Categorieën
Striprecensie Strips

Striprecensie: Woekeraar van Pieter Coudyzer

Tom is het buitenbeentje van de klas die dagelijks het doelwit is van enkele pestkoppen. Na een enorme rotstreek door de pestkoppen raakt Tom steeds meer vervreemd van zijn omgeving en wil hij wegvluchten in zijn eigen wereld. Ook beeldt Tom zich in dat hij langzaam in een boom verandert. Of is dat toch geen fantasie?

woekeraar1

Woekeraar is het surrealistische en poëtische stripdebuut van de Gentenaar Pieter Coudyzer. Met een dunne, gedetailleerde lijnvoering en een passend ingetogen kleurenpallet, vertelt Coudyzer het enigszins verontrustende verhaal van de jonge Tom: een ietwat dikkig jongetje met een bril.

In een interview met Wouter Adriaensen vertelde Coudyzer dat hij zich Woekeraar door zijn eigen ervaringen heeft laten inspireren:

‘Het klinkt nogal sollipsistisch, maar ik heb me vooral door mezelf laten inspireren. Ik was vroeger ook een buitenbeentje, net zoals Tom: weinig vrienden, stil, afzijdig. Pesterijen zijn mij dus niet vreemd. De scène met de kajakken, waarbij niemand een kajak met Tom wil delen, en de nepliefdesbrief – inclusief lipafdruk – zijn mij als jong gastje echt overkomen. Gelukkig is de rest compleet verzonnen en heb ik mijn jeugd al bij al nog goed overleefd.’

Gelukkig maar, al is een duidelijk gevoel voor melancholie bij de maker goed terug te vinden in zijn werk.

Wanneer personages wat kleiner zijn afgebeeld houdt Coudyzer hun gezichten schetsmatig. Ogen en monden zijn zwarte stippen, wat hun gezichten iets van een doodshoofd meegeeft. Dit draagt zeker bij aan de onheilspellende sfeer die bij het lezen van het hele boek te voelen is.

Filmisch
woekeraar_coverCoudyzer studeerde animatiefilm aan het KASK. Zijn wortels in animatie zien we in de vertelstijl terug: hij heeft als stripverteller een nogal filmische aanpak, waarbij opeenvolgende plaatjes één camerabeweging suggereren. Zo begint het album met een bostekening van Tom en beweegt de camera langzaam naar achteren zodat we ieder plaatje steeds meer van de kamer van Tom zien, totdat we hem in totaal op het bed zien zitten. Meteen is duidelijk dat er iets vreemds aan Tom is, want waar zijn voeten en handen zouden moeten zitten zien we een bundeling kleine takken. Ondertussen wordt er door de politie die binnen wil komen, op de deur gebonkt. Wat Tom precies heeft uitgespookt en hoe het zover heeft kunnen komen, behandelt de stripmaker op een rustige verteltoon in de honderd pagina’s die volgen.

Pesten is van alle tijden, maar lijkt tegenwoordig meer aanwezig dan ooit. De pesterijen die Tom aangedaan worden, zijn dan ook niet erg origineel. Ondanks het clichématige uitgangspunt van het gepeste buitenbeentje van de klas, levert Coudyzer, dankzij de surrealistische elementen en persoonlijke benadering van het onderwerp, met Woekeraar toch een uniek verhaal af dat boeit en de lezer met een ongemakkelijk gevoel achterlaat.

Overigens nog leuk om te vermelden: de lettering is gedaan door Frits Jonker. Hij mocht van uitgeverij Xtra dus met de hand de teksten in de balloons zetten. Dat zien we tegenwoordig veel te weinig in de Nederlandse stripindustrie, waar meestal gekozen wordt voor goedkopere computerlettering. Frits schreef daar kort geleden nog een blogpost over.

Categorieën
Strips

Rob van Barnevelds aparte blik op de wereld

Rob van Barneveld maakt surrealistische strips met een vrolijke kronkel.

Stripmaker Rob van Barneveld (Utrecht, 1985) is een goed bewaard geheim van de Nederlandse strip. Hij heeft een bijzondere blik op de wereld en die deelt hij in de reeks Rood gras: surrealistische strips met een vrolijke kronkel. In zijn tweede album Vannacht is mijn vriendin in een ijsje veranderd belt een eenzame rotonde een datingbureau, verandert Robs vriendin daadwerkelijk in een ijsje en wordt zijn oma niet begraven maar vliegt ze de lucht in met een rode sportwagen. ‘Als je overlijdt word je begraven of gecremeerd. Ik zou het fijn vinden als er meer keuzes zijn, dat je bijvoorbeeld kunt eindigen als een theezakje omdat je altijd zo veel thee hebt gedronken,’ vertelt Van Barneveld.

roodgras_liefde
Bijna iedere werkdag publiceert hij een nieuwe aflevering op www.roodgras.nl. Inspiratie voor zijn verhalen haalt hij uit het dagelijks leven en vooral uit voorvallen die minder fijn zijn: ‘Nare dingen inspireren me meer. Als ik chagrijnig ben of niet helemaal lekker in mijn vel zit, krijg ik makkelijker inspiratie voor een vrolijk stripje, want op die manier vrolijk ik mezelf ook een beetje op. Als ik op een zaterdagmiddag met muziek op mijn hoofd door de regen loop, bedenk ik hoe het beter zou kunnen. In plaats van regen zou het leuker zijn als er boterhammen uit de wolken vallen.’

Die aparte blik op de wereld heeft Van Barneveld eigenlijk altijd gehad. Als kind wist hij zichzelf goed te vermaken door op zijn kamertje te tekenen of de stripcollectie van zijn vader door te lezen. ‘Volgens mij was ik wel een apart jongetje: ik praatte altijd in mezelf en had een onzichtbare vriend. Maar ik speelde ook wel buiten met andere vriendjes in de buurt, hoor.’

roodgras

Steunkleur
In het begin waren de stripjes zwart-wit en verwees de titel naar de rode steunkleur die Van Barneveld gebruikte. Rood was het verbindende element in een reeks die verder alle kanten op gaat: ‘Er kon van alles in de strip gebeuren, maar het gras is altijd rood. Dat was de enige restrictie die ik mezelf stelde.’

Van Barneveld hanteert een geheel eigen handschrift en tekent zijn strips passend in een eenvoudige, ietwat naïeve stijl. ‘Daar heb ik niet bewust voor gekozen, ik kan eerlijk gezegd niet anders tekenen. Mijn stijl is simpel en spontaan, en daar hou ik ook van.’

Schateiland
schatvansalami_coverRecent kwam bij uitgeverij Syndikaat De schat van Salami uit, een zeer vrije bewerking van het klassieke boek Schateiland. Van Barneveld voegde robots, waterreuzen en heksen aan het verhaal toe. In tegenstelling tot Rood gras, dat op verschillende niveaus werkt, is De schat van Salami vooral een album voor kinderen. ‘Ik wilde een ouderwetse, maar eigentijdse avonturenstrip maken. Het moest niet te pretentieus worden. De zoektocht naar de schat is geen metafoor voor opgroeien of puberteit,’ verzekert de stripmaker.

Autist
Naast striptekenen werkt Van Barneveld in de gehandicaptenzorg. Hij begeleidt kinderen met autisme, met een verstandelijke beperking of gedragsproblemen. ‘Voor een autistisch kind is een dag groot en heel onvoorspelbaar. We proberen de dag in stukjes te hakken en overzichtelijk te maken door onder andere pictogrammen te tekenen van de activiteiten die gedaan moeten worden. Ik vind het heel boeiend werk, want door die kinderen ga je op een andere manier naar de wereld kijken.’

Van Barneveld koestert plannen voor een strip over de gehandicaptenzorg om lezers meer inzicht te geven van wat men allemaal in de zorg doet. ‘Wat mij opvalt aan strips over gehandicapten is dat ze alles zo karikaturaal voorstellen,’ zegt Van Barneveld. ‘Een gek heeft wilde haren en draagt een dwangbuis en iemand met het syndroom van down ziet er ook heel overdreven als zodanig uit. Ik zou graag een meer genuanceerde strip maken, zoals Blankets van Craig Thompson. Daar zit iemand met een verstandelijke beperking in en dat doet Thompson heel mooi.’

Dit artikel is in VPRO Gids #28 (2013) gepubliceerd.

Categorieën
Striprecensie Strips

Rood Gras 2: Surrealistische strips met een vrolijke kronkel

Vannacht is mijn vriendin in een ijsje veranderd luidt de titel van Rood Gras #2. De oplettende lezer begrijpt meteen dat Rob van Barneveld geen dagboekstrips tekent, tenzij hij zijn leven verstript onder invloed van een sterk hallucinerend middel.

De stripmaker toont ons namelijk een surrealistisch universum waarin van alles mogelijk is: een eenzame rotonde belt een datingbureau; Rob knipt een stukje Ierse lucht uit en zet dit thuis op een kastje; als hij een dag geen zin heeft stuurt Rob zijn schaduw naar zijn werk. En inderdaad, in een van de strookjes verandert zijn vriendin ’s nachts in een ijsje.
Het zijn bevreemdende, soms ontroerende, maar bovenal grappige strookjes die mij een goedgemutste dag bezorgde – en in de strips van Rood Gras zou dat gemakkelijk letterlijk opgevat kunnen worden. Moeder Dag mag alvast een goede muts gaan breien.

Hoewel niet letterlijk autobiografisch, zijn Van Barnevelds stripjes ongetwijfeld wel geïnspireerd door dingen die hij heeft meegemaakt of heeft gedroomd. Van Barneveld toont ons met zijn stripjes dat je ook anders tegen de wereld aan kunt kijken. De ondertitel van zijn site is niet voor niets dat de realiteit altijd beter kan. Wanneer Rob het as van zijn opa uitstrooit, blijken de stofjes allemaal kleine versies van zijn opa te zijn die hun kleinzoon vaarwel zeggen.
Ook van iets alledaags als het aansluiten van internet weet Van Barneveld iets absurds te maken. Zo moet volgens de gebruiksaanwijzing de modem bij het uitpakken worden toegezongen en kan het apparaat pas aan als het acht minuten in de frituur is gezet.

Niet alle strookjes zijn even schattig natuurlijk. Sommige grapjes zijn wat flauw, zoals de ruimtevaarder wiens hond bij het uitlaten gewichtloos een bruine ster aan de hemel toevoegt. Misschien is de humor van Rob niet aan iedereen besteed, Rood Gras is wel een uniek geluid in de Nederlandse stripwereld en dat moeten we koesteren.

Rob tekent in een eenvoudige, wat naïeve stijl die prima aansluit bij het door hem gepresenteerde wereldbeeld. Lezers van het magazine Zone 5300 en de site van RoodGras.nl kennen Robs werk natuurlijk allang. Het wordt tijd dat een groter publiek ook gaat inzien dat het gras aan de andere kant van de heuvel niet per se groen hoeft te zijn.

Deze recensie staat ook op het stripblog van Zone 5300.