staan in Prefab van Serge Baeken. Ik vind het een heel inspirerend boek. Dus mocht Prefab van Baeken niet ontbreken in mijn rubriek Beste Boeken, waarin ik mijn favoriete boeken behandel.
Grafisch huurling Serge Baeken (Turnhout, 1967) studeerde beeldende kunsten en vrije grafiek, ontving de debuutprijs Strip Turnhout en werd er aangesteld als stadstekenaar. Hij heeft verschillende internationale boekuitgaven op zijn naam staan, waarmee hij veel bijval en enkele prijzen oogstte. Ook verzorgt hij prijswinnende illustraties voor de belangrijkste Nederlandse en Vlaamse (dag)bladen.
Twee nieuwe dikke bundelingen van het werk van Serge Baeken verschenen recent bij uitgeverij Xtra. Fingerfood en Ladies F1rst.
Fingerfood bevat het vrije en opdrachtwerk van Serge Baeken gemaakt tussen 2014 en 2016. Ladies F1rst is een bundeling van zijn modeltekeningen.
Ze zijn beiden om je vingers bij af te likken. Tenminste, als je van dikke boeken vol met schetsen, illustraties en naaktportretten gemaakt door Serge Baeken houdt, natuurlijk. Toevallig ben ik zo iemand.
Grafisch huurling Serge Baeken (Turnhout, 1967) studeerde beeldende kunsten en vrije grafiek, ontving de debuutprijs Strip Turnhout en werd er aangesteld als stadstekenaar. Hij heeft verschillende internationale boekuitgaven op zijn naam staan, waarmee hij veel bijval en enkele prijzen oogstte. De albums Sugaren Het verdriet van Turnhout zijn recente stripprojecten die meer dan de moeite waard zijn.
In het verleden heb ik al vaker over Baeken geschreven en hem geïnterviewd. Ik volg zijn carrière met veel interesse en mag de tekenaar persoonlijk ook erg graag. Ik hoop nog een keer zijn atelier te bezoeken om samen met Serge een video te maken. Ik weet dat hij graag in de avond en ’s nachts werkt, dus dat worden dan waarschijnlijk nachtelijke opnames van de kunstenaar aan het werk achter zijn tekentafel.
International poertry day Rotterdam.
Snel en treffend
Een van de leukste gesprekken was een paar jaar geleden vlak voor de opening van zijn expositie bij Lambiek, toen nog in de Kerkstraat in Amsterdam gevestigd. Terwijl ik Serge vragen stelde voor mijn video, tekende hij ter plekke mijn portret. Niet alleen konden de kijkers zien hoe snel Baeken zoiets doet, maar ook hoe mooi het resultaat is ondanks die snelheid.
Hetzelfde gaat op voor de naaktportretten in Ladies F1rst. Sinds 2014 woont de tekenaar sessies modeltekenen bij georganiseerd door Jan Bosschaert. Eerst moest hij daarvoor wat moed verzamelen, want de laatste keer dat hij aan serieus modeltekenen deed was jaren geleden. Al snel kreeg Baeken zo de smaak te pakken dat hij nu zelf ook dit soort sessies organiseert.
Verkortingen en bochten Baeken heeft een voorkeur voor originele, minder voor de hand liggende poses. Die dwingen hem zich te echt te concentreren op wat hij ziet. Het is namelijk moeilijk om verkortingen en bochten goed weer te geven.
Wat ik sterk vind aan Serge’s modeltekeningen is niet alleen hoe natuurgetrouw hij de lichamen op het papier heeft gezet, maar juist ook hoe goed hij de gezichten tekent. Het zijn met recht portretten. De uitdrukkingen op de gezichten van de modellen zijn heel treffend en hun expressies laten je raden naar hun gedachten. Soms zijn ze in gedachten verzonken, soms kijken ze verleidelijk, soms verveeld. Iedere tekening vertelt zo een verhaal, of prikkelt de fantasie van de toeschouwer om dat verhaal te achterhalen.
In Fingerfood zijn ook wat van dit soort portretten opgenomen, al komen daar ook de mannen aan bod. ‘Ik teken mannen even graag als vrouwen. Maar ik bekijk vrouwen liever dan mannen. Ik denk dat dat doorsijpelt in de tekeningen,’ schrijft Baeken in zijn inleiding voor Ladies F1rst.
Voor wie zijn deze boeken eigenlijk?
Iedereen die zelf ambities heeft op het vlak van illustratie, zoals stripmakers. Er valt namelijk een hoop te leren van de tekeningen. Daarnaast fans van vrouwelijk schoon, maar ook gewoon liefhebbers van goed, levendig en opmerkelijk tekenwerk.
Duplex is een stripalbum waar acht dichters en even zoveel striptekenaars aan hebben gewerkt. De duo’s maakten acht grafische gedichten.
Zondagmiddag 12 juni stond ik tegen de avond samen met Stefan Nieuwenhuis en Anneke Claus op een perron op het station van Haarlem. We kwamen van de Pletterij waar die middag het boek Duplex was gepresenteerd. Daar had ik zelf niet zo veel mee te maken, behalve dan dat ik door Nieuwenhuis was uitgenodigd om de happening bij te wonen. Hij is namelijk de initiatiefnemer van Duplex, terwijl Claus een van de dichters is die aan het project deelnam.
Minneboo en Nieuwenhuis hangen rond op Station Haarlem. Foto: Anneke Claus.
Nieuwenhuis nodigde acht duo’s uit om een grafisch gedicht te maken. Dichter en stripmaker werkten dus samen om tot een uniek en dichterlijk beeldverhaal(tje) te komen. Het zijn dus geen verstrippingen waarbij een bestaand gedicht als basis voor een strip dient. Verstrippingen hebben in Nederland een beetje een slechte reputatie en dat is niet geheel onterecht. De meeste verstrippingen die de afgelopen jaren uitkwamen heb ik na een eerste lezing nooit meer opengeslagen. Ik heb het dan vooral over boeken als ‘Nederlandse literaire klassiekers verstript in één pagina’ of ‘De Avonden met integraal de oorspronkelijke tekst!’-albums.
Dan vind ik boeken als De Aanslag van Milan Hulsing interessanter omdat de stripmaker daar zijn eigen ding doet met de brontekst. Dat is dan ook geen verstripping meer in de stricte zin des woords, maar een vrije adaptatie waarbij het beeldverhaal een werk op zich is geworden. Hetzelfde geldt voor In the Pines van Erik Kriek. Die heeft die liedjes namelijk helemaal naar zijn hand gezet en gevisualiseerd op zijn eigen wijze. In the Pines kwam een paar maanden geleden uit en ik vind dat echt een fantastisch boek.
NederVlaams
De duo’s van Duplex zijn Tsead Bruinja en Lies van Gasse, Anneke Claus en Serge Baeken, Marije Langelaar en Wilbert van der Steen, Daniël Dee en Robert van Raffe, Maarten van der Graaff en Maarten de Saeger, Maud Vanhauwaert en Delphine Frantzen, Dennis Gaens en Sam Peeters, en Ellen Deckwitz en Ruben Steeman. Van Nieuwenhuis heeft dus een mix van Vlaamse en Nederlandse makers aan elkaar gekoppeld.
Enkele duo’s waren die middag in de Pletterij om hun samenwerking aan het publiek te presenteren. Twee dagen eerder had iets soortgelijks plaatsgevonden bij Poetry International in Rotterdam. Om de naam van het album eer aan te doen, wilde Nieuwenhuis zijn project vast twee keer presenteren. En waarom ook niet? Doorgaans komen er weinig stripmakers naar een poëziefestival en weinig dichters naar een stripfestival. Wat ze met elkaar gemeen hebben is dat hun lezerspubliek doorgaans veel kleiner is dan dat van andere schrijvers.
https://youtu.be/JmWR6Y02VCU
De middag in debatcentrum de Pletterij was voor mij de laatste halte wat betreft Stripdagen Haarlem 2016. Het was een gezellig weerzien met Serge Baeken, Tonio, Natasja en Stefan en een aangename kennismaking met Anneke en Delphine Frantzen, wier werk ik wel ken, maar nog nooit had ontmoet.
Engelse versie
Inmiddels is het Duplex-concept ook van start gegaan in Engeland. In juli vindt er een grote tweetalige Duplex-expositie plaats in het Nederlands Stripmuseum in Groningen.
Duplex is uitgegeven door Strip2000 in samenwerking met Zone 5300. Het is een album dat zich niet makkelijk laat duiden. De acht verhalen hebben ieder een eigen karakter en de tekenstijlen zijn zeer uitlopend. Het is zo’n boek dat je een paar keer rustig tot je moet nemen voordat de inhoud goed en wel in je neerdaalt. Het is ook zo’n project wat je aanspreekt of niet. Ik heb zelf niet zo veel met poëzie. Songteksten, ja, die snap ik, maar gedichten zijn een slag apart. Ik lees die met moeite.
Zoals je weet heb ik meer met strips. Bij Duplex geniet ik dus in eerste instantie van het grafische werk en dringt in tweede instantie pas de tekst echt tot me door. Ik vind dit soort projecten eigenlijk vooral interessant omdat ze de mogelijkheden van het beeldverhaal onderzoeken. In het bekijken van deze experimenten zit bij mij vooral het leesplezier bij Duplex.
[hr]
Daarom Minneboo leest: Als stripjournalist wil ik zoveel mogelijk strips onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een interview, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen.
Februari was voor mij: een leuke presentatie van de nieuwe Schokkend Nieuws, een muzikale boekpresentatie van Erik Kriek (niet op de foto), een vervelend bezoek aan de diëtist (niet op de foto), een leuke ontmoeting met een oud-middelbareschoolgenote (niet op de foto), de Stripdagen, veel schrijfwerk (niet op de foto) en herten in het wild.
Een nieuwe maand dus een nieuw kalenderblad. De twee personages uit de strip Haas kijken niet echt vrolijk.
Tja, het blijft een katholiek land hè… Hoe zou de lucht er op andere planeten uitzien? In Galerie Movie Ink werd zaterdag 13 februari werd Schokkend Nieuws #118 gepresenteerd. Een toepasselijke plek, want dit nummer van mijn favoriete filmblad bevat een grote filmposter special. Check it out dus. Overigens wist Wim Jansen, eigenaar van Movie Ink, boeiend te vertellen over Italiaanse filmposters. Ook hij wordt in SN geïnterviewd.
Na de presentatie gingen Paul, Marlies, Linda en ik naar een cafétje om gezellig bij te praten en wat te eten. Een mooie tent trouwens, met een prachtig dakraam. De kroketten waren ook prima te eten.
Voor een vrijwel lege zaal vond een interessant panel met Belgische stripmakers en stripjournalist Geert de Weyer plaats. Ger Apeldoorn was de interviewer.
In het laatste weekend van februari vonden de ‘nieuwe’ Stripdagen plaats in de Broodfabriek in Rijswijk. Een nieuwe locatie die een hele verbetering was ten opzichte van de deprimerende plek in Gorinchem. Nu ben ik al een paar jaar niet meer op de Stripdagen geweest omdat ik daarna te veel prozac moest slikken, maar Ton Schuringa, de nieuwe directeur van de Stripdagen, had me dit jaar overgehaald om een paar interviews te doen op zaterdag.
Helemaal nieuw waren de stripdagen overigens niet, vooral bekend publiek en bekend stripwerk op zaterdag, maar wel een interessant programma dit jaar. Al was daar niet altijd veel aandacht voor, had ik het idee. Mensen kwamen toch vooral weer ‘boekies’ scoren. Misschien moeten ze volgend jaar een groot podium midden op de beurs maken en daar alle interviews en presenaties laten plaatsvinden in plaats van in een aparte zaal die tevens dient als doorloop naar de toiletten en expositieruimte. Al hadden ze wel hun best gedaan om die mooi aan te kleden. Met hulp van de mensen van uitgeverij Xtra overigens, die deze muurversiering geregeld hadden:
Vond het tof om mijn Belgische collega Geert De Weyer de hand te schudden en eens kennis te maken. Hij gaf een boeiende lezing over zijn boek België Gestript en behandelde hoe de Belgische strip geleden heeft onder de Franse censuur.
Op zondag had ik geen zin in Stripdagen maar hebben Linda en ik de zon opgezocht in Zandvoort.
Enorme bewondering heb ik voor de discipline en het grafisch talent van Serge Baeken (Turnhout, 1967). De Belgische illustrator en stripmaker heeft – traditiegetrouw zou ik bijna zeggen – in twee jaar tijd wederom een vuist dik boek vol getekend. Het vijfde alweer.
High Five: Collected Works and Sketches 2012-2014 heet de papieren baksteen die bij uitgeverij Xtra is verschenen. Het boek zit vol katten, karikaturen, breekbare naakten, markante monsters, portretten en uiteenlopend opdrachtwerk. Wederom een genot om door te bladeren.
Eerder schreef ik al mijn lofuitingen over tekenbeest Baeken die een uiteenlopende stijl hanteert en zijn hand niet omdraait voor realistische of meer cartooneske, stripachtige illustraties. Zijn werk is dan ook een graag geziene gast op de pagina’s van de Tijd en de Morgen.
Aan het begin van High Five gaat Serge er meteen vol in met vijfenzeventig pagina’s naaktstudies van een uiteenlopende reeks vrouwelijke modellen. Vaak met veel gevoel en trefzeker op papier gezet in potlood, soms met (gewassen) inkt. De sectie wordt afgesloten met naakttekeningen van een mannelijk model en een spread met aangeklede modellen.
Er is een korte sectie gewijd aan katten, zowel realistisch getekend als meer cartoonesk. Vorig jaar kwam van Baeken het prachtige stripalbum Sugar uit en deze collectie katten tekende hij tijdens signeersessies in de verkochte exemplaren.
Monsterlijk
De sectie met monsters kan mij in het bijzonder bekoren. Baeken maakte de illustraties voor het album Monsters van Jay Phlitman & Kim Kang. Geen idee hoe dat klinkt, maar de tekeningen zien er in ieder geval tof uit. Baekens creaties zijn niet zo zeer angstaanjagend, maar roepen eerder een glimlach of vertedering op. Monsters om te knuffelen zeg maar, totdat ze opeens je hoofd eraf bijten natuurlijk.
Op Vimeo zette de tekenaar timelapse video’s waarin hij de creaturen op papier zet, zoals deze:
Verdriet
Ook is er werk opgenomen uit Het verdriet van Turnhout, de stripbewerking die Serge maakte van de roman van zijn vader Robert Baeken. De striproman zal eind mei uitkomen en is voorgepubliceerd in Stripgids. Een waar tour de force: Baeken vertelt het verhaal in spreads van drie doorlopende stripstroken. In wezen leest de strip dus als een doorlopende strook, alsof de camera in een constante beweging naar rechts pant en de acteurs op een podium hun rollen vertolken. In de realistische decors worden de rollen vertolkt door insecten.
Dit vind ik een mooi voorbeeld van hoe krachtig en gedetailleerd Baekens decors zijn:
Achter op High Five is een portretfoto van de tekenaar opgenomen. Laat je niet misleiden door zijn strengkijkende boeventronie, want Baeken is een zeer vriendelijk en gastvrij als je hem in het echt tegenkomt. Iemand die je graag een ‘high five’ geeft.
Serge Baeken.
Serge Baeken. High Five 400 pagina’s Uitgeverij Xtra, € 29,00 ISBN 9789490759759
Dit weekend vindt voor het eerst het KLAXON stripfestijn plaats in Antwerpen. Hieronder het persbericht:
Illustratie affiche: Olivier Schrauwen
KLAXON is een nieuw stripfestival in Antwerpen waar strip en kunst elkaar ontmoeten. Je vindt er strips en ander grafisch drukwerk van onafhankelijke uitgeverijen, collectieven en auteurs uit binnen- en buitenland. Je kan er de talrijke expo’s bewonderen en de boeiende lezingen en spannende performances bijwonen. KLAXON brengt een kwaliteitsvolle mix van bekende namen en opkomend talent.
Stripfestijn (12u – 19u) Dé plek om nieuwe, fijne strips en geïllustreerd drukwerk uit binnen- en buitenland te ontdekken.
Kleine, onafhankelijke stripuitgeverijen, collectieven en auteurs presenteren hun uitgaven: Scratch, Frémok, Bries, Lamelos, Tieten Met Haar, Wobby, Zone 5300, Vite, Liesbeth De Stercke, Ckoe, Jasper Rietman, Wasco, Frits Jonker (letter-tekenaar), Jeroen de Leijer, Rob van Barneveld, Inne Haine, Shamisa Debroey, Charlotte Dumortier, Serge Baeken.
Op de grote KLAXON-stand kan je grasduinen in strips en grafisch drukwerk van diverse buitenlandse ‘indie’ uitgeverijen: Lubok, Sanatorium, Seigensha, Koyama Press, Nobrow, D &Q, Apa Apa Comics, Le Dernier Cri, Benoït Jacques, Orbis Pictus Club, Napa Books, Re:Surgo e.a.
Pulp deLuxe – online uitgever – introduceert de ‘Draw-o-mat-3000’ tekenmachine en toont origineel werk van Pulp deLuxe-auteurs.
In de loop van de middag schuiven bij diverse stand extra tekenaars aan om te signeren: Brecht Vandenbroucke, Mark Hendriks, Steve Michiels, Maarten De Saeger, Pieter Rosseel, Pieter Fannes, Serge Baeken, Marcel Ruijters, Valfret, Inne Haine, Shamisha Debroey, Wide Vercnocke, Charlotte Dumortier…
Expo’s In ’t Werkhuys (12u – 19u, diverse ruimtes)
Brecht Vandenbroucke, Wide Vercnocke en Marcel Ruijters maakten voor het festival een meterslange muurtekening. Marcel Ruijters, Olivier Schrauwen, Pieter Fannes en Lukas Verstraete stellen originele tekeningen tentoon uit resp. Jheronimus (te verschijnen), Arsène Schrauwen, Nog lang en gelukkig en Lukas (te verschijnen). Van Lukas Verstraete zijn daarnaast ook schilderijen en van Pieter Fannes vrij werk te bewonderen. Het Wobby-collectief presenteert een mix van originelen, riso’s en schilderijen. Frank Wagemans laat je mee genieten van zijn sculpturen en schilderijen.
En Samplerman toont zijn prachtige collages.
In The Bries Space (13u – 18u)
Op 100 meter van ’t Werkhuys toont The Bries Space originele tekeningen van de Duitser Tim Romanowsky en de Antwerpenaar Benjamin Demeyere. Beide expo’s lopen van 24 april tot en met 30 mei.
Tim Romanowsky – Bricks of Fortune
Benjamin Demeyere – Etudes exotiques
The Bries Space, Stenenbrug 15, 2140 Borgerhout www.bries.be/space
Persmoment Scratch (13u) Hansje Joustra en Joost Swarte kondigen een grensoverschrijdend stripproject aan.
Artist talks (14u – 18u)
Joost Swarte werkt achter de schermen bij Scratch, maar is ook en vooral striptekenaar en grafisch ontwerper. Swarte vertelt over het houten speelgoed ADO, abstractie en inspiratie.
Frits Jonker
De Nederlander Frits Jonker is al meer dan twee decennia een veelgevraagd (strip)letteraar. Letteren is voor Jonker meer dan een beroep, het is een passie. We nodigden hem uit om erover te vertellen.
William Ludwig Lutgens – Utopia World Problem: een zoektocht naar utopische probleempjes, tussen kunst en cartoon
Lezing/performance door de Antwerpse kunstenaar.
Jeroen de Leijer en de Kenjezelf Kit
De Kenjezelf Kit biedt je de mogelijkheid om middels zelfreflectie onbestemde momenten te duiden zonder daarbij het moment in te vullen. De Kit toont onze ware gemoedstoestand, onuitgesproken gevoelens en verborgen verlangens. Neem even tijd voor jezelf met een kop kamillethee en heroriënteer jezelf. Laat je leiden door de afbeeldingen en ontdek allerlei onvermoede dingen over jezelf.
De Letterleggers (12u – 18u)
Op een grote witte ondergrond creëren Iwan Verhulst en Raphaël Vandeputte met grote, platte, soepele, zwarte rubberen letters allerlei tekeningen. Onder het oog van de camera maken ze, vertrekkend van een simpele ‘boodschap’, nieuwe boodschappen. Of ze vervormen boodschappen tot tekeningen die op hun beurt worden getransformeerd tot andere beelden. En zo gaan ze uren door. Elk optreden is een work in progress, met een begin, een einde en een rode draad die de twee verbindt.
Live tekenen (19u30 – 22u, ’t Kaffee)
Tekenaars gaan met elkaar in dialoog en dagen elkaar uit via hun tekeningen. Ad rem reageren is een must! Met o.a. Serge Baeken, Wide Vercnocke, Pieter Fannes, Kim Duchateau en Wasco.
Veiling Lamelos (’s avonds, ’t Kaffee)
Het vierkoppige Nederlandse collectief houdt een veiling à la Lamelos in ‘t Werkhuys. Breng oude, leuke spulletjes (vlooienmarkt stuff) mee.Lamelos zal ze vervolgens veilen. De opbrengst wordt omgezet in tournées générales. Onverkochte spulletjes worden vernietigd!
Over de organisatoren Ria Schulpen, uitgever (Bries) en co-bezieler van The Bries Space, een onafhankelijke, creatieve ruimte in Borgerhout die (twee)maandelijkse tentoonstellingen met het beeldend werk van zowel opkomende als gevestigde kunstenaars uit binnen- en buitenland worden organiseert. www.bries.be
Jangojim
Dimitri Sakelaropolus alias Jangojim. Antwerps striptekenaar, illustrator, scenarioschrijver voor animatie- en comedyreeksen voor tv. jangojim.blogspot.be
’t Werkhuys is een socio-culturele ontmoetingscentrum in Borgerhout dat zelf ook activiteiten organiseert zoals de wekelijkse Volxkeuken. Haar café is een gezellige ontmoetingsplek voor haar gebruikers, de buurt en passanten. www.werkhuys.be
Een lijstje met strips uit 2014 die ik van harte aanbeveel.
Normaliter doe ik niet aan eindejaarslijstjes en ik ga je ook niet vervelen met succesverhalen van hoe goed of hoe slecht het afgelopen jaar ging als freelancer. Niet alleen fungeert mijn blog al aardig als dagboek, waarin mijn stappen en gedachten goed te volgen zijn, ook denk ik dat er maar weinig mensen zitten te wachten op dergelijke stukken.
Wat mij opvalt is hoe verschillend de top tienen van collega’s zijn. En die verschillen merk ik al bij de recensies. Soms krijgt een strip maar liefst vijf sterren terwijl ik voor het betreffende boek slechts twee of drie sterren over heb. En andersom. Dat recenseren blijft dus eigenlijk maar een arbitraire bedoeling.
Daarom een lijstje met dit jaar uitgekomen strips waar ik het meeste leesplezier aan ontleende. Leesplezier komt voort uit een goed geschreven verhaal of fantastische tekeningen. Als beiden voorkomen in een strip, ben ik helemaal blij.
Op alfabetische, en dus willekeurige volgorde:
Het eerste plaatje van Polza uit Blast 4.
Blast 4: Nu maar hopen dat de boeddhisten zich vergissen (Manu Larcenet)
Een van de beste series die ik ooit heb gelezen. Larcenet is een meesterverteller. Dit jaar kwam eindelijk het vierde en laatste deel uit. Blast draait om Polza, een kolossale man die een heftig visioen krijgt na de dood van zijn vader. Polza noemt dit visioen de blast en besluit zich hierna terug te trekken uit het dagelijks leven en te zwerven, op zoek naar een nieuwe blast. Dan wordt hij opgepakt en verhoord door de politie op verdenking van moord. Seconds (Bryan Lee O’Malley)
Een mooi sprookjesachtig science fiction-verhaal over de universele wens om fouten te herstellen.
Sugar (Serge Baeken)
De veelzijdige grafisch kunstenaar Serge Baeken toont in het stripalbum Sugar het leven van alledag door de ogen van de kat. Het grafisch oogstrelende en vernuftige stripalbum is een hoogtepunt uit zijn oeuvre.
Suikerschedel (Charles Burns)
In de albums X, De Korf en Suikerschedel mengt Burns de beeldtaal van Hergés Kuifje met elementen van het werk van Willam Burroughs en met een flinke scheut David Lynch. Het resultaat is verbluffend en, vooral de finale, ontroerend. Burns brengt in Suikerschedel alle puzzelstukjes van de voorgaande delen mooi samen in een ontroerende finale die blijft intrigeren.
De terugkeer van de wespendief (Aimée de Jongh)
De eerste graphic novel van Aimée de Jongh smaakt naar meer. De Jongh toont in dit verhaal haar talent voor visueel vertellen en laat zien dat ze een van de beste stripmakers van Nederland is. Wat mij betreft ieder jaar zo’n mooi album. Ik interviewde haar een paar maanden geleden over dit album en haar andere strips.
Het zotte geweld (Joris Vermassen) Het zotte geweld van Joris Vermassen is een ontroerende striproman waarin de stripmaker een goede balans weet te vinden tussen tragikomische elementen en waarachtige, emotionele scènes. Stand-upcomedian Tom Steurs verkeert in een levenscrisis. Met zijn carrière wil het niet echt vlotten, zijn relatie verloopt stroef en zijn geliefde zus Elke ligt doodziek in het ziekenhuis. Een mooi en intiem verhaal waar ik het bijkans niet droog bij hield.
De veelzijdige grafisch kunstenaar Serge Baeken toont in het stripalbum Sugar het leven van alledag door de ogen van de kat. ‘Mijn katten zijn goede vrienden.’
Zelfportret.
Serge Baeken (Turnhout, 1967) is productief en veelzijdig: zijn illustraties verrijken Vlaamse kranten en tijdschriften, hij tekent portretten, soft tattoos en maakt muurschilderingen, stripverhalen en erotische illustraties. Met Sugar: leven als kat, toont hij het leven van alledag vanuit het perspectief van zijn katten, met een hoofdrol voor de kater Suske. Het grafisch oogstrelende en vernuftige stripalbum is een hoogtepunt uit zijn oeuvre en werd door de pers goed ontvangen. Baeken: ‘Van lezers krijg ik vooral deze reactie: “Wij hebben ook een kat en ze heet zo en ze heeft deze kleur.”‘ (lacht).
We praten met het Vlaamse tekenbeest over de rol van familie in zijn werk, zijn tekendrift en fascinatie met porno.
Familie
‘De Baekens zijn familiemensen. Mijn vader is een echte pater familias en mijn broers en zus hebben dat familiegevoel ook heel sterk. Een van de strips waar ik nu mee bezig ben is Het Verdriet van Turnhout, naar een roman van mijn vader.
Mijn jongere broer Vitalski (schrijver, dichter, stand-upcomedian, red.) is in het Antwerpse en daarbuiten bekender dan ik, maar we zijn geen rivalen. In tegendeel, we werken vaak samen aan projecten, inspireren elkaar en gebruiken mekaar als kritisch klankbord.
‘Veel van mijn werk is autobiografisch omdat ik als tekenaar ruimte wil maken voor noodzakelijke vertellingen: verhalen die ik echt kwijt wil en die een weerslag zijn van de dingen die ik meemaak. Ook als ik fictie maak, put ik uit persoonlijke ervaringen. Het grote voordeel daarvan is dat je veel authenticiteit kan verwerken in je pagina’s, want alle details zijn specifiek in plaats van algemeen of clichématig. Doordat mijn verhalen autobiografisch zijn speelt mijn familie daarin ook vaak een rol.
‘In mijn eerste boek The No Stories (2005) heb ik mijn gezin afgebeeld maar was ik vergeten een plaats te geven aan onze kat Suske. Daar voelde ik me schuldig over. Met Sugar wilde ik dat goedmaken en meteen de kans aangrijpen om de andere katten die we hebben gehad een plaatsje te geven in het boek.
‘Met de katten van anderen heb ik niet zo veel, maar met mijn eigen katten heb ik een sterke band. Het zijn goede vrienden van me, ze zijn gelijkwaardige partners in het gezin. Je komt meer thuis als er een kat op je zit te wachten. Het huis is gevuld, zonder voelt het leeg.
‘Suske, die ik in het boek Sugar heb genoemd, was een heel apart beest. Als kitten was hij heel wild en speels en klauterde tegen het behang en de gordijnen op. Mijn grootmoeder durfde niet meer langs te komen sinds we die kat hadden. Langzaamaan ontwikkelde Suske zich tot een heel intelligent en communicatief dier. In het boek zie je dat mijn dochter hem werkelijk als een grote broer beschouwt. Ze heeft een keer op school gezegd dat ze een broer had. Daar waren ze heel verbaasd over tot ze zijn foto liet zien en bleek dat ze de kat bedoelde. Ha!Ha!’
Tekendrift ‘Per jaar maak ik ongeveer 800 tekeningen en daarvan worden er zo’n vierhonderd geselecteerd voor dikke verzamelbundels uitgegeven door Xtra. Ik voel me het meest samenvallen met mezelf als ik aan het tekenen ben. Dan ontmoet ik mijn noodlot en heb ik het gevoel dat mijn bestaan compleet is. Dikwijls ben ik met meerdere projecten tegelijk bezig. Ik hanteer in mijn werk de “Bruce Lee Move”: de vijand die het dichtst bij is, moet je proberen te raken. Dat is bij mij deadlineafhankelijk. Ik heb de laatste tijd nogal wat opdrachten voor de Vlaamse kranten. Andere projecten schuiven daardoor naar achteren en blijven een tijd op de plank liggen. Dat komt ook omdat nieuwe ideeën soms afleiden van waar ik mee bezig ben. Wanneer je inspiratie en energie hebt voor een specifiek project moet je ermee aan de slag. Wanneer dat moment voorbij is heeft het geen zin om je te forceren: je moet als kunstenaar het geduld hebben om te wachten tot de muze voor dat specifieke project terugkomt.
‘Sugar heb ik een paar jaar geleden getekend in de etalage van stripwinkel Bries, die nu niet meer bestaat. Ik was over het verhaal en de toonzetting tevreden, maar vond dat ik grafisch beter kon, dus heb ik jaren later elk prentje apart hertekend op een grotere schaal. Heel veel mensen zien Sugar als een boek over katten, maar ik zie het meer als een vormelijk experiment. Iedere pagina bestaat uit 24 even grote vierkante kaders en binnen dat stramien geef ik telkens een ander antwoord op de vraag hoe je in een beeldverhaal met tijd kunt spelen. Soms is ieder plaatje een specifieke momentopname, dan bestrijkt het beeld weer meerdere platen.’
Porno
‘In Sugar heb ik de liefdesscènes zo mild mogelijk gemaakt, want het moest een familievriendelijk album worden. Erotiek en pornografie spelen echter vaak een grote rol in mijn werk. Ik vind porno een heel boeiend thema. Het rare aan onze maatschappij is dat we allemaal seksuele dieren zijn die erop uit zijn om zoveel mogelijk buitenissige seks te hebben, maar dat die behoefte tegelijkertijd zoveel mogelijk wordt afgeschermd, bedekt en verborgen. Vreemd dat iets wat iedereen wil, zo verboden is, niet? Toen ik jong was voelde ik me schuldig dat ik porno keek en dat ik er blijkbaar veel honger naar had. Toen hoorde ik ergens zeggen dat het uiteindelijke doel van pornografie is dat je helemaal van je stuk gebracht wordt. Dat je even buiten je normale, morele raster kunt treden. Die rake opmerking heeft het innerlijke conflict voor me opgelost.
‘De beste porno laat dingen zien waar je zelf nog niet aan had gedacht. Ik wil daarom zaken tekenen die ik interessant vind, zelf nog niet heb zien gebeuren of dingen, waarvan ik weet dat ze zeldzaam zijn, op een eigen manier in beeld te brengen. Het geheim van een goede pornotekening is dat deze moet opwinden. Er is bijvoorbeeld heel veel erotische kunst die ik wel mooi vind, maar die mij op seksueel vlak weinig doet. Wat mijn eigen werk betreft maak ik liever iets dat zowel mooi is als opwindt. Het is wel zo dat als je zelf iets tekent, dit niet op dezelfde manier of evenveel opwindt als het werk van anderen. Je blijft toch altijd heel kritisch op je eigen tekeningen. Je wordt afgeleid door zaken als lijndikte, lijnvoering en compositie. Ik denk dat er maar weinig tekenaars zijn die masturberen op hun eigen werk, behalve Piet Mondriaan.
‘Overigens weet mijn grootmoeder niets van het erotische werk dat ik maak. Wat haar betreft teken ik alleen maar poezenboeken.’
Serge Baeken. Sugar. Leven als kat. (Blloan)
Dit artikel is in VPRO Gids #12 (2014) gepubliceerd. Hoewel ik Serge al een paar keer heb gesproken, vooral voor video-interviews, wilde ik hem al jaren eens interviewen voor de Gids en met de uitgave van Sugar hadden we een mooie aanleiding.
Eindelijk komt er weer eens een stripalbum van Serge Baeken uit. Een album over de avonturen van zijn kat, Suske, getiteld Sugar: Leven als kat. Ik heb het nog niet binnen gekregen, anders zou ik je er van alles over kunnen vertellen. Maar eigenlijk komt het belangrijkste al aan bod in dit interview dat de Vlaamse stripjournalist Geert de Weyer afnam voor Cobra.be. Kijken dus.
Sugar verschijnt 5 februari bij uitgeverij Biloan.
Gisteren stond ik bij de bakker in de Amsterdamse Jordaan. Omdat we niets te vieren hadden die dag, besloot ik een moorkop en tompoes voor thuis mee te nemen. Eenmaal thuisgekomen vond ik de nieuwste Stripgids op de mat: hadden we toch iets te vieren.
Stripgids 34. Coverillustratie: Berend Jan Vonk.
Wat er allemaal precies in dit vierendertigste nummer staat, kun je hier lezen, toch wil ik er een paar stukken uitlichten. Stripmaker Lorenzo Mattotti is geïnterviewd over zijn versie van Pinokkio. Begin jaren negentig verscheen er een door Mattotti geïllustreerde versie van het klassieke kinderboek Pinokkio van Carlo Collodi. Die tekeningen vormen de basis voor de nieuwe animatiefilm van regisseur Enzo D’Alò. Mattotti ontwierp hiervoor de personages en de achtergronden. Ik zag hem laatst op het HAFF: inhoudelijk is het een verschrikkelijke animatie, erg druk en schreeuwerig, vooral geschikt voor kinderen met ADHD. Alleen vanwege de stijl van Mattotti is de film de moeite van het kijken waard. Maar misschien kun je dan gewoon beter het boek op de kop tikken.
Er staat verder een interessant interview in met stripmaker Leo over Aldebaran en zijn andere reeksen (hij begon pas op zijn vijftigste met strip maken (!)) en een gesprek met Emmanuel Guibert over onder meer De oorlog van Alan.
Racisme
Verder staat er een interview in met Joann Sfar over de verzamelde editie van de reeks De kat van de rabbijn. Hierin doet Sfar een interessante uitspraak die ik hier even wil aanstippen. In de strip en de animatiefilm die daarop is gebaseerd komt ook een personage voor dat verdacht veel op Kuifje lijkt. Sfar:
‘Als de rabbijn en zijn gevolg door Afrika rijden, komen ze een arrogante Belg tegen die verdacht veel op Kuifje lijkt. (…) Ik vind het fijn dat er met Kuifje gelachen wordt, ook – zoals hier gebeurt – met Kuifje in Afrika. Ik hield echt niet van al die debatten waarin werd gevraagd om Kuifje in Afrika te verbieden omdat het racistisch zou zijn. Terwijl Afrikaanse vrienden me net zeggen dat de Afrikanen zelf veel van dat boek houden, omdat het hen in herinnering brengt hoe onnozel de blanken waren in de jaren ’30. Daar ben ik het helemaal mee eens.’
En ik ben het met Sfar eens. Boeken als Kuifje in Afrika moet je niet verbieden. Net zo min als dat je oude Sjors en Sjimmies in de doofpot moet laten verdwijnen. Toon maar gewoon hoe men toen de wereld zag. Ik vind vooral mooi dat voor veel Afrikanen het beruchte Kuifje-album een favoriet is.
Ook is er een kijkje op de tekentafel van Serge Baeken! En verder natuurlijk een uiteenlopende collectie recensies.
Wederom wordt met dit nummer wat mij betreft bewezen dat Stripgids eigenlijk het beste Nederlandstalige voelbloed stripinformatietijdschrift is. Nu vraag je je wellicht af, hoe je aan een exemplaar van Stripgids kunt komen. Het blad wordt gratis verspreid in Vlaanderen. Nederlandse lezers met een abonnement betalen alleen de verzendkosten.
En die moorkop smaakte overigens prima bij het lezen van de artikelen.
Sinds de laatste editie van de KunstStripbeurs ben ik deze prent rijker:
Dit prachtige groene monster hangt tegenover mijn bureau, tussen twee ramen in. Als ik van mijn werk opkijk, zie ik hem dus hangen. Daarmee is mijn toch al aardige uitzicht, ik woon aan een mooi park, er nog eens op vooruitgegaan. Deze prachtige prent van Serge ’tekenbeest’ Baeken, deed hij mij cadeau voor een vriendendienst.
Hellboy. Illustratie: Serge Baeken
Dat ik een fan ben van Serges tekenwerk is geen groot geheim. Ik heb al een paar keer over hem geschreven en enkele video’s met hem gemaakt. (Zie dit interview uit 2009, een reportage over zijn expo in Lambiek en deze studie van een recente tekening.) Ik hou van zijn robuuste handschrift en zijn voorkeur voor het tekenen van mooie vrouwen, maar bovenal bewonder ik de snelheid en trefzekerheid waarmee hij zijn lijnen aan het papier toevertrouwd.
Baeken maakt illustraties voor verschillende kranten en tijdschriften, waaronder De Tijd, Humo en MoneyTalk. Wie boeken- en stripbeurzen bezoekt ziet Serge daar ook wel eens portretten van bezoekers tekenen. En als het papier op is gaat hij gewoon op hun lichaam verder. Tijdens zijn expositie in Lambiek een paar jaar geleden gebruikte hij mijn gezicht als canvas:
Lekker veel
Recent verscheen bij Uitgeverij Xtra alweer de vierde vuistdikke bundel van zijn hand: Fast Forward geheten. Een verzameling vrij werk en opdrachttekeningen, waaronder dus de illustraties die hij bij artikelen in De Tijd en Humo maakt, en ook de ontwerpen voor de covers van het Nederlandse Mad magazine dat inmiddels alweer is opgehouden te bestaan.
Leuk dat deze bundel ook foto’s opgenomen zijn van Baekens speciale projecten: hij maakte eens een hele reeks muurschilderingen van huizen op stenen formaties en ook de beursportretten staan erin. Wel jammer dat niet alle foto’s scherp zijn.
Ook spijtig is dat de artboeken in grijstinten worden afgedrukt. Veel illustraties maakt Baeken namelijk in kleur, vaak met een zeer oogstrelend resultaat. Ik snap heel goed dat kleurendruk een veel te kostbare aangelegenheid wordt, maar spijtig is het wel. Daar staat tegenover dat je nu wel 400 pagina’s Baeken-illustraties hebt in één bundel, waar we weer een tijdje mee vooruit kunnen.
Bekijk hier een preview van de bundel (link onderaan de cover). En check vooral ook Serge’s Facebookpagina, waar hij geregeld nieuw werk publiceert.
Serge Baeken: Fast Forward, 400 Family Friendly Files. Uitgeverij Xtra. € 29,00 ISBN 9789490759490
Snel en treffend
Baeken heeft een voorkeur voor originele, minder voor de hand liggende poses. Die dwingen hem zich te echt te concentreren op wat hij ziet. Het is namelijk moeilijk om verkortingen en bochten goed weer te geven.
NederVlaams
De middag in debatcentrum de Pletterij was voor mij de laatste halte wat betreft Stripdagen Haarlem 2016. Het was een gezellig weerzien met Serge Baeken, Tonio, Natasja en Stefan en een aangename kennismaking met Anneke en Delphine Frantzen, wier werk ik wel ken, maar nog nooit had ontmoet.
Zoals je weet heb ik meer met strips. Bij Duplex geniet ik dus in eerste instantie van het grafische werk en dringt in tweede instantie pas de tekst echt tot me door. Ik vind dit soort projecten eigenlijk vooral interessant omdat ze de mogelijkheden van het beeldverhaal onderzoeken. In het bekijken van deze experimenten zit bij mij vooral het leesplezier bij Duplex.
Een nieuwe maand dus een nieuw kalenderblad. De twee personages uit de strip Haas kijken niet echt vrolijk.
Hoe zou de lucht er op andere planeten uitzien?
In Galerie Movie Ink werd zaterdag 13 februari werd Schokkend Nieuws #118 gepresenteerd. Een toepasselijke plek, want dit nummer van mijn favoriete filmblad bevat een grote filmposter special. Check it out dus. Overigens wist Wim Jansen, eigenaar van Movie Ink, boeiend te vertellen over Italiaanse filmposters. Ook hij wordt in SN geïnterviewd.
Na de presentatie gingen Paul, Marlies, Linda en ik naar een cafétje om gezellig bij te praten en wat te eten. Een mooie tent trouwens, met een prachtig dakraam. De kroketten waren ook prima te eten.
Vond het tof om mijn Belgische collega Geert De Weyer de hand te schudden en eens kennis te maken. Hij gaf een boeiende lezing over zijn boek België Gestript en behandelde hoe de Belgische strip geleden heeft onder de Franse censuur.
Op zondag had ik geen zin in Stripdagen maar hebben Linda en ik de zon opgezocht in Zandvoort.
Enorme bewondering heb ik voor de discipline en het grafisch talent van Serge Baeken (Turnhout, 1967). De Belgische illustrator en stripmaker heeft – traditiegetrouw zou ik bijna zeggen – in twee jaar tijd wederom een vuist dik boek vol getekend. Het vijfde alweer.
Aan het begin van High Five gaat Serge er meteen vol in met vijfenzeventig pagina’s naaktstudies van een uiteenlopende reeks vrouwelijke modellen. Vaak met veel gevoel en trefzeker op papier gezet in potlood, soms met (gewassen) inkt. De sectie wordt afgesloten met naakttekeningen van een mannelijk model en een spread met aangeklede modellen.
Achter op High Five is een portretfoto van de tekenaar opgenomen. Laat je niet misleiden door zijn strengkijkende boeventronie, want Baeken is een zeer vriendelijk en gastvrij als je hem in het echt tegenkomt. Iemand die je graag een ‘high five’ geeft.
Seconds (Bryan Lee O’Malley)
Suikerschedel (Charles Burns)
De terugkeer van de wespendief (Aimée de Jongh)
Het zotte geweld (Joris Vermassen)
‘Per jaar maak ik ongeveer 800 tekeningen en daarvan worden er zo’n vierhonderd geselecteerd voor dikke verzamelbundels uitgegeven door Xtra. Ik voel me het meest samenvallen met mezelf als ik aan het tekenen ben. Dan ontmoet ik mijn noodlot en heb ik het gevoel dat mijn bestaan compleet is. Dikwijls ben ik met meerdere projecten tegelijk bezig. Ik hanteer in mijn werk de “Bruce Lee Move”: de vijand die het dichtst bij is, moet je proberen te raken. Dat is bij mij deadlineafhankelijk. Ik heb de laatste tijd nogal wat opdrachten voor de Vlaamse kranten. Andere projecten schuiven daardoor naar achteren en blijven een tijd op de plank liggen. Dat komt ook omdat nieuwe ideeën soms afleiden van waar ik mee bezig ben. Wanneer je inspiratie en energie hebt voor een specifiek project moet je ermee aan de slag. Wanneer dat moment voorbij is heeft het geen zin om je te forceren: je moet als kunstenaar het geduld hebben om te wachten tot de muze voor dat specifieke project terugkomt.
In Sugar heb ik de liefdesscènes zo mild mogelijk gemaakt, want het moest een familievriendelijk album worden. Erotiek en pornografie spelen echter vaak een grote rol in mijn werk. Ik vind porno een heel boeiend thema. Het rare aan onze maatschappij is dat we allemaal seksuele dieren zijn die erop uit zijn om zoveel mogelijk buitenissige seks te hebben, maar dat die behoefte tegelijkertijd zoveel mogelijk wordt afgeschermd, bedekt en verborgen. Vreemd dat iets wat iedereen wil, zo verboden is, niet? Toen ik jong was voelde ik me schuldig dat ik porno keek en dat ik er blijkbaar veel honger naar had. Toen hoorde ik ergens zeggen dat het uiteindelijke doel van pornografie is dat je helemaal van je stuk gebracht wordt. Dat je even buiten je normale, morele raster kunt treden. Die rake opmerking heeft het innerlijke conflict voor me opgelost.
