In mijn schoen vond ik een Playmobildoosje met daarin Sinterklaas en Zwarte Piet. Dankjewel, Linda… euh Sinterklaas!
Al vanaf het moment dat ik in Het Parool een foto zag staan van een Zwarte Piet-figuurtje van Playmobil, wilde ik deze al hebben. Ik verzamel doorgaans geen speelgoed, maar ik vermoed dat deze vorm van Zwarte Piet binnenkort tot het verleden behoort. Ik denk niet dat de Playmobil Zwarte Piet nog lang in het assortiment heeft zitten, gezien hoe fel dit jaar de discussie omtrent de assistent van de goedheiligman is opgelaaid.
Het setje wordt voor mij dan symbool voor hoe we vroeger Sinterklaas vierden. Tradities veranderen. Als Piet inderdaad alle kleuren van de regenboog gaat hebben in de toekomst, en er rode, groene en blauwe Pieten met Sinterklaas op pad gaan, dan heb ik, voor de komende generaties toch nog een traditionele Piet in bewaring thuis.
Vorig jaar vond ik het een nogal onzinnige discussie, want ik had zelf als kind Zwarte Piet nooit als racistisch ervaren. De laatste tijd besef ik dat ik niet voor anderen kan uitmaken wat ze als racistisch ervaren, ook als hetgeen wat ze als racistisch ervaren niet als zodanig bedoeld is.
In mei schreef ik over mijn Nederlanderschap en de vraag wat mij eigenlijk een Nederlander maakt. Het Sinterklaasfeest is een klein deel van het antwoord, want daar ben ik mee opgegroeid. (Al wordt Sinterklaas overigens niet exclusief in Nederland gevierd.)
Zo zwart als roet
Uiteraard heb ik ook naar de documentaire Zwart als roet van Sunny Bergman gekeken. En zoals bij haar eerdere werk, heb ik daar gemengde gevoelens bij. Ik vind het goed dat er films over maatschappelijke discussies gemaakt worden die tot nadenken stemmen. En Bergmans film doet dat. Maar tegelijkertijd laat Bergman vooral de weg zien die zij aflegt, haar film blijft vooral steken in particuliere ervaringen, waarvan die van de filmmaakster als leidraad dienen. Hoewel ze tijdens haar reis ook zaken aanstipt die voor ons allemaal interessant zijn, zoals de onbewuste vooroordelen die we hebben ten opzichte van anderen. Ook verbaasde het me dat in 1987 Sesamstraat al aandacht had voor de racistische aspecten van Zwarte Piet. Ik wist niet dat de discussie al zo lang speelt.
Ik vond het interessant om de mensen van de Anti-Piet-organisatie aan het woord te zien, maar vond dat er weinig ruimte was voor het andere geluid. Van de pro-Pieten werden vooral de mensen geciteerd die zich racistisch via sociale media hebben uitgelaten. De heren van de pietitie kwamen weliswaar aan het woord, maar een erg duidelijk verhaal hadden ze niet. Dat kan natuurlijk ook aan de montage van de film liggen, want de regisseur bepaalt wat we wel en niet zien van een interview en kan de beeldvorming van dat gesprek dus op een heel simpele manier manipuleren.
Ik denk dat Sunny Bergman wel teveel in een film wilde stoppen, iets wat ze in een interview met de VPRO Gids ook toegeeft. Om ook nog eens de representatie van minderheden in Hilversum erbij te halen en daar enkele NPO-bobo’s op aan te spreken, vond ik wat te veel van het goede. Vooral omdat niet verder wordt uitgelegd wie die mensen uit het groepje zijn.
Wat ik dus vooral miste in Zwart als roet, was duiding door onafhankelijke stemmen. Dat had de film mijns inziens meer waarde en gewicht gegeven.