Even een archieffoto die ik maakte van Stripdagen Haarlem in 2018. Het thema was toen De maakbare mens: 200 jaar Frankenstein, en dat kun je goed aan deze vitrine vol met comics zien. Het monster van Frankenstein treedt in de verhalen op of er wordt naar hem verwezen. Dit vond ik toen de leukste expositie.
Voor mij was het toen sowieso een mooi stripfestival: ik interviewde stripmakers in een talkshow en signeerde mijn boek Mijn vriend Spider-Man in de stand van uitgeverij SubQ.
Op dit moment ben ik teksten van mijn nieuwe boek over het verzamelen van comics en strips aan het redigeren en daarvoor check ik oude foto’s en video-opnames van die Haarlem-editie.
Over vloggen als extern geheugen heb ik wel vaker geschreven en ook nu weer lukt het me dankzij oude opnames terug te gaan naar het gevoel dat ik toen had. Video is een handige tool bij het schrijven en vooral bij het herschrijven van teksten.
Haarlem, waar iedere twee jaar het grootste stripfestival van Nederland plaatsvindt, krijgt haar eerste stripmuur, ontworpen door illustrator en stripmaker Thé Tjong-Khing.
Fotograaf: Rob Bruijnen/My Productions
Lees hieronder het vandaag binnenkomen persbericht.
De komst van Haarlem’s eerste officiële stripmuur, die momenteel wordt voltooid en is ontworpen door de 86-jarige Haarlemse meestertekenaar Thé Tjong-Khing, was lang een goed bewaard geheim bij de organisatie van Stripdagen Haarlem en de gemeente, die nauw hebben samengewerkt om dit project te realiseren. De belangrijkste stripstad van Nederland na Duckstad treedt hiermee eindelijk in de voetsporen van andere toonaangevende Europese stripsteden als Angoulême, Brussel en Antwerpen, die al langer in het trotse bezit zijn van officiële stripmuren.
Tonio van Vugt, artistiek directeur van Stripdagen Haarlem, en Blanca de Bruyne van de afdeling culturele zaken van de gemeente Haarlem hebben uitvoerig gescout naar de juiste locatie; de locatie op het Hortusplein ofwel de Raaks is uiteindelijk aangedragen door de gemeente. Het ontwerp van Thé Tjong-Khing, waarin verschillende bekende stripfiguren te zien zijn, beslaat niet één muur, maar zelfs vier. De afbeelding loopt namelijk door op de vier zijden van de liftkoker van parkeergarage Raaks. Het kunstwerk is door het glas rondom de lift te zien.
De muurschildering wordt uitgevoerd door kunstenaar Diego Teroba (Bergen op Zoom, 1975) die bekendheid verwierf als decorateur en vormgever bij De Efteling, maar Thé Tjong-Khing helpt zelf ook mee met schilderen. En ook de Haarlemse fotograaf Fjodor Buis werkt mee aan de uitvoering. Centraal in Thé Tjong-Khings ontwerp staat een groen monster dat zich over alle vier de zijden uitstrekt, met ernaast een keur aan beroemde stripfiguren als onder anderen Sigmund en Dirkjan, maar ook Elsje van de Haarlemse tekenaar Gerben Valkema en Jopo de Pojo van Joost Swarte. Van Thé Tjong-Khings eigen strippersonages maken Annabella uit de Lange Wapper-boeken en Meneer en Mevrouw Hond (met taart) hun opwachting. Daarnaast komt uiteraard ook de Haarlemse geschiedenis aan bod, zoals de vermeende uitvinder van de boekdrukkunst Laurens Janszoon Coster, de Finse reus van Haarlem Daniël Cajanus en Kenau Simonsdochter Hasselaer, die volgens de overlevering tijdens de Tachtigjarige oorlog het verzet van de Haarlemse vrouwen leidde.
Diego Teroba aan het werk. Fotograaf: Rob Bruijnen/My Productions
Voor artistiek directeur Tonio van Vugt is Thé Tjong-Khing zijn droomkandidaat voor het ontwerp van de eerste officiële stripmuur in Haarlem: ‘We kozen voor Khing omdat hij twee verschillende soorten publiek aanspreekt. De stripliefhebber kent hem van Arman & Ilva en Iris, en daarnaast zijn hele generaties kinderen opgegroeid met zijn kinderboeken en kinderboekenillustraties. Hij vertegenwoordigt the best of both worlds, dus het was heel logisch om de eerste stripmuur aan hem te geven. Grappig is dat later bleek dat meer mensen ook al aan hem hadden gedacht, zoals Fjodor Buis met wie Khing een tijdlang een strip heeft gemaakt. Khing was razend enthousiast en kwam met een fantastisch ontwerp en alles viel op zijn plaats.’
Het werk aan de muurschildering op de Raaks verloopt voorspoedig en is naar verwachting eind volgende week klaar. Eind september volgt er dan nog een officiële onthulling – ruim op tijd voor de Stripdagen, want die staan pas weer van 27 mei tot en met 7 juni 2020 op het programma.
Tijdens de Stripdagen Haarlem 2018 stond het boek Het Monster van Frankenstein van Marry Shelley centraal. Dat zag je onder andere aan de vele exposities die met dit thema te maken hadden.
In deze vlog blik ik terug op deze veertiende editie van de Stripdagen Haarlem. Let wel: het is een persoonlijke en zeer beperkte terugblik. Ik was dat weekend vooral druk met het interviewen van stripmakers tijdens de Talkshow en met signeren van mijn boek Mijn vriend Spider-Man.
Guy Delisle. Foto: Selbymay/ Wikipedia/
CC BY-SA 4.0
Guy Delisle maakte boeiende stripromans over zijn verblijf in Jeruzalem, Birma en Noord-Korea. In Gegijzeld vertelt hij over het gevangenschap van Christophe André.
Guy Delisle. Foto: Selbymay/ Wikipedia/ CC BY-SA 4.0
De Canadese animator en stripmaker Guy Delisle (1966) maakt boeiende stripromans over zijn verblijf in conflictgebieden en totalitaire staten. Hij begon hiermee toen hij enkele maanden werkzaam was als supervisor van een animatieserie in de Chinese stad Shenzhen en Noord-Korea. Later verbleef hij onder andere in Birma en Jeruzalem omdat zijn vrouw administrateur is voor Artsen zonder Grenzen (AZG).
We spreken Delisle op de Stripdagen Haarlem waar hij dit jaar hoofdgast was.
Journalistiek en persoonlijk
De kracht van Delisles werk zit hem in het feit dat zijn beeldverhalen een journalistieke insteek hebben, maar ook heel persoonlijk zijn. Hij wisselt alledaagse gebeurtenissen af met achtergrondinformatie over het land. In Berichten uit Birma doorkruist de stripmaker in een scène de stad op zoek naar nieuwe inkt, in een andere scène lees je dat inwoners aan de wijkvertegenwoordigers toestemming moeten vragen als ze iemand willen laten logeren. Zo kom je gaandeweg veel te weten over bijvoorbeeld de geschiedenis van die plek en hoe het dagelijks leven er daar uitziet.
Fragment uit Jeruzalem.
Omdat Delisle zich eerlijk en kritisch uitlaat over onfrisse zaken in het gastland, hebben zijn boeken consequenties: ‘In Noord-Korea ben ik niet meer welkom, want daar zijn ze niet blij met mijn boek. Mij zie je daar niet meer terug, want ze stoppen mensen soms zelfs zonder reden in de gevangenis. Op de strip Jeruzalemkreeg ik vanuit Joodse-hoek kritiek, maar dat heb je al snel als je niet alleen maar zegt dat het een prachtig land is. Bovendien is het openlijke kritiek, die je van repliek kunt dienen.’
Vrijheid
‘Het belangrijkste wat ik van mijn reizen leerde is dat je ziet hoeveel vrijheid mensen wel of niet hebben,’ zegt Delisle. ‘In Europa is dit overal wel hetzelfde, maar als je in China bent, merk je dat mensen niet makkelijk het land uit kunnen. Ook worden daar heel veel mensen geëxecuteerd. En in Noord-Korea hebben ze geen idee wat er buiten de landsgrenzen gebeurt. De mate van vrijheid heeft me altijd gefascineerd. Daarom wilde ik Gegijzeld ook maken, want in die situatie bezit je helemaal geen vrijheid meer.’
Gegijzeld is zijn recentste boek dat in het Nederlands is verschenen. Hierin vertelt Delisle het verhaal van Christophe André, een accountant van AZG die in 1997 tijdens een humanitaire missie in de Kaukasus werd ontvoerd en drie maanden gevangen werd gehouden. Delisle vertelt de gebeurtenissen vanuit het perspectief van de gegijzelde en maakt ons zo deelgenoot van diens angsten en onzekerheden.
Delisle: ‘Christophe was alleen en dus helemaal op zichzelf aangewezen. Uren, dagen en weken had hij niets te doen. Hoe hij daarmee omging, fascineerde mij het meeste. Hoe overleef je in een situatie waarover je geen controle hebt? Omdat hij zichzelf bevrijdde is het een goed verhaal. Als hij gewoon was uitgewisseld voor losgeld, was het minder boeiend geweest.’
Geboeid
De grootste uitdaging voor de tekenaar was dat zijn hoofdpersonage voor het merendeel van de strip in dezelfde kamer aan een radiator vastgeketend zit. ‘Omdat het een waargebeurd verhaal is, heb je voldoende aan de interne monoloog van Christophe. Ik wilde het tijdsverloop laten zien, en de routine van de paar keer dat hij per dag te eten kreeg en van zijn dagelijkse bezoek naar de wc. Ik wilde de lezer laten ervaren hoe dat is. Je kunt natuurlijk schrijven dat het twee weken later is en laten zien dat zijn baard is gegroeid, hij is afgevallen en wat vuiler is geworden. Maar als lezer voel je dat niet. Als je de bladzijde nu omslaat zie je bijna hetzelfde beeld, en op de volgende bladzijde wéér. Door de herhaling draait de lezer een beetje door, net als Christophe.’
Constructie
Normaliter maakt Delisle tijdens zijn verblijf op een bepaalde plek aantekeningen die hij tot strip uitwerkt op het moment dat hij weer thuis in Frankrijk is. ‘Je kunt niet ter plekke de hele dag zitten te tekenen, want dan maak je verder niets mee om over te vertellen.’ Omdat hij voor Gegijzeld de ervaringen van Christophe André gebruikte, pakte Delisle het anders aan. Vijftien jaar geleden interviewde de tekenaar André een lange middag over zijn gevangenschap toen alles nog vers in zijn geheugen zat. Het duurde echter heel wat jaren voordat Delisle zich volledig op dit project kon storten. Als referentiemateriaal kon hij dit keer niet terugvallen op eigen schetsen en foto’s, maar wel op Andrés foto’s van zijn werkplek. Verder kon André er gedetailleerd over vertellen en schetste hij soms dingen uit.
Delisle gebruikte zichzelf als model. ‘Christophe en ik lijken uiterlijk wel op elkaar. Hij heeft een baard en die liet ik ook groeien in de winter toen ik met het boek bezig was. Ook maakte ik mezelf vast met handboeien terwijl een vriend hier foto’s van nam. Ik was half naakt. Gelukkig kwam niemand toen net de kamer binnen,’ zegt hij met een glimlach.
‘Tegenwoordig gaat het goed met Christophe die nog steeds voor AZG werkt. Hij was erg blij met de strip, want nu kunnen zijn moeder en kinderen ook zien wat er met hem gebeurd is. Misschien helpt het boek ook wel als therapie, maar de beste therapie die Christophe kon krijgen is het feit dat hij ontsnapt is. Hij kwam zelf in actie en won daardoor van zijn ontvoerders. Door de situatie toonde Christophe een daadkracht die hij normaliter niet bezit.’
Guy Delisle: Gegijzeld (Scratch)
Dit interview is geschreven voor en gepubliceerd in de VPRO gids (2018).
In de autobiografische strip van Marq van Broekhoven speel ik een kleine rol. Dankzij Marq ben ik dus een stripfiguur geworden. En dat vind ik een hele eer.
Enkele vloggers volg ik met heel veel plezier. Zoals Olav Beemer en de Stripvlogger. Beide heren besteedde laatst aandacht aan de Stripdagen Haarlem.
In de aflevering van de Stripvlogger kom ik ook nog even voorbij. Marcel liep namelijk langs de stand van SubQ toen ik daar aan het signeren was. Nadat mijn sessie erop zat, zijn we met Tobi Dahmen nog even gezellig een kopje koffie gaan drinken in het festivalcafé. Wanneer Marcel in Amsterdam is, doen we vaak ook even een bakkie.
Olav Beemer maakte de Stripdagen onderdeel van zijn nieuwe WeeklyDose. Ook erg leuk aan deze aflevering is dat hij uitlegt waarom de verschillende Spider-Man-series van Juniorpress in de jaren negentig gebundeld werden tot een comic. Wie Mijn vriend Spider-Manheeft gelezen, weet ik dit al. Toch vind ik het erg interessant om Beemer hierover te horen spreken, want hij was toentertijd direct bij de operatie betrokken.
Indirect is dit dus wéér een blogpost over Spider-Man. Maar ja, dat blijft ook gewoon mijn favoriete fictiefiguur. En ik blog nu eenmaal graag over dingen die ik tof vind.
1001 nespressoverpakkingen wil graficus en letteraar Frits Jonker betekenen. Van een stapel verpakkingen maakte hij Frankenstein-portretten.
Daar kochten wij er eentje van in de pop-up store van de Stripdagen Haarlem. Een Fritsenstein dus, of een Frankenfrits.
Ik streef ernaar deze video’s in een take op te nemen, maar deze vlog bevat een cut. Tijdens het inpakken van Fritsenstein liep ik nog even met de camera door de pop-upstore, maar die opnames vond ik later niet zo boeiend en heb ik eruit geknipt. Zo kon ik meteen even vertellen dat het Pulpman Monster Magazinegoed is verkocht op de Stripdagen.
Inmiddels hangt Fritsenstein bij ons op het toilet, als eerste lid van de toekomstige portrettengalerij:
De Oostenrijkse stripmaker en illustrator Ulli Lust was twee weken artist in residence en maakte 20 unieke illustraties waarin ze haar visie op de gemeente Haarlem laat zien.
In het verhaal wat Lust vertelt, is Nederland onder water gekomen, maar gaat het dagelijks leven schijnbaar gewoon door. Er zit veel humor in hoe ze dit scenario verbeeldt. Deze toffe expositie was tijdens de Stripdagen Haarlem te zien tijdens de Stripdagen de Kloostergangen in Haarlem.
Dit project is onderdeel van Citybooks waarbij schrijvers, dichters, fotografen en stripmakers uitgenodigd worden hun visie te geven op een interessante stad.
Bij uitgeverij De Zingende Zaag verschijnt de strip in een kleine oplage in boekvorm.
In filmblad Schokkend Nieuws en op de cover staan vaak prachtige illustraties van diverse tekenaars. Dit werk is tot en met 10 juni te bewonderen en te koop in Galerie Gemund in Haarlem.
In deze vlog een snelle impressie van de expo.
Galerie Gemund vind je aan de Kleine Houtstraat 48, Haarlem.
Open vrijdag t/m zondag van 13 tot 18 uur.
Soms worden er bijzondere en gekke dingen uitgegeven. Zoals het Pulpman Monster Magazine van uitgeverij Xtra, samengesteld door Frits Jonker, Ger van Wulften en Fred de Heij. Frankenstein much? Ja, maar nooit too much natuurlijk.
De 2018-editie van de Stripdagen Haarlem bestond voor mij uit twee volle, drukke en gezellige dagen.
Zaterdag presenteerde ik weer een Striptalkshow met enkele stripmakers, waaronder Guy Delisle en Aimée de Jongh. Dat was erg leuk om te doen, maar ook een beetje stressvol omdat de techniek het af liet weten. Ik kon daarom geen beeldmateriaal laten zien aan de zaal. Gelukkig hadden de stripmakers veel leuks te vertellen, dus misten we de monitor niet eens.
Een impressie van de Striptalkshow door Daan de Tekenaar. Zie: http://weblog.kurai.nl/wordpress/.
Het interview met Jeroen Steehouwer is opgenomen door Miriam en staat op YouTube:
Beide dagen signeerde ik een tijdje op de stand van uitgeverij SubQ. Heel fijn dat mijn uitgeverij debuteerde op de Stripdagen als standhouder. Ik hoop dat ze dat vaker gaan doen. Remco en Brechje waren gastvrij en een goede steun tijdens de signeersessies. De aanwezige tekenaars trokken veel publiek. Zaterdag zat ik naast Maaike Hartjes die uitgegeven wordt door Nijgh en van Ditmar. Hartjes had een lange rij lezers die een gesigneerd exemplaar wilden kopen. Ook Tobi Dahmens nieuwe boek liep lekker. Voor het eerst maakte ik kennis met deze Duitse stripmaker die alweer tien jaar in Nederland woont.
Ook ontmoette ik die twee dagen aardige lezers en mede-geeks. Die ontmoetingen vind ik nog steeds een van de leukste dingen aan Mijn vriend Spider-Man. Er is veel liefde voor popcultuur bij veel mensen. Het is altijd inspirerend om daarover te praten. Daarom wil ik even deze instagram-accounts onder de aandacht brengen: Howling Riot, van tekenaar Els Deckers en schrijver Renincy Sommers. Rencincy vind je ook hier op insta. Zij kocht ook een exemplaar van Mijn vriend Spider-Man. Ook wijs ik je graag nog even op het instagram-account van tekenaar Renee Rienties. Haar leerde ik vorig jaar kennen op de Amsterdam Comic Con en ook nu hadden we weer een leuk gesprek.
Mijn uitgever, Bart Wessels, kwam ook nog even gezellig langs.
Zondagmiddag zag ik kans om nog enkele exposities te bezoeken. De Stripdagen Haarlem heeft altijd heel veel mooie en boeiende tentoonstellingen. Gelukkig zijn die langer dan alleen een weekend te bekijken, dus van de week ga ik nog een dagje terug om meer te zien. Nu beperkte ik me vooral tot aan Frankenstein gerelateerde tentoonstellingen.
Ambrosius door Gideon Brugman.Het monster van… Door Eric Peters.De bruid van het monster van… Door Eric Peters.
Stripvlogs
Helaas kwam ik niet toe aan het opnemen van veel vlogs. Dat had ik graag gewild, maar het is bij een gesprek met Marq van Broekhoven gebleven. Dat is niet zo erg, want er komen in de toekomst nog veel meer kansen. Daarbij liep Marcel de Stripvlogger ook rond, dus binnenkort komt hij vast met een leuk verslag van de Stripdagen Haarlem.
Marg denkt, Marq praat, Marq tekent.
Je kunt vloggen op allerlei manieren. Je kunt er een heel goed gemonteerd werkstuk van maken, maar je kunt ook je video in een take opnemen. Die laatste vlogvorm vind ik op dit moment erg prettig. In video kan ik weer op een andere manier dingen in beeld brengen dan in een geschreven stuk met afbeeldingen. Ook vind ik het fijn om te improviseren. Als ik bijvoorbeeld Marq van Broekhoven in ’t wild interview of wanneer ik bij Peter van Dongen op visitie ben, weet je nooit van tevoren wat er precies gaat gebeuren. Daar dan een boeiende registratie van maken is erg leuk.
Voorlopig ga ik dus door met dit experiment. Ik hoop zo’n drie video’s per week te publiceren. Al zullen dat er wellicht minder zijn in weken dat ik het heel druk heb. Die vrijheid gun ik mezelf, ook al wilt het algoritme van YouTube dat je zoveel mogelijk dagelijks iets online zet.
In de afgelopen twee weken kreeg ik enkele nieuwe abonnees op mijn YouTube-kanaal en dat is erg tof. Sommige kijkers reageerden inhoudelijk op de geeky-video’s. Dat is helemaal kicken, want het is altijd fijn als mensen zich in je verhaal herkennen of zich erdoor aangesproken voelen.
Op de Stripdagen Haarlem tekent Marq van Broekhoven een wandelend ei voor mij in zijn album Marq Denkt. Ondertussen praten we over Batman, Wonder Woman en andere superhelden.
Het was echt een heel leuk en druk weekend op de Stripdagen Haarlem. Helaas kwam ik maar aan het maken van een vlog toe, maar ben blij met het resultaat. Het is namelijk altijd een beetje de vraag hoe goed de audio wordt bij opnames in een drukke beurszaal. Marq van Broekhoven ken ik al heel wat jaartjes en het is altijd gezellig om met hem bij te praten op stripbeurzen. Over Marq Denkt schreef ik eerder enkele blogposts zoals deze.
Even een archieffoto die ik maakte van Stripdagen Haarlem in 2018. Het thema was toen De maakbare mens: 200 jaar Frankenstein, en dat kun je goed aan deze vitrine vol met comics zien. Het monster van Frankenstein treedt in de verhalen op of er wordt naar hem verwezen. Dit vond ik toen de leukste expositie.
