Marten Toonder De Biografie van Wim Hazeu heb ik uitgelezen in twee weken. Een fascinerend verhaal over het leven van een de belangrijkste stripmakers van Nederland. Toch zit ik nu met een prangende vraag: hoeveel van de Tom Poes-strip maakte Toonder nu eigenlijk zelf? Tonder beweerde altijd dat hij alles zelf deed, maar hij had een hele studio voor hem werken. Veel tekeningen werden in opzet door anderen gemaakt.
Tag: Tom Poes
Categorieën
Expo: Stripfiguren maken een selfie
In het Stripmuseum Groningen is vanaf 17 december de expositie Stripfies te zien. Selfies zijn tegenwoordig helemaal ingeburgerd. Sterker nog: probeer maar een paar minuten op Facebook, Twitter of Instagram te zitten zonder dat er eentje voorbij komt.
Stripfiguren konden daarom niet achterblijven. Speciaal voor de tentoonstelling maakten Nederlandse striptekenaars een tekening waarop te zien is hoe hun personages op ludieke wijze fotograferen. Dat zijn onder andere Heer Bommel en Tom Poes, Storm, Roodhaar, Agent 327, Elsje, Sigmund en Baron van Tast.
Check daarom het Stripmuseum Groningen van 17 december tot en met 1 maart. Uitgeverij Don Lawrence Collection bundelt de selfies in een boekje van 64 pagina’s dat voor €9,95 te koop is.
Dick Matena maakte een compleet nieuw Bommel-verhaal: Tom Poes en de pas-kaart.
Tom Poes en Olivier B. Bommel zijn twee van mijn favoriete Nederlandse striphelden. Als daar een nieuw avontuur van uitkomt, wil ik dat natuurlijk lezen. Stripmaker Dick Matena schreef en tekende Tom Poes en de pas-kaart, een verhaal dat in eerste instantie alleen zou verschijnen in emigratiemagazine VertrekNL, maar inmiddels ook is gepubliceerd in NRC De Week en De Telegraaf, de krant waarin ongeveer 75 jaar geleden het eerste Tom Poes-verhaal werd afgedrukt. Bij Uitgeverij Personalia is de mooi verzorgde boekversie verschenen die naast de strip ook de voorgeschiedenis bevat.
Parallelle universa
Heer Bommel heeft het in dit nieuwe avontuur zwaar te verduren: de gemeente van Rommeldam wil onze vriendelijke beerheer onteigenen. Bommelstein, de huizen van Tom Poes en Markies de Canteclaer moet plaats maken voor nieuwbouw. Uiteraard laten Bommel en Tom Poes het er niet bij zitten, maar de zaak wordt zeer gecompliceerd door tovenaar Hocus Pas wiens snode plannen de grenzen tussen parallelle universa doet vervagen. Zo gecompliceerd zelfs dat de lezer net als Bommel en Tom Poes dreigt te verdwalen in verschillende verhaalversies.
Samenwerking
Dick Matena is natuurlijk uitermate geschikt om de legende van Bommel en Tom Poes voort te zetten. Niet alleen werkte hij jarenlang in de Toonder Studio’s, in de laatste jaren van Toonders leven werkten de heren samen aan twee nieuwe Bommelverhalen. Omdat Toonder niet meer in staat was om te tekenen, nam Matena die taak op zich. Samen schreven ze het script voor Tom Poes en het Komeetgas en Tom Poes en het ei van Ukuu. Deze zijn respectievelijk in 1999 en 2000 gepubliceerd in Donald Duck. Het verhaal Tom Poes en de paskaarten hebben ze nooit voltooid, want de samenwerking kwam vroegtijdig tot een einde. Toonder was gefrustreerd dat hij niet meer fysiek in staat was zijn creatieve partner bij te sturen. Zoals Matena het uitlegt in het boekje: ‘Zo werd het een schip met twee kapiteins en dit zette onze vriendschap steeds verder onder druk. Dat wilden we beiden niet, dus hebben we eind 2000 het bijltje samen erbij neergegooid en zij we bevriend gebleven tot aan zijn dood.’
In eerste instantie zou Matena dit onvoltooide verhaal als uitgangspunt nemen voor dit nieuwe avontuur, maar uiteindelijk heeft hij een geheel nieuw scenario gepend. Het personage Dobbele Daas, de spellenmaker die ooit het kaartspel en de dobbelsteen uitvond, is wel in het verhaal gebleven.
Matena en Valkema
De strip bestaat niet uit onderschriften maar tekeningen met ballonteksten. Toonder heeft in zijn testament laten opnemen dat dit de enige manier is waarop nieuwe verhalen gemaakt mogen worden. Ik hoop dat het niet bij dit ene nieuwe avontuur blijft. In de afgelopen jaren waren er wel gelegenheidsuitgaven omtrent Tom Poes en Bommel, zoals Heer bommel en de i-padden van Patty Klein en Gerben Valkema. Een nieuwe reeks Tom Poes-verhalen door Matena of Valkema zou niet misstaan in de boekwinkel.
Dick Matena. Marten Toonder’s (sic) Tom Poes en de Pas-kaart
Uitgeverij Personalia, € 22,50
Daarom Minneboo leest:
Maandelijks krijg ik van veel uitgeverijen stapels strips toegestuurd. Daar zit veel moois tussen, maar niet alles is geschikt voor de bladen en opdrachtgevers waar ik voor schrijf. Toch wil ik deze uitgaven onder de aandacht brengen. Daarom heb ik de rubriek Minneboo leest in het leven geroepen, om te laten zien hoe rijk en divers het medium strip kan zijn. De artikelen in deze rubriek zijn geen recensies (die teksten staan gepubliceerd in de bijhorende rubriek), maar kunnen thematisch zijn, een tekenstijl belichten of simpelweg een nieuwe uitgave kort aanstippen.
Uiteraard was ik als liefhebber van het werk van Marten Toonder benieuwd naar de tentoonstelling Een dubbel denkraam in het Letterkundig Museum, dus toog ik laatst met Chris Visser en Henk van het Nederend van Moker Ontwerp naar Den Haag. 
Voor wie nog weinig over Marten Toonder weet is de expositie een goede introductie. Er is werk te zien van Toonder en de werknemers van de Toonder studio’s uit verschillende fasen van zijn leven. Er zitten zelfs kindertekeningen van hem bij, politieke prenten en wat originele scenario’s. Ook een mooie collectie omslagen van de Bommelpockets is er te zien. Veel daarvan zijn gemaakt door Toonders vrouw Phiny Dick. Er worden wat animaties vertoond en een documentaire.
Chris en ik hebben vorig jaar het Kresse Museum bezocht en hoopten net als toen bij Toonder veel schetswerk en originelen te zien. We houden allebei van origineel tekenwerk: de zoekende potloodlijnen op papier. Dichter bij een tekenaar kun je bijna niet komen. Het aantal ontwerpschetsen en originelen in de expositie is klein, dus dat viel een beetje tegen. Het merendeel van wat er te zien is heb ik in deze Daily Webhead samengebracht:
Afsluiting Toonderjaar
Zaterdag 27 januari wordt in het Letterkundig Museum het Toonderjaar – het was in 2012 honderd jaar geleden dat Toonder geboren werd – afgesloten met een manifestatie. Lees daar hier meer over.
De muziek in deze Daily Webhead is wederom van de onvolprezen Marco Raaphorst.
Categorieën
‘Heer Bommel is een wereldburger’
In het Belgisch Stripmuseum in Brussel is dinsdagavond een tentoonstelling over de Nederlandse striptekenaar Marten Toonder geopend: 100 jaar Marten Toonder – Een beer en heer van stand. NOS-correspondent Joris van Poppel nam een kijkje en sprak met stripjournalist Geert de Weyer die de tentoonstelling samenstelde.
De Bommel-strips zijn in vele talen uitgebracht maar, zo blijkt uit de reportage, niet alle fantastische termen en woorden die Toonder bedacht, laten zich makkelijk vertalen.
En hier nog de reportage die TV Brussel maakte, met daarin een optreden van Dick Matena die jarenlang voor de Toonder Studio’s werkte.
Categorieën
Toonder, Toonder en nog eens Toonder!
Dit jaar is het honderd jaar geleden dat Marten Toonder werd geboren. En dat moet gevierd worden! Daarom is 2012 uitgeroepen tot Toonderjaar. Wat mag je de komende maanden allemaal verwachten? Even een overzichtje.
Zelf ben ik een groot fan van de strips en verhalen van Marten Toonder, de tekenaar, de taalvernieuwer en schrijver. Met plezier pak ik geregeld een avontuur van Bommel en Tom Poes uit de kast; indertijd verslond ik zijn autobiografie. Natuurlijk is het werk van Toonder en het succes dat hij had, mede te danken aan de tekenaars en andere creatieven in de Toonder Studio’s. Dat neemt niet weg dat Marten de drijvende kracht was en dat we zonder hem een hoop taalinnovaties hadden moeten missen. Om nog maar over het beroemde duo Olivier B. Bommel en Tom Poes te zwijgen.
Voor de Toonder Compagnie, die de artistieke nalatenschap van Toonder beheert, is dit jaar een prachtige aanleiding om Toonders levenswerk opnieuw volop onder de aandacht van het publiek te brengen. In 2012 wordt de veelzijdige kunstenaar dan ook geëerd in diverse tentoonstellingen, evenementen en uitgaven.
Zaterdag 21 januari ging de musical De Nieuwe IJstijd in première. Voor mij hoeft het niet hoor, zo’n musical. Zingende stripfiguren, ik moet er niet aan denken! Toonder moet je vooral lezen, maar goed, voor de kleintjes onder ons is het laagdrempelige vermaak wellicht aardig. Ter gelegenheid van de musical is onlangs een speciale heruitgave van De nieuwe ijstijd verschenen bij Uitgeverij De Bezige Bij.
7 februari tot 23 september – Tentoonstelling Belgisch Stripcentrum Brussel
Op dinsdag 7 februari 2012 opent het Stripcentrum België een tentoonstelling gewijd aan Marten Toonder en zijn werk. Vanwege het internationale succes, staan de reeksen Panda en Tom Poes hierin centraal.
Half februari – Lancering Heer van Stand verkiezing
In samenwerking met NRC Handelsblad organiseert Uitgeverij De Bezige Bij in het voorjaar van 2012 de Grote Heer van Stand-verkiezing. Wie treedt er in de voetsporen van Olivier B. Bommel? Wie leeft, spreekt, denkt en voelt zoals het lichtende voorbeeld dat doet? Via www.heervanstand.nl kan het publiek haar stem uitbrengen. Op 2 mei, de 100ste geboortedag van Marten Toonder, zal tijdens een feestelijke bijeenkomst in het DeLaMar Theater de winnaar bekend worden gemaakt. De Heer van Stand zal in oktober de expositie in het Letterkundig Museum in Den Haag openen.
10 en 11 maart – De Stripdagen in Gorinchem
De Stripdagen van het Stripschap zullen geheel in het teken staan van Marten Toonder. Zo is er een Toonder-expo te zien, wordt er een aantal Tom Poes-verrassingen gepresenteerd en zijn er kleur- en tekenwedstrijden in de regio Gorinchem.
Eind maart – vier speciale uitgaven bij De Bezige Bij
Op 5 april verschijnen bij Uitgeverij De Bezige Bij een speciale uitgave van Een mooie handel met daarin een verzameling in opdracht gemaakte Tom Poes-verhalen en drie nieuwe delen in de reeks Alle verhalen van Olivier B. Bommel en Tom Poes: Dat spreekt, Een heer van stand en Als u mij verschonen wil.
Begin mei – Tentoonstelling Nederlands Stripmuseum Groningen
Het Nederlands Stripmuseum in Groningen organiseert een tentoonstelling over het werk van Marten Toonder. Deze vindt plaats van begin mei tot in het najaar van 2012. Centraal staat de vraag: waarom is heer Bommel een beer en Tom Poes een kat?
26 t/m 28 mei – Bommelweekend in kasteel Doorwerth
In kasteel Doorwerth wordt van 26 t/m 28 mei een Bommelweekend gehouden. Een weekend vol lezingen, een Bommeltentoonstelling en diverse activiteiten zoals de Bommelbeurs op 26 mei en voorstellingen rondom de stripheld Olivier B. Bommel.
Begin oktober – Biografie Marten Toonder
Begin oktober verschijnt bij uitgeverij De Bezige Bij de biografie van Marten Toonder, geschreven door Wim Hazeu.
11 oktober 2012 t/m 31 januari 2013 – Expositie Letterkundig Museum Den Haag
Het Letterkundig Museum in Den Haag organiseert van 11 oktober 2012 tot en met 31 januari 2013 een grote overzichtstentoonstelling van Toonder, Marten Toonder, Een dubbel denkraam. De expositie toont het werk van de meesterverteller, maar onthult ook de man achter de befaamde verhalen. Bij de tentoonstelling brengt De Bezige Bij een Schrijversprentenboek uit met tal van niet eerder gepubliceerde foto’s en illustraties.
Zie voor nadere informatie ook: www.toonderjaar.nl