Het is weer tijd voor het Holland Animation Film Festival in Utrecht. Net als vorig jaar ben ik een van de journalisten die over het festival schreef in een speciale bijlage van de VPRO Gids. Behalve een overzicht met de features, schreef ik een stuk over de korte filmprogramma’s en over het geanimeerde gesprek met Noam Chomsky van filmmaker Michel Gondry. Het leukste om te doen was het interview met de Canadese filmmaker/kunstenaar/componist Shayne Ehman en dat kan je hieronder lezen:
In Asphalt Watches verwerkten Shayne Ehman en Seth Scriver hun zonderlinge ervaringen als lifters. In de fascinerende roadtrip komt een stoet aan excentrieke creaturen voorbij. ‘Alles is waargebeurd.’
In de zomer van 2000 liften de Canadese filmmakers en kunstenaars Shayne Ehman en Seth Scriver acht dagen door Canada en reisden van Chilliwack naar Toronto. Over hun avonturen maakten ze de animatiefilm Asphalt Watches, waarin een stoet aan vreemde creaturen in één fascinerende, psychedelische trip aan de kijker voorbijtrekt.
Santa training
De twee lifters Skeleton Head en Bucktooth Cloud, een soort van doorschijnende sneeuwpop met verfomfaaide hoed en bijpassende paraplu, ontmoeten onder meer een vuilgebekte moeder en haar peuter, een nette jongeman met een mes in zijn buik die vriendelijk vraagt of iemand hem een lift naar het ziekenhuis kan geven, en een bedreigende, groezelige oude vent met witte baard, die claimt de Kerstman te zijn en wiens auto vol ligt met bakjes van de fastfoodketen Wendy’s. Bij het afscheid moeten de twee lifters beloven hem volgend jaar weer op dezelfde plek op te wachten voor ‘intensieve Santa training’. ‘De rit met Santa was waarschijnlijk het onveiligste wat we hebben meegemaakt,’ vertelt Ehman (Athabasca, 1974) tijdens een telefoongesprek vanuit zijn huis in Thunder Bay. ‘Die ontmoeting hebben we uiteraard overleefd. Ook gevaarlijk was de rit met de drie headbangers die onder invloed waren van alcohol en drugs. Kort nadat ze ons hadden afgezet zijn ze omgekomen in een zwaar ongeluk. Als we iets langer mee hadden gereden, waren we zeker dood geweest. Het verbaasde me hoe emotioneel en therapeutisch het was om die herinnering te animeren en de gore gedetailleerd weer te geven.’
Het lijkt wel of het duo slechts door excentriekelingen werd opgepikt, maar dat ziet de filmmaker toch anders: ‘Iedereen die we tegenkwamen was wel normaal hoor, maar wel een beetje uniek op zijn manier, als je begrijpt wat ik bedoel.’
Hamburgers
Ehman en Scriver maken kunst in verschillende disciplines, van strips en schilderijen tot poëzie en muziek. Tijdens de reis hielden ze een schetsboek bij met de bedoeling er later strips of een zine (zelf uitgegeven boekje met een kleine oplage) over te maken, maar het verhaal dat ze wilden vertellen bleek te groot om in een zine tot zijn recht te komen. Aangezien beide vrienden ook aan het experimenteren waren met animatie, leek een film de juiste keuze om hun ervaringen in te verwerken. ‘We vertellen over onze reis op chronologische volgorde. In dat opzicht is Asphalt Watches bijna een documentaire, want alles is waargebeurd. Wel gebruiken we metaforen en abstracte elementen die we tijdens het animeren intuïtief hebben toegepast. De film is daardoor behoorlijk cryptisch. Dat is deels omdat we Asphalt Watches voor onszelf en onze vrienden hebben gemaakt. We hadden nooit voorzien dat hij bijvoorbeeld ook in Nederland en India zou draaien.’
In de animatie komen hamburgers en enorme uit de grond stekende rietjes waaruit olie lekt, veelvuldig voor. ‘Dat zijn inderdaad duidelijke symbolen. De hamburgers staan voor overleven en honger, en natuurlijk gewoon voor hamburgers, want langs de snelweg kom je vooral fastfood tegen. Sommigen zien er een symbool van verlangen in. Dat mogen ze zelf bepalen. Mensen begrijpen wel dat de frisdrankrietjes met olie een kritische noot zijn op hoe de natuur vernietigd en vervuild wordt door het materialisme en wegwerpproducten. Het gebruik van dat soort symbolen heeft iets helends, want door erop te wijzen beseft men weer dat we hier iets aan kunnen doen.’
Geen South Park
Tijdens het Toronto International Film Festival vorig jaar won Asphalt Watches de prijs voor beste debuut. De enigszins eenvoudige stijl doet denken aan de animatieserie South Park en primitieve games, maar dat was niet wat de filmmakers beoogden. ‘Ik heb in mijn leven nog nooit een hele aflevering van South Park gezien,’ bekent Shayne. ‘De stijl komt voort uit het animatieprogramma Flash dat we gebruikten. We hebben de film chronologisch gemaakt, waardoor je onze ontwikkeling als animatoren erin terugziet. Aan het begin van de film zijn de personages minder expressief en zijn de tekeningen minder gedetailleerd dan aan het eind. Bij het tekenen probeerden we een directe vertaling van onze herinneringen te maken. Als ik een tekening wil maken die mijn gevoel of herinnering uitdrukt, dan blijf ik als het ware naar het lege papier staren totdat de lijnen zichtbaar worden en beginnen te gloeien, zodat ik ze alleen nog maar over hoef te trekken.’
Neil Young
Wie goed oplet, kan genieten van de vele gevatte tekst- en woordgrappen die Asphalt Watches rijk is. Verder duiken er in de achtergrond personages op van bevriende grafische kunstenaars en animatoren als Keith Jones, Owen Plummer en Amy Lockhart. Ook Neil Young heeft een cameo. ‘In eerste instantie wilden we met de trein reizen. Toen we in Chilliwack aankwamen zagen we een gast met een mondharmonica die op Neil Young leek. ‘There’s no way in hell you’re hopping outta here, boys’ zei hij en hij wees naar het station dat recent was afgebrand. Toen we met de film bezig waren herinnerden we hem als Neil Young dus zo hebben we hem ook geanimeerd.’
Het HAFF vindt plaats van 19 t/m 23 maart.