Op Stripfestival Breda zat Frits Jonker in de stand van uitgeverij Xtra en om zichzelf en de andere bezoekers bezig te houden had hij een leuk project bedacht, de Comic Balloon Photoshoot: zeg het eerste wat in je opkomt en Frits maakt er een tekstballon van. Daarna ga je met die ballon op de foto.
In Muggen van striptekenaar Bart Nijstad krijgt het alledaagse een bovennatuurlijke wending. Een typisch Hollands stadje wordt decor van het Laatste oordeel.
Bart Nijstad. Zelfportret.
Muggen, het albumdebuut van Bart Nijstad (1979), kwam opmerkelijk genoeg eerst in Polen uit. In 2012 won hij de pitch op stripfestival Ligatura te Poznań. Als hoofdprijs werd een jaar later zijn strip gepubliceerd. Daarna duurde het een tijd voordat hij een Nederlandse uitgeverij had gevonden. ‘Misschien is het boek te experimenteel voor de Nederlandse markt en durfden de uitgevers het risico niet te nemen. Die brengen liever boeken uit waar een grote vraag naar is. Maar het kan ook dat ze het gewoon een stuk stront vonden,’ vertelt de stripmaker die ook schilderijen en videokunst maakt.
Angstmedia
‘Met Muggen wilde ik een moderne versie van het laatste oordeel maken in stripvorm. Dat had verschillende redenen. We worden door de media constant bang gemaakt met berichten over de opwarming van de aarde en weeralarmen. Daarbij heb ik altijd een fascinatie gehad met de schilderijen van de Vlaamse primitieven en met de rampenfilm. Het concept van die films interesseert me: je hebt een aantal sympathieke personages en je hoopt dat ze de ramp overleven. Mijn eerste plan voor het boek was om dit om te draaien. Ik wilde onsympathieke personages waarvan je blij bent dat ze het niet overleven. Dat mislukte, want de onsympathieke personages bleken uiteindelijk de leukste te zijn.’
De stad is wat de personages met elkaar verbindt en die baseerde Nijstad losjes op zijn geboortestad Meppel. Voor het verhaal putte hij deels uit eigen ervaring. In Muggen maken we kennis met verschillende bewoners uit het gelijknamige stadje, waaronder de middelbare scholier Wildo die geobsedeerd is door geslachtsorganen en tijdens de les dagdroomt over zijn lerares. ‘Die fantasie had ik vroeger ook. Wanneer ik een mooie lerares had, lag ik ’s avonds in mijn bed te fantaseren dat ik in een hol onder de grond woonde, met daarin een keukentje en een teeveetje, terwijl bovengronds mijn lerares lag te zonnen. Ik vroeg haar of ze mee wilde komen naar mijn hol. Een verlangen naar geborgenheid en gezelligheid. Heel Freudiaans, of niet?’ lacht Nijstad.
Aliens
De onheilspellende sfeer in Muggen doet denken aan strips van Charles Burns en de films van David Lynch. Net als zijn voorbeelden geeft Nijstad graag aan het alledaagse een bovennatuurlijke draai en voegt aan herkenbare omgevingen surrealistische elementen toe. De gehandicapte vrouw Feikje fungeert als schakel tussen de gewone wereld en het bovennatuurlijke. ‘Zij is deels gebaseerd op Ans Hoornweg, een spiritueel genezer die claimt dat ze bezocht wordt door buitenaardse wezens. Ze maakt poppen van die wezens en beschreef hun cultuur in een boek. Feikjes bezoek aan de spiritueel genezer is weer gebaseerd op mijn eigen jeugd. Ik kwam daar voor mijn astma en moest aan een kistje draaien waar geluid uit kwam. Op de een of andere manier hielp dat wel.’
Feikje maakt in trance kleipoppen van eindtijdwezens die tot leven komen en de Apocalyps ontketenen. Muggen gaat tegen de vlakte. Straten vol rijtjeshuizen worden verpletterd door de wezens die het puin opzuigen om het later weer uit te spuwen. Alleen Wildo en zijn vriendinnetje lijken de ramp te overleven. ‘Gaandeweg leek het me leuk om het cirkeltje rond te maken en van Openbaringen terug te gaan naar ongeveer het begin van de Bijbel, met Adam en Eva.’
Dualisme
Het dualisme tussen het gewone en bovennatuurlijke verbeeldt Nijstad door tekenwerk met gefotografeerde elementen te combineren. ‘Ik heb de kleipoppetjes en de kostuums van de eindwezens gefotografeerd. Evenals de kostuums van de eindtijdwezens, die ik samen met Suzanne Kollen maakte. Ik wilde alle metafysische elementen in een ander medium maken en omdat ik vaak mezelf fotografeer in de houdingen die ik nodig heb, lag de keuze voor dat medium voor de hand.’
Tekenaars Guido van Driel, Craig Thompson, Robert Crumb, Erik Kriek, Ever Meulen, Joost Swarte, Typex en Henning Wagenbreth hebben een nieuwe uitgever gevonden namelijk Scratch books. Hansje Joustra, tot voor kort de man achter Oog & Blik, is de uitgever.
Als je in de huidige stripmarkt een nieuwe uitgeverij opricht om graphic novels uit te geven, heb je lef. Scratch Books gaat zich richten op het uitgeven van kwalitatief hoogwaardige en goed verzorgde boeken. Daar is in Nederland en België grote behoefte aan, aldus Wiebe Mokken, oprichter en directeur van Scratch. Mokken tegenwoordig CEO van MMIT, een bedrijf dat actief is datamanagement, had vroeger een stripwinkel aan de Zeedijk. Tekenaar Joost Swarte is bij de uitgeverij betrokken als adviseur. Vandaag kreeg ik een video toegestuurd waarin de heren Joustra, Swarte en Mokken het een en ander toelichten.
Veel van de auteurs van Scratch zijn afkomstig uit het fonds van Oog & Blik/De Bezige Bij, waar Joustra tot voor kort werkzaam was. Scratch hoopt binnenkort meerdere auteurs aan te trekken.
Nu vind ik het maken van mooie strips een nobel streven, en gun ik deze nieuwe uitgeverij alle succes, maar volgens mij is een van de reden dat er van veel graphic novels weinig exemplaren worden verkocht juist het probleem dat er een flink prijskaartje aan hangt. Als je je toch al door de crisis aangetaste salaris gaat uitgeven, wil je dan op de gok een graphic novel kopen van pakweg dertig of veertig euro? Nu weet ik natuurlijk niet of de boeken van Scratch zo veel gaan kosten maar dat is toch wel weer veel hardcover stripromans nu voor in de winkel liggen.
Verder ben ik het met Swarte eens dat er goed gekeken moet worden of Nederlandse strips ook in het buitenland kunnen worden uitgegeven. Stripmakers als Erik Kriek en Marcel Ruijters doen het bijvoobeeld goed in het buitenland en richten zich vooral op die markt. Bart Nijstads graphic novel Muggenvond eerst een uitgever in Polen. De Nederlandse versie van zijn boek verschijnt dit weekend bij Uitgeverij Xtra. Wordt de Nederlandse markt secundair? Het zou goed kunnen dat Nederlandse stripmakers zich in de toekomst eerst bekommeren om een Engelstalige editie van hun boek en dat de Nederlandstalige editie, als die er dan al komt, bijzaak wordt.
Maar goed, we gaan het zien. Scratch verwacht de eerste titels in oktober uit te brengen. Het eerste album wordt De piraat en de apotheker van de Duitse tekenaar/ontwerper Henning Wagenbreth.
De veelzijdige grafisch kunstenaar Serge Baeken toont in het stripalbum Sugar het leven van alledag door de ogen van de kat. ‘Mijn katten zijn goede vrienden.’
Zelfportret.
Serge Baeken (Turnhout, 1967) is productief en veelzijdig: zijn illustraties verrijken Vlaamse kranten en tijdschriften, hij tekent portretten, soft tattoos en maakt muurschilderingen, stripverhalen en erotische illustraties. Met Sugar: leven als kat, toont hij het leven van alledag vanuit het perspectief van zijn katten, met een hoofdrol voor de kater Suske. Het grafisch oogstrelende en vernuftige stripalbum is een hoogtepunt uit zijn oeuvre en werd door de pers goed ontvangen. Baeken: ‘Van lezers krijg ik vooral deze reactie: “Wij hebben ook een kat en ze heet zo en ze heeft deze kleur.”‘ (lacht).
We praten met het Vlaamse tekenbeest over de rol van familie in zijn werk, zijn tekendrift en fascinatie met porno.
Familie
‘De Baekens zijn familiemensen. Mijn vader is een echte pater familias en mijn broers en zus hebben dat familiegevoel ook heel sterk. Een van de strips waar ik nu mee bezig ben is Het Verdriet van Turnhout, naar een roman van mijn vader.
Mijn jongere broer Vitalski (schrijver, dichter, stand-upcomedian, red.) is in het Antwerpse en daarbuiten bekender dan ik, maar we zijn geen rivalen. In tegendeel, we werken vaak samen aan projecten, inspireren elkaar en gebruiken mekaar als kritisch klankbord.
‘Veel van mijn werk is autobiografisch omdat ik als tekenaar ruimte wil maken voor noodzakelijke vertellingen: verhalen die ik echt kwijt wil en die een weerslag zijn van de dingen die ik meemaak. Ook als ik fictie maak, put ik uit persoonlijke ervaringen. Het grote voordeel daarvan is dat je veel authenticiteit kan verwerken in je pagina’s, want alle details zijn specifiek in plaats van algemeen of clichématig. Doordat mijn verhalen autobiografisch zijn speelt mijn familie daarin ook vaak een rol.
‘In mijn eerste boek The No Stories (2005) heb ik mijn gezin afgebeeld maar was ik vergeten een plaats te geven aan onze kat Suske. Daar voelde ik me schuldig over. Met Sugar wilde ik dat goedmaken en meteen de kans aangrijpen om de andere katten die we hebben gehad een plaatsje te geven in het boek.
‘Met de katten van anderen heb ik niet zo veel, maar met mijn eigen katten heb ik een sterke band. Het zijn goede vrienden van me, ze zijn gelijkwaardige partners in het gezin. Je komt meer thuis als er een kat op je zit te wachten. Het huis is gevuld, zonder voelt het leeg.
‘Suske, die ik in het boek Sugar heb genoemd, was een heel apart beest. Als kitten was hij heel wild en speels en klauterde tegen het behang en de gordijnen op. Mijn grootmoeder durfde niet meer langs te komen sinds we die kat hadden. Langzaamaan ontwikkelde Suske zich tot een heel intelligent en communicatief dier. In het boek zie je dat mijn dochter hem werkelijk als een grote broer beschouwt. Ze heeft een keer op school gezegd dat ze een broer had. Daar waren ze heel verbaasd over tot ze zijn foto liet zien en bleek dat ze de kat bedoelde. Ha!Ha!’
Tekendrift ‘Per jaar maak ik ongeveer 800 tekeningen en daarvan worden er zo’n vierhonderd geselecteerd voor dikke verzamelbundels uitgegeven door Xtra. Ik voel me het meest samenvallen met mezelf als ik aan het tekenen ben. Dan ontmoet ik mijn noodlot en heb ik het gevoel dat mijn bestaan compleet is. Dikwijls ben ik met meerdere projecten tegelijk bezig. Ik hanteer in mijn werk de “Bruce Lee Move”: de vijand die het dichtst bij is, moet je proberen te raken. Dat is bij mij deadlineafhankelijk. Ik heb de laatste tijd nogal wat opdrachten voor de Vlaamse kranten. Andere projecten schuiven daardoor naar achteren en blijven een tijd op de plank liggen. Dat komt ook omdat nieuwe ideeën soms afleiden van waar ik mee bezig ben. Wanneer je inspiratie en energie hebt voor een specifiek project moet je ermee aan de slag. Wanneer dat moment voorbij is heeft het geen zin om je te forceren: je moet als kunstenaar het geduld hebben om te wachten tot de muze voor dat specifieke project terugkomt.
‘Sugar heb ik een paar jaar geleden getekend in de etalage van stripwinkel Bries, die nu niet meer bestaat. Ik was over het verhaal en de toonzetting tevreden, maar vond dat ik grafisch beter kon, dus heb ik jaren later elk prentje apart hertekend op een grotere schaal. Heel veel mensen zien Sugar als een boek over katten, maar ik zie het meer als een vormelijk experiment. Iedere pagina bestaat uit 24 even grote vierkante kaders en binnen dat stramien geef ik telkens een ander antwoord op de vraag hoe je in een beeldverhaal met tijd kunt spelen. Soms is ieder plaatje een specifieke momentopname, dan bestrijkt het beeld weer meerdere platen.’
Porno
‘In Sugar heb ik de liefdesscènes zo mild mogelijk gemaakt, want het moest een familievriendelijk album worden. Erotiek en pornografie spelen echter vaak een grote rol in mijn werk. Ik vind porno een heel boeiend thema. Het rare aan onze maatschappij is dat we allemaal seksuele dieren zijn die erop uit zijn om zoveel mogelijk buitenissige seks te hebben, maar dat die behoefte tegelijkertijd zoveel mogelijk wordt afgeschermd, bedekt en verborgen. Vreemd dat iets wat iedereen wil, zo verboden is, niet? Toen ik jong was voelde ik me schuldig dat ik porno keek en dat ik er blijkbaar veel honger naar had. Toen hoorde ik ergens zeggen dat het uiteindelijke doel van pornografie is dat je helemaal van je stuk gebracht wordt. Dat je even buiten je normale, morele raster kunt treden. Die rake opmerking heeft het innerlijke conflict voor me opgelost.
‘De beste porno laat dingen zien waar je zelf nog niet aan had gedacht. Ik wil daarom zaken tekenen die ik interessant vind, zelf nog niet heb zien gebeuren of dingen, waarvan ik weet dat ze zeldzaam zijn, op een eigen manier in beeld te brengen. Het geheim van een goede pornotekening is dat deze moet opwinden. Er is bijvoorbeeld heel veel erotische kunst die ik wel mooi vind, maar die mij op seksueel vlak weinig doet. Wat mijn eigen werk betreft maak ik liever iets dat zowel mooi is als opwindt. Het is wel zo dat als je zelf iets tekent, dit niet op dezelfde manier of evenveel opwindt als het werk van anderen. Je blijft toch altijd heel kritisch op je eigen tekeningen. Je wordt afgeleid door zaken als lijndikte, lijnvoering en compositie. Ik denk dat er maar weinig tekenaars zijn die masturberen op hun eigen werk, behalve Piet Mondriaan.
‘Overigens weet mijn grootmoeder niets van het erotische werk dat ik maak. Wat haar betreft teken ik alleen maar poezenboeken.’
Serge Baeken. Sugar. Leven als kat. (Blloan)
Dit artikel is in VPRO Gids #12 (2014) gepubliceerd. Hoewel ik Serge al een paar keer heb gesproken, vooral voor video-interviews, wilde ik hem al jaren eens interviewen voor de Gids en met de uitgave van Sugar hadden we een mooie aanleiding.
Bij sommige berichten zeg ik: beter laat dan laat maar. Fred de Heij krijgt eindelijk de Stripschapprijs. En dat is natuurlijk meer dan terecht. De liefhebber van goedgetekende strips in een realistische stijl en erotische strips met een knipoog kent het werk van Fred de Heij natuurlijk al, toch plaats ik hier integraal het persbericht dat het Stripschap zondag 24 november naar buiten bracht. Gefeliciteerd, Fred!
Zelfportret de Heij op de cover van Vintage.
De winnaar van de Stripschapprijs 2014 is behalve stripmaker ook schilder en illustrator. Fred de Heij (Amsterdam, 1960) studeerde in 1983 af aan de Gerrit Rietveld Academie. Hij vond werk als illustrator van kinderboeken, waaronder Bolke de beer, maar het boeide hem niet. Hij pakte vervolgens zijn oude jeugdliefde op, het striptekenen, en met een aantal eigen probeersels tekende hij vanaf 1990 korte en langere verhalen voor de tijdschriften Donald Duck, Tina, Taptoe, Kuifje, Wordt Vervolgd en Penthouse Comix. Daarnaast begon hij ook meer en meer te experimenteren met ‘underground’-strips, satirische en erotische verhalen waarin de invloed van de Italiaanse tekenaar Milo Manara goed te zien is.
Phinny Prentice.
Nadat hij aan het eind van de jaren negentig de strip Filo, over een gewelddadige clown, in eigen beheer had uitgebracht, kwam hij in contact met uitgeverij Xtra van Ger van Wulften, die vanaf dat moment zijn vaste uitgever werd. In 2005 maakte hij de erotische thriller Afgezaagd en vanaf 2009 verschenen 15 nummers van het tijdschrift Pulpman, een erotisch satirisch pulpblad dat vrijwel geheel door Fred de Heij werd volgeschreven en getekend. Daarin rekende hij af met Bolke de beer in de sarcastische dierenstrip ’t Landje, liet hij de anti-western herleven in De schuilplaats en maakte hij korte metten met Amerikaanse striphelden als Rip Kirby en Batman.
Ondertussen had hij het schilderen ook weer ontdekt, wat goed te zien is aan de prachtig geschilderde hommages aan de oude pulpcovers die hij voor het tijdschrift Pulpman maakte. Diverse strips uit Pulpman werden naderhand in boekvorm uitgegeven door Xtra. In 2012 voegde Fred de Heij daar ook nog eens de direct voor album gemaakte thriller Phinnyaan toe.
De cast van haas geschilderd door Fred de Heij. Helemaal links: Haas, de blonde van Donkersloot in het midden.
In 2009 verbaasde Fred de Heij vriend en vijand met een nieuwe strip voor het stripblad Eppo. De serie Haas, op tekst van uitgever en hoofdredacteur Rob van Bavel, is één van de nieuwe strips in dit om nostalgische redenen opnieuw gestarte tijdschrift. Haas is een oorlogsstrip die zich afspeelt in het Brabant van de Tweede Wereldoorlog. De hoofdpersoon Haas is de leider van een verzetgroep, die zich met hand en tand tegen de Duitse bezetter verzet. Maar de dreiging komt niet alleen van buiten. De spanningen binnen de groep, de verleiding van het geweld en het leven in een tijd van grote leugens zijn belangrijke thema’s.
De realistische stijl waarmee Fred de Heij deze emotionele actiestrip neerzet, is een belangrijk onderdeel van het succes. Door jarenlang pulpstrips te tekenen, heeft hij een vanzelfsprekende striptaal ontwikkeld, waarin expressief geacteerd wordt. Het zijn niet alleen de gezichtsuitdrukkingen van De Heij die aanspreken; zijn hele vertelstijl, de decoupage van de pagina’s waar hij zich van de schrijver vrijelijk mee mag bemoeien, hoe het ene moment in het andere overvloeit, laat zien dat we hier met een stripmaker van internationale allure te maken hebben. Soms zien we invloeden van buitenlandse pulptekenaars als Milo Manara, Jordi Bernet en Sergio Bonelli, die De Heij ook inderdaad bewondert. Maar net als deze tekenaars grijpt hij regelmatig terug op de oude meesters, zoals Alex Raymond, Milton Caniff en Will Eisner. Fred de Heij is een toegewijde tekenaar, die de ‘roots’ van zijn vak kent en er inspiratie uithaalt.
Als we met die ogen terugkijken naar het tijdschrift Pulpman is vooral ook te zien dat het een plek was waar De Heij naar hartelust heeft kunnen experimenteren, zijn vaardigheden heeft kunnen bekwamen en vooral ook tempo heeft leren maken. Want wie een succesvol tekenaar wil zijn, moet regelmatig met nieuw werk komen. Voor dat laatste hoeven we bij Fred de Heij niet bang te zijn. In het afgelopen jaar heeft hij met schrijver Willem Ritstier gewerkt aan een nieuwe horrorwestern voor een groot publiek, tekende hij de documentairestrip Peking – Oorlog in de diplomatenwijk naar aanleiding van zijn gelijknamige tentoonstelling in het Nationaal Archief en loopt vanaf november het vijfde avontuur van Haas in het stripblad Eppo met als titel Dodenlijst.
Daarnaast heeft De Heij ook het schilderen weer ontdekt. In zijn atelier in Zaandam tekent hij portretten en landschappen. In 2010 werkte hij mee aan het televisieprogramma Sterren op het doekvan Hanneke Groenteman. Ook zijn satirische kant is niet verdwenen. Voor het Nederlandse tijdschrift Mad maakte hij een vlijmscherpe ‘spoof’ van het televisieprogramma Voetbal International en in Pulpman 11 haalde hij Matthijs van Nieuwkerk en De wereld draait door onderuit.
De commissie van de Stripschapprijzen roemt met Fred de Heij een stripmaker pur sang. Een expressieve tekenaar die alle middelen die de realistische tekenaar ter beschikking staan gebruikt om de lezer mee te slepen in zijn verhaal. Hij is een unieke tekenaar met een eigen stem, die desondanks goed in staat is om op scenario van een ander te werken. Op die manier heeft hij in de afgelopen vijf jaar een voor Nederland ongekend œuvre opgebouwd.
Beknopte bibliografie van Fred de Heij 1995Don’t Panic (scenario: Martin Leijen) t.g.v. 50 jaar Verenigde Naties
Recent vertelde ik over ShowCase, de vuistdikke boekversie van Frits Jonkers blog uitgegeven door Xtra. Ik was erg benieuwd naar het verhaal achter Jonkers blog dat als papieren fanzine begon.
Sterker nog: nog steeds stuurt Frits de papieren versie naar zijn lezers. Tegelijkertijd houdt hij online ook een versie bij. Stap in de wondere wereld van Frits Jonker: letteraar, graficus, blogger en verzamelaar.
Een leuk detail van het verhaal vind ik dat uitgever Ger van Wulften zó enthousiast was over het project van Frits dat hij het boek alvast maakte voordat de blogger ja had kunnen zeggen. De passie waarmee Jonker publiceert werkt aanstekelijk.
Zaterdag bezocht ik samen met Linda kadowinkel Gifted in Amsterdam. Linda moest daar wat kaarten van Kadolab afleveren die besteld waren en die ze samen met haar collega ontwerpt en maakt. Tot mijn grote vreugde verkopen ze in Gifted ook strips, waaronder van Peter Pontiac, Zone 5300 en er staat zelfs een hele vitrine waarin het werk van Frits Jonker staat tentoongesteld. Een echte Frits Jonker ShowCase dus.
Jonker is typograaf, letteraar en beeldfetisjist. Hij heeft een ietwat curieuze, maar boeiende hobby. 14 februari 2005 begon Jonker met ShowCase, een ‘fanzine’ in de vorm van een strook ter grootte van een derde van een A4-velletje: handgeletterde verhalen over alles wat hem interesseert. Unieke hersenspinsels over en met kunst, typografie, wetenschap, levensvragen en zaken waar geen directe aanleiding toe is. In de strookjes tref je bijvoorbeeld een aflevering aan waarin Frits alleen olifantjes tekent, of bepaalde beeldmerken opnieuw heeft ontworpen. Ook plaats hij wel eens beeldmateriaal dat hem boeit, zoals een stripplaatjes. Deze ShowCases fotokopieert Frits in maximaal 25 exemplaren en verspreid hij gratis onder vrienden en kennissen.
Gemiddeld maakt hij een aflevering per dag. Inmiddels zijn het er meer dan 2200 afleveringen. De eerste 1900 werden in 2012 door uitgeverij Xtra gebundeld in een telefoonboekdik boek getiteld ShowCase. Dat boek zie je op de foto staan, met in de vitrine allerlei extra’s die in de doos van ShowCase zitten, waaronder twee boekjes met portretten die Frits maakte op basis van profielfoto’s op Facebook, andere mini-boekjes, ansichtkaarten en een mp3-CD met daarop onder andere een aflevering van VPRO’s Vrije Geluiden, een in de jaren tachtig en negentig wekelijks uitgezonden radioprogramma geschreven door Jonker en gepresenteerd door Albert Ballintijn.
Ik probeer me te beperken tot ongeveer één aflevering per dag en dat betekent dat ik voor mijn gevoel vooral afleveringen niet maak. En afleveringen die ik niet maak zijn trouwens ook nog eens de beste. (pag. 276)
Eigenlijk is Jonker een blogger zij het dan dat zijn blog op een papierenstrookje verschijnt. Inmiddels zet Jonker zijn ShowCase ook online, wat hem een echte blogger maakt. Al ziet hij dat zelf misschien anders. Labels zijn in deze ook niet belangrijk. Een bijzonder boek is ShowCase in ieder geval wel.
Ik hoop Frits binnenkort te interviewen voor een Daily Webhead-video, want ik vind ShowCase een erg boeiend project.
Sinds de laatste editie van de KunstStripbeurs ben ik deze prent rijker:
Dit prachtige groene monster hangt tegenover mijn bureau, tussen twee ramen in. Als ik van mijn werk opkijk, zie ik hem dus hangen. Daarmee is mijn toch al aardige uitzicht, ik woon aan een mooi park, er nog eens op vooruitgegaan. Deze prachtige prent van Serge ’tekenbeest’ Baeken, deed hij mij cadeau voor een vriendendienst.
Hellboy. Illustratie: Serge Baeken
Dat ik een fan ben van Serges tekenwerk is geen groot geheim. Ik heb al een paar keer over hem geschreven en enkele video’s met hem gemaakt. (Zie dit interview uit 2009, een reportage over zijn expo in Lambiek en deze studie van een recente tekening.) Ik hou van zijn robuuste handschrift en zijn voorkeur voor het tekenen van mooie vrouwen, maar bovenal bewonder ik de snelheid en trefzekerheid waarmee hij zijn lijnen aan het papier toevertrouwd.
Baeken maakt illustraties voor verschillende kranten en tijdschriften, waaronder De Tijd, Humo en MoneyTalk. Wie boeken- en stripbeurzen bezoekt ziet Serge daar ook wel eens portretten van bezoekers tekenen. En als het papier op is gaat hij gewoon op hun lichaam verder. Tijdens zijn expositie in Lambiek een paar jaar geleden gebruikte hij mijn gezicht als canvas:
Lekker veel
Recent verscheen bij Uitgeverij Xtra alweer de vierde vuistdikke bundel van zijn hand: Fast Forward geheten. Een verzameling vrij werk en opdrachttekeningen, waaronder dus de illustraties die hij bij artikelen in De Tijd en Humo maakt, en ook de ontwerpen voor de covers van het Nederlandse Mad magazine dat inmiddels alweer is opgehouden te bestaan.
Leuk dat deze bundel ook foto’s opgenomen zijn van Baekens speciale projecten: hij maakte eens een hele reeks muurschilderingen van huizen op stenen formaties en ook de beursportretten staan erin. Wel jammer dat niet alle foto’s scherp zijn.
Ook spijtig is dat de artboeken in grijstinten worden afgedrukt. Veel illustraties maakt Baeken namelijk in kleur, vaak met een zeer oogstrelend resultaat. Ik snap heel goed dat kleurendruk een veel te kostbare aangelegenheid wordt, maar spijtig is het wel. Daar staat tegenover dat je nu wel 400 pagina’s Baeken-illustraties hebt in één bundel, waar we weer een tijdje mee vooruit kunnen.
Bekijk hier een preview van de bundel (link onderaan de cover). En check vooral ook Serge’s Facebookpagina, waar hij geregeld nieuw werk publiceert.
Serge Baeken: Fast Forward, 400 Family Friendly Files. Uitgeverij Xtra. € 29,00 ISBN 9789490759490
Werk van cartoonist/illustrator Argibald hangt de komende twee maanden in café Averechts te Utrecht: met Oost-Indische inkt en ecoline vervaardigde tekeningen, cartoons en korte teksten en verhaaltjes worden tentoongesteld.
Twee jaar geleden sprak ik Argibald (ook wel bekend als Willem Bentvelzen, maar alleen zijn moeder schijnt hem zo te noemen) uitgebreid voor Het Parool toen zijn bundel Ik vond de site beter uitkwam bij uitgeverij Xtra. Momenteel verschijnen zijn cartoons met enige regelmaat in o.a. Propria Cures, Van Speijk en Bionieuws. Online is hij aanwezig op o.a. De Speld, FOK! en Studio Noord.
Naar aanleiding van de expositie publiceert de cartoonist in eigen beheer een boekje met teksten: De theezakjes van de ziel. Meer nieuws hierover op zijn facebookpagina.
Argibalds werk is te bewonderen tot 17 Maart aan Lijsterstraat 49 te Utrecht. Het perfecte excuus om wat beeldende kunst te aanschouwen terwijl je een biertje drinkt.
Het wordt tijd dat Fred de Heij eens de Stripschapprijs krijgt. Hij heeft immers al een behoorlijke staat van dienst en produceert nog steeds in een helse sneltreinvaart de ene strippagina na de ander. De Heij is een van de beste striptekenaars van de Lage Landen én een van de weinige die in een realistische stijl tekent. Naast Haas, geschreven door Rob van Bavel en gepubliceerd in Eppo, schildert en tekent Fred per jaar nog een album of wat waar hij zelf het verhaal voor schrijft, vaak voorgepubliceerd in zijn eigen underground stripblad Pulpman.
Avonturenstrip, meidenverhaal, porno of sociale satire zoals in ‘t Landje: De Heij draait zijn hand er niet voor om. Een zoveelzijdig stripmaker mag best eens in het zonnetje worden gezet. Ook al weet ik dat De Heij niet maalt om prijzen, ik heb het idee dat hij allang aan de beurt had moeten zijn wat de Stripschapprijs betreft.
Jammer dat het alweer een tijdje stil is op zijn blog. Fred deelde daar zijn visie op de strip, toonde tekeningen en schetsen. Ik vernam laatst van Ger van Wulften dat Fred binnenkort op het blog van uitgeverij Xtra verder zal gaan schrijven.
In deze aflevering van Daily Webhead zie je De Heij aan het werk. Tijdens de Stripdagen Haarlem dit jaar zat hij twee dagen druk te tekenen en signeren voor zijn fans. Dit is een van de tekeningen die hij daar maakte, een scène uit het eerder dit jaar verschenen De Schuilplaats. Ik heb het beeld niet versneld om tijd te winnen: ik wilde juist de verschillende fasen van die tekening duidelijk laten zien. Kijk hoe De Heij met een paar lijnen uit zijn kroontjespen een hele setting suggereert.
Pulpman! Ondertussen is recent ook Pulpman #15 uitgekomen. We hebben er wat langer op moeten wachten dan normaal, maar hij is dan ook extra dik. Fred verdiept zich dit keer in de hentai – Japanse stripporno – en poogt in die stijl zijn eigen verhaal te vertellen. Ook interessant is het korte stripverhaal dat Willem Ritstier schreef: Who is afraid of black? Ik hoop dat Ritstier en De Heij deze zes pagina’s zullen gebruiken als springplank voor een heel album, want volgens mij valt er nog veel meer over dit schilderij te vertellen.
Ook zien we in deze Pulpman het eerste deel van Ezra: Duivel baart duivel van Luke Zwanziger (scenario) en Shanna Paulissen (tekeningen). Een occulte western, doorspekt met demonen, exorcisme en visioenen. Zie voor meer informatie de site van Uitgeverij Xtra.
De muziek in deze Daily Webhead is als vanouds door Marco Raaphorst gecomponeerd en uitgevoerd.
Binnenkort (zo rond de Stripdagen Haarlem) verschijnt er een nieuwe bundel van cartoonist Hallie Lama. Hallie Lama houdt ’t kort wordt alweer zijn vierde publicatie bij uitgeverij Xtra. Nieuwsgierig toog ik naar Hilversum waar ik Hallie er uitvoerig over sprak. Wat mogen we van het werkje verwachten en waar verwijst de titel naar? Bekijk het video-interview.
Net als bij de gesprekken met Erik Kriek bestaat het interview uit twee video’s. Deze gaat over Hallie Lama houdt ’t kort, de ander over Hallie’s cartoonwerk, toekomstplannen en de vrouwen in zijn humoristische wereld. Die komt binnenkort online.
Cover van 'Herinneringen' in het Chinees. De uitgever had deze voor de grap al eens laten vertalen.
Het boek Herinneringen van Rudolf Kahl gaat in China uitgegeven worden.
In Herinneringen blikt Kahl in woord en beeld terug op zijn jeugd in Duitsland. Hij groeide zogezegd op in de puinhopen van het Derde Rijk.
The People’s Literature Publishing House in Peking gaat het boek uitgeven. De focus van deze uitgeverij ligt bij het uitbrengen van buitenlandse literatuur. Ze geven ook Multatuli, Bernlef, Anne Frank, Leonard Blussé en Lotte van de Pol uit.
Het Letterenfonds levert een bijdrage aan de kosten voor vertaling.
Esther Gasseling van uitgeverij Xtra is al sinds 2007 in gesprek met de Chinese uitgeverij om deze uitgave te regelen. Nu gaat het er dus toch van komen.
Aliens
Feikje maakt in trance kleipoppen van eindtijdwezens die tot leven komen en de Apocalyps ontketenen. Muggen gaat tegen de vlakte. Straten vol rijtjeshuizen worden verpletterd door de wezens die het puin opzuigen om het later weer uit te spuwen. Alleen Wildo en zijn vriendinnetje lijken de ramp te overleven. ‘Gaandeweg leek het me leuk om het cirkeltje rond te maken en van Openbaringen terug te gaan naar ongeveer het begin van de Bijbel, met Adam en Eva.’
‘Per jaar maak ik ongeveer 800 tekeningen en daarvan worden er zo’n vierhonderd geselecteerd voor dikke verzamelbundels uitgegeven door Xtra. Ik voel me het meest samenvallen met mezelf als ik aan het tekenen ben. Dan ontmoet ik mijn noodlot en heb ik het gevoel dat mijn bestaan compleet is. Dikwijls ben ik met meerdere projecten tegelijk bezig. Ik hanteer in mijn werk de “Bruce Lee Move”: de vijand die het dichtst bij is, moet je proberen te raken. Dat is bij mij deadlineafhankelijk. Ik heb de laatste tijd nogal wat opdrachten voor de Vlaamse kranten. Andere projecten schuiven daardoor naar achteren en blijven een tijd op de plank liggen. Dat komt ook omdat nieuwe ideeën soms afleiden van waar ik mee bezig ben. Wanneer je inspiratie en energie hebt voor een specifiek project moet je ermee aan de slag. Wanneer dat moment voorbij is heeft het geen zin om je te forceren: je moet als kunstenaar het geduld hebben om te wachten tot de muze voor dat specifieke project terugkomt.
In Sugar heb ik de liefdesscènes zo mild mogelijk gemaakt, want het moest een familievriendelijk album worden. Erotiek en pornografie spelen echter vaak een grote rol in mijn werk. Ik vind porno een heel boeiend thema. Het rare aan onze maatschappij is dat we allemaal seksuele dieren zijn die erop uit zijn om zoveel mogelijk buitenissige seks te hebben, maar dat die behoefte tegelijkertijd zoveel mogelijk wordt afgeschermd, bedekt en verborgen. Vreemd dat iets wat iedereen wil, zo verboden is, niet? Toen ik jong was voelde ik me schuldig dat ik porno keek en dat ik er blijkbaar veel honger naar had. Toen hoorde ik ergens zeggen dat het uiteindelijke doel van pornografie is dat je helemaal van je stuk gebracht wordt. Dat je even buiten je normale, morele raster kunt treden. Die rake opmerking heeft het innerlijke conflict voor me opgelost.
‘De beste porno laat dingen zien waar je zelf nog niet aan had gedacht. Ik wil daarom zaken tekenen die ik interessant vind, zelf nog niet heb zien gebeuren of dingen, waarvan ik weet dat ze zeldzaam zijn, op een eigen manier in beeld te brengen. Het geheim van een goede pornotekening is dat deze moet opwinden. Er is bijvoorbeeld heel veel erotische kunst die ik wel mooi vind, maar die mij op seksueel vlak weinig doet. Wat mijn eigen werk betreft maak ik liever iets dat zowel mooi is als opwindt. Het is wel zo dat als je zelf iets tekent, dit niet op dezelfde manier of evenveel opwindt als het werk van anderen. Je blijft toch altijd heel kritisch op je eigen tekeningen. Je wordt afgeleid door zaken als lijndikte, lijnvoering en compositie. Ik denk dat er maar weinig tekenaars zijn die masturberen op hun eigen werk, behalve Piet Mondriaan.
Als we met die ogen terugkijken naar het tijdschrift Pulpman is vooral ook te zien dat het een plek was waar De Heij naar hartelust heeft kunnen experimenteren, zijn vaardigheden heeft kunnen bekwamen en vooral ook tempo heeft leren maken. Want wie een succesvol tekenaar wil zijn, moet regelmatig met nieuw werk komen. Voor dat laatste hoeven we bij Fred de Heij niet bang te zijn. In het afgelopen jaar heeft hij met schrijver Willem Ritstier gewerkt aan een nieuwe horrorwestern voor een groot publiek, tekende hij de documentairestrip Peking – Oorlog in de diplomatenwijk naar aanleiding van zijn gelijknamige tentoonstelling in het Nationaal Archief en loopt vanaf november het vijfde avontuur van Haas in het stripblad Eppo met als titel Dodenlijst.
Recent vertelde ik over ShowCase, de vuistdikke boekversie van Frits Jonkers blog uitgegeven door Xtra. Ik was erg benieuwd naar het verhaal achter Jonkers blog dat als papieren fanzine begon.
Werk van cartoonist/illustrator Argibald hangt de komende twee maanden in café Averechts te Utrecht: met Oost-Indische inkt en ecoline vervaardigde tekeningen, cartoons en korte teksten en verhaaltjes worden tentoongesteld.
Het wordt tijd dat Fred de Heij eens de Stripschapprijs krijgt. Hij heeft immers al een behoorlijke staat van dienst en produceert nog steeds in een helse sneltreinvaart de ene strippagina na de ander. De Heij is een van de beste striptekenaars van de Lage Landen én een van de weinige die in een realistische stijl tekent. Naast Haas, geschreven door Rob van Bavel en gepubliceerd in Eppo, schildert en tekent Fred per jaar nog een album of wat waar hij zelf het verhaal voor schrijft, vaak voorgepubliceerd in zijn eigen underground stripblad Pulpman.
Binnenkort (zo rond de Stripdagen Haarlem) verschijnt er een nieuwe bundel van cartoonist Hallie Lama. Hallie Lama houdt ’t kort wordt alweer zijn vierde publicatie bij uitgeverij Xtra. Nieuwsgierig toog ik naar Hilversum waar ik Hallie er uitvoerig over sprak. Wat mogen we van het werkje verwachten en waar verwijst de titel naar? Bekijk het video-interview.